From Wikipedia, the free encyclopedia
Kina (tradisjonell kinesisk skrift 中國, forenkla kinesisk 中国;, pinyin Zhōngguó, Wade-Giles Chung-kuo) er eit land i Aust-Asia som frå 1949 i røynda er delt i to. Folkerepublikken Kina (med hovudstad i Beijing) (eller Peking) omfattar alle fastlandsprovinsane. Republikken Kina (med hovudstad Taipei) styrer berre over provinsen og øya Taiwan (Formosa) og nokre små øyar i provinsen Fujian. Styremaktene i båe republikkane gjer krav på å vera styresmakt i heile Kina. Republikken Kina sin offisielle hovudstad er Nanjing (eller Nanking) som ligg i fastlands-Kina.
Kina er ofte rekna som den eldste framleis eksisterande sivilisasjonen.
Kina har eit folketal på over ein milliard og utgjer ein femdel av menneska på jorda. Fleirtalet er han-kinesarar. Viktige minoritetar inkluderer mandsjuarar. Det kinesiske språket er inndelt i ei rad variasjonar. Beijiingdialekten vert nytta som utgangspunkt for standardkinesisk.
Den kinesiske antikken hadde følgjande dynasti,
Xia-dynastiet herska i tida 2070 fvt.-1600 fvt.
Shang-dynastiet herska i tida 1600 fvt.-1046 fvt.
Zhou-dynastiet herska i tida 1046 fvt.–256 fvt.
Vår- og haustannaltida var tida 722 fvt.–476 fvt.
Krigarrika-tida var tida 476 fvt.–221 fvt, og med ho slutta den kinesiske antikken.
Qin-dynastiet herska i tida 221 fvt.–207 fvt.
Han-dynastiet herska i tida 202 fvt.–220.
Dei tre kongedøma herska i tida 220–280.
Jin-dynastiet herska i tida 266–420.
Nord- og Sør-dynastia herska i perioden 420–589.
Sui-dynastiet herska i tida 581–618.
Tang-dynastiet herska 618–907.
Dei fem dynasti og ti kongerike herska frå 907 til 960.
Dynastia Liao, Song, det vestlege Xia, og det yngre Jin-dynastiet herska i perioden 960–1276.
Yuan-dynastiet herska 1271–1368.
Særleg frå 600-talet til og med 1300-talet, kunne Kina reknast som den mest avanserte sivilisasjonen i verda.
Ming-dynastiet herska i tida 1368–1644.
Mandsju- eller Qing-dynastiet herska i perioden 1644–1912.
Frå 1800-talet til ut på 1900-talet var landet for svakt til å slå attende europeisk kolonialisme og japansk invasjon. Samstundes var det interne konfliktar i landet. Kommunistsigeren i den kinesiske borgarkrigen etablerte Folkerepublikken Kina på fastlandet, medan Republikken Kina si regjering heldt fram med å kontrollera Taiwan og nokre mindre øyar i Austkinahavet.
Historia til landet vert kjenneteikna av ymse delingar og samanslåingar mellom skiftande periodar av fred og krig, og valdelege maktskifte. Makta låg gjerne i hovudsak hjå den kinesiske keisaren. Den røynlege makta kunne liggja hjå mektige embetsmenn og regionale krigsherrar. Kina sitt landområde har variert gjennom historia.
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Kina-regionen
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
