Domari

Domari, òg kalla tsigene, luti, mehtar og Midtausten-romani, er eit indoarisk språk som vert talt av domfolk i Iran og Egypt, men òg i India, der dei er kjende som domba. Domari er eit sterkt truga språk grunna press på yngre generasjonar til å gå over til andre språk, som arabisk.^[3]

Domari Dōmʋārī, Dōmʋārī ǧib, Dômarî ĵib, دٛومَرِي‎, דּוֹמָרִי‎
Klassifisering	Indoeuropeisk  Indoiransk   Indoarisk    Sentralt (Hindustani)[1]
Talarar	Dom
Bruk
Tala i	Aserbajdsjan, Mauritania, Iran, Irak, Israel, Libanon, Egypt, Libya, Tunisia, Algerie, Marokko, Palestina, Syria, Tyrkia, Jordan, Sudan og kanskje naboland[2]
Domaritalande i alt	280 000
Skriftsystem	Latinske bokstavar, arabisk skrift, hebraisk skrift
Språkkodar
ISO 639-3	rmt
Glottolog	doma1258

Domari er også kjent som «Midtausten-romani», tsigene, luti og mehtar. Det har inga standard skriven form. I den arabiske verda blir det stundom skrive med arabisk skrift, og har mange arabiske og persiske lånord.^[4]

Basert på systematikken til lydendringar er det truleg at namna domari og romani begge er avleidde frå det indoariske ordet ḍom.^[5] Sjølv om både domari og romani er sentrale indoariske språk, har dei ikkje same direkte opphavsspråk.^[6][7]

Talord

Talord frå hindi, romani, domari, lomavrensk, kurdisk og persisk til samanlikning:

Tal	Hindi	Romani	Domari	Lomavrensk	Kurdisk	Persisk
1	ek	ekh, jekh	yek, yika	yak, yek	yak	yek
2	do	duj	dî	luy	du	do
3	tīn	trin	tirin	tərin	se	se
4	cār	štar	ŝtar	iŝdör	čwar, čar	čahār, čār
5	pāñc	pandž	panĵ	penĵ	penc	panǰ
6	che	šov	ŝaŝ	ŝeŝ	ŝaŝ	šeš
7	sāt	ifta	hawt, hoft	haft	hawt	haft
8	āṭh	oxto	hayŝt, haytek	haŝt	hašt	hašt
9	nau	inja	nu	nu	no	nuh, noh
10	das	deš	dez	las	da	dah
20	bīs	biš	wîs	vist	bist	bist
100	sau	šel	say	say	sa(d), sat	sad

Kjelder

1. Herin 2016.
2. Matras 2012.
3. Matras 1999.
4. Williams 2000.
5. «History of the Romani language». Romani Project. University of Manchester. Arkivert frå originalen 26. januar 2023. Henta 20. desember 2017.
6. Hérin 2013.
7. Friedman 2014.

• Denne artikkelen bygger på «Domari» frå Wikipedia på bokmål, den 1. januar 2015.

• Denne artikkelen bygger på «Domari language» frå Wikipedia på engelsk, den 25. oktober 2024.
  • Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:  

• Friedman, Victor A. (2014). «A Grammar of Domari by Yaron Matras (review)». Romani Studies 24 (2): 227–231. ISSN 1757-2274.
• Hancock, Ian (n.d.). «On Romani Origins and Identity». RADOC. Arkivert frå originalen 17. juli 2011. Henta 23. juli 2008.
• Herin, Bruno (2012a). «The Domari Language of Aleppo (Syria)». Linguistic Discovery 10 (2). doi:10.1349/PS1.1537-0852.A.412.
• Hérin, Bruno (March 7, 2013). «Review of A Grammar of Domari».
• Herin, Bruno (2016). «Elements of Domari Dialectology». Mediterranean Language Review 23: 33–73. ISSN 0724-7567. JSTOR 10.13173/medilangrevi.23.2016.0033. doi:10.13173/medilangrevi.23.2016.0033.
• Matras, Yaron (1996). «Domari» (PDF). I Brown, Keith. Encyclopedia of Language and Linguistics. Oxford: Elsevier. Arkivert frå originalen (PDF) 29. oktober 2013. Henta 29. januar 2009.
• Matras, Yaron (1999). «The state of present-day Domari in Jerusalem». Mediterranean Language Review 11: 1–58. JSTOR 10.13173/medilangrevi.11.1999.0001.
• Matras, Yaron (2000). «Two Domari Legends about the origins of the Doms» (PDF). Romani Studies 10 (1): 49–75. doi:10.3828/rs.2000.3. Arkivert frå originalen (PDF) 17. desember 2014.
• Matras, Yaron (2005). «Language contact, language endangerment, and the role of the 'salvation linguist'». Language Documentation and Description 3.
• Matras, Yaron (2012). A grammar of Domari (PDF). Mouton Grammar Library. Berlin: De Gruyter Mouton. doi:10.1515/9783110291421.
• Rao, Aparna (n.d.). «Peripatetics of Iraq, Syria, Lebanon, Jordan, Israel, Egypt, Sudan, and Yemen». Encyclopedia of World Cultures. Henta 20 December 2017.
• Williams, G. A. (Spring–Summer 2000). «The Gypsies of Lebanon: A DRC Update, April 2000». KURI: Journal of the Dom Research Center 1 (2). Arkivert frå originalen 27. desember 2017.