From Wikipedia, the free encyclopedia
Hunan er ein provins i Folkerepublikken Kina. Han ligg sør for elva Chang Jiang og Dongtingsjøen. Hunan grensar til Hubei i nord, Jiangxi i aust, Guangdong i sør, Guangxi i vest, Guizhou i vest og Chongqing i nordvest. Provinsen har ei flatevidd på 211 800 km². Changsha er hovudstad i provinsen.
Húnán | |||
湖南 | |||
provins | |||
Land | Folkerepublikken Kina | ||
---|---|---|---|
Areal | 211 836 km² | ||
Folketal | 65 683 722 (2010) | ||
Hunan 27.4°N 111.8°E | |||
Hunan i Kina.
| |||
Wikimedia Commons: Hunan | |||
Namnet Hunan (forenkla kinesisk 湖南, pinyin Húnán) tyder 'sør for innsjøen' og viser til Dongtingsjøen.[1] Hunan vert også ofte nemnd med kortforma 湘 (pinyin: Xiāng), etter elva Xiang Jiang som renn gjennom provinsen.
Med unnatak for det nordaustlege Hunan, er provinsen prega av fjellryggar som deler provinsen inn i fleire åtskilde område langs kvar sine sideelvar til Chang Jiang. Fjellet Hengshan, det sørlegaste av dei tidlegare, fem heilage fjell i Kina, ligg omtrent midt i provinsen. Nanlingfjella dannar i sør grense mot provinsen Guangdong.
Alle dei større elvane renn ned mot Kinas største elv, Chang Jiang, og hamnar til sist i ho. Av desse har Xiang Jiang sine kjelder i provinsen Guangxi og renn inn i Hunan omtrent ved Quanzhou. Andre store elvar er Yuan Jiang og Lishui. Alle desse tre elvane munnar ut i bekkenet kring Dongtingsjøen, nordaust i provinsen. Innsjøen vert over 5 500 km² stor ved dei tider Chang Jiang og dei andre elvane fløymer over om sommaren.
Urskogane i Hunan vart folkesett av forfedrane til dei moderne miao, tujia, dong og yao-folka. Dei er kjend frå rundt 350 f.Kr. På denne tida og i hundrevis av år etterpå, var området ein magnet for migrasjon av hankinesarar frå nord. Desse rydda det meste av skogen og begynte å dyrke ris i dalane og på slettene. Migrasjonen frå nord var særleg stor under Aust-Jin-dynastiet og dei sørlege og nordlege dynastia, då nomadiske inntrengarar i nord pressa hanfolk sørover.
Under epoken til dei fem dynastia og ti kongedømma låg Hunan under det sjølvstendige regimet Ma Chu. Både Hunan og Hubei høyrde under Qing-dynastiet til provinsen Huguang. Hunan vart eigen provins i 1664 og fekk sitt noverande namn i 1723.
Hunan var eit viktig kommunikasjonssenter grunna si plassering langs Chang Jiang. Provinsen var i hundrevis av år kornkammer for mykje av Kina. Befolkninga voks heilt til 1800-talet. Hunan vart overfolka og saman med stor sosial ulikskap førte det til at bøndene gjorde opprør. Bak nokre oppstandar låg det òg etniske spenningar, så som det ti-år lange opprøret til miaofolket, 1795-1806. Taipingopprøret begynte sør i Guangxiprovinsen i 1850. Opprøret spreidde seg til Hunan og vidare austover langs elvedalen kring Chang Jiang. Ein hunanesisk hær under Zeng Guofan marsjerte inn i Nanjing og slo ned opprøret i 1864.
Hunan var heller roleg fram til 1910, då det vart gjort opprør mot Qingdynastiet. Eit nytt opprør, den kommunistiske haustoppstanden i 1927 vart leia av hunanesaren Mao Zedong. Desse oppretta det kortliva Hunansovjetet. Kommunistane heldt så ein geriljahær i fjellområda langs grensa mellom Hunan og Jiangxi i åra fram til 1934. Under press frå dei nasjonalistiske Kuomintangkreftene, begynte kommunisthæren på den berømte lange marsjen til basar i Shaanxiprovinsen. Etter kommuniststyrkane var fjerna, kjempa Kuomintang mot japanarane i den andre kinesisk-japanske krigen. Det forsvarte hovudstaden Changsha til han fall i 1944. Hunan kom relativt uskadd frå den delen av den kinesiske borgarkrigen som følgde etter Japan leid nederlag i 1945. I 1949 kom kommunistane til makta att og nasjonalistane trekte seg sørover.
Som Mao Zedong sin heimprovins støtta Hunan kulturrevolusjonen 1966-76. Provinsstyremaktene var i åra som følgde Maos død i 1976 tregare enn i dei fleste andre kinesiske provinsane med å vedta reformer etter Deng Xiaoping sitt program.
I fylgje folketeljinga 2000 fordelte befolkninga i Hunan seg i 41 etniske grupper. 89,79 % registrerte seg som hankinesarar, medan 10,21 % var fordelt på ulike minoritetar. Størst mellom desse er tujia (4 %), miao (3 %), dong (1 %) og yao (1 %), vidare hui, bai, zhuang, uighur. Xiang-kinesisk er det mest utbreidde, innfødde talemålet i Hunan.
Ris er hovudavling for Hunan. Området kring Dongtingsjøen er eit viktig senter for produksjonen av rami (kinagras), Hunan er elles eit senter for dyrkinga av te. Lengshuijiang-området er kjent for sine spissglans-gruver, og er dessutan eit av dei større sentera i utvinninga av antimon i Kina.
Hunan er delt opp i 14 einingar på prefekturnivå, 13 av desse er byprefektur og den siste er eit autonomt prefektur.
Kart | # | Namn | Hanzi | Pinyin | Administrasjonssete |
---|---|---|---|---|---|
— Byprefektur — | |||||
1 | Changsha | 长沙市 | Chángshā Shì | Yuelu distrikt | |
2 | Changde | 常德市 | Chángdé Shì | Wuling distrikt | |
3 | Chenzhou | 郴州市 | Chénzhōu Shì | Beihu distrikt | |
4 | Hengyang | 衡阳市 | Héngyáng Shì | Yanfeng distrikt | |
5 | Huaihua | 怀化市 | Huáihuà Shì | Hecheng distrikt | |
6 | Loudi | 娄底市 | Lóudǐ Shì | Louxing distrikt | |
7 | Shaoyang | 邵阳市 | Shàoyáng Shì | Shuangqing distrikt | |
8 | Xiangtan | 湘潭市 | Xiāngtán Shì | Yuetang distrikt | |
9 | Yiyang | 益阳市 | Yìyáng Shì | Heshan distrikt | |
10 | Yongzhou | 永州市 | Yǒngzhōu Shì | Lengshuitan distrikt | |
11 | Yueyang | 岳阳市 | Yuèyáng Shì | Yueyanglou distrikt | |
12 | Zhangjiajie | 张家界市 | Zhāngjiājiè Shì | Yongding distrikt | |
13 | Zhuzhou | 株洲市 | Zhūzhōu Shì | Tianyuan distrikt | |
— Autonomt prefektur — | |||||
14 | Xiangxi (Tujia & Miao) | 湘西土家族苗族自治州 | Xiāngxī Tǔjiāzú Miáozú Zìzhìzhōu | Jishou |
Dei fjorten einingane er delt i 122 på fylkesnivå (34 distrikt, seksten byfylke, 65 fylke og sju autonome fylke). Desse er i sin tur delt i 2 587 einingar på kommunenivå (1 098 bykommunar, 1158 landkommunar, 98 etniske landkommunar, 225 subdistrikt og 8 fylkestyrte distrikt.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.