Neva

Neva (russisk Нева́) er ei elv nordvest i Russland, som renn frå innsjøen Ladoga gjennom vestlege delar av Leningrad oblast og byen St. Petersburg til Finskebukta. Trass i at ho er kort, er ho den tredje største elva i Europa ut frå middelvassføring, etter Volga og Donau.

Neva
elv
Lev Lagorio. Moon Night on the Neva (1898).
Land	Russland Finland Kviterussland
Del av	Unified Deep Water System of European Russia
Nedslagsfelt	282 000 km²
Lengd	74 km
Middelvassføring	2 600 m³/s
Kjelde	Ladoga
•  høgd	4 moh.
Munning	Finskebukta
Neva 59.9567°N 31.0456°E / 59.9567; 31.0456
Wikimedia Commons: Neva River

Geografi

Neva er 74 km lang. 28 km av elva renn innanfor bygrensene til St. Petersburg, medan resten ligg innanfor Leningrad oblast. Ho renn sørvestover frå Ladogoa og når det sørlegaste punktet sitt der ho renn saman med Tosna og svingar så nordvestover og ut i Finskebukta. I snitt er elva 400 til 600 meter brei og på det meste 1,2 km. Middeldjupna er 8-11 meter, og på det meste 24 meter. Nedslagsfeltet til Neva inkluderer innsjøane Ladoga og Onega, dei to største i Europa, og dekkjer eit stort område av Nordvest-Russland og Sør-Finland.

Neva-deltaet

Kart over Neva

Øyane i Neva-deltaet som er danna av både naturlege greiner og kunstige kanalar utgjer den historiske delen av St. Petersburg. Dei største greinene er

• Bolsjaja Neva
• Malaja Neva
• Bolsjaja Nevka
• Srednaja Nevka
• Malaja Nevka.

Dei viktigaste kanalane og småelvane er

• Morskojkanalen
• Obvodnykanalen
• Gribojedovkanalen
• Krjukovkanalen
• Fontanka
• Moika

Av dei nemneverdige øyane finn ein

• Dekabristov
• Kamennyj
• Krestovskij
• Petrogradskij
• Vasilijevskij
• Jelagin

Sideelvar

Den gamle børsen sett frå Neva.

Neva har 26 sideelvar. Dei største av desse er

• Mga (venstre)
• Tosna (venstre)
• Izjora (venstre)
• Okhta (høgre)

Byar langs Neva

• Sjlisselburg (ved kjelda)
• Kirovsk
• Otradnoje (ved samløpet med Tosna)
• St. Petersburg (i deltaet)

Geologisk historie

Neva er ei ung elv som oppstod for mellom 4000 og 2000 år sidan, då Ladoga voks og brote gjennom ved Porogi i dei nedre delane av elv Izjora, som då var ei elv som rann direkte ut i Finskebukta gjennom dei nedre delane av dagens Neva. I følgje nyare date skjedde dette for 3100 radiokarbonår sidan (3410-3250 kalenderår sidan).^[1]

Historie

I mellomalderen var den store elva viktig som ein del av handelsvegen mellom Austersjøen og Volga-portagane til Austen. Samløpet mellom Neva og Izjora var åstad for det kjende, men dårleg dokumenterte slaget ved Neva (1240) mellom svenskane og russarane. Aleksander Jaroslavitsj, fyrste av Novgorod, vann slaget og tok tittelen sin Nevskij (som tyder «av Neva») etter denne hendinga.

På 1500-talet bygde svenskane festninga Nyen ved munningen av Neva og ved inngangen til Ladoga låg den russiske festninga Oresjek, seinare kalla Sjlisselburg. Nyen vart øydelagd av Peter den store og etterpå grunnla han Peter-Paulfestninga i 1703. Ved Zajatsjijøya vert denne festninga rekna som den første bygningen i dagens St. Petersburg. Det var òg Peter som gav ordre om å byggje Ladogakanalen, som knytte Neva til elvane Volkhov og Svir fleire kilometer sør for Ladoga.

Neva i St. Petersburg, 1753.

Transport

Neva er den mest nordvestlege delen av Volga-Austersjø-kanalen, som går mellom Volga og Austersjøen. Denne vassvegen er seglbar for sjølv dei største elveskipa og er ein viktig del av innlandstransport mellom St. Petersburg og Moskva. Mange passasjerfartøy nyttar vassvegen i lag med store transportskip.^[2]

Ust-Izjora, der slaget ved Neva visstnok fann stad i 1240.

Midtvinters frys elva til og kan ikkje nyttast til transportføremål.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Neva River» frå Wikipedia på engelsk, den 29. oktober 2008.
  • Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:

1. Saarnisto, Matti & Tuulikki Grönlund (1996). Shoreline displacement of Lake Ladoga - new data from Kilpolansaari^{[daud lenkje]}. Hydrobiologia 322.1-3, 205-215.
2. Noordersoft

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Neva

• Neva

59°48′27″N 30°36′15″E