Celesta

Celesta (italiensk, av latin ‘himmelsk’) er eit tangentinstument som liknar på klaver, men nyttar stålstavar og resonatorar i staden for strenger. Instumentet er også blitt kalla klaviaturklokkespel og stålstavspel.^[1]

Celesta
Klassifisering	sets of percussion plaques, tangentinstrument
Hornbostel-Sachs klassifisering	111.222

Celesta på Stetson University

Ein celesta likner eit piano, men er noko mindre. Det har resonanskasse av tre som skjuler mekanikken.^[2] Instrumentet har ein mjuk, sølvklar klang. Det er rekna som eit melodisk slaginstrument i familien sjølvklingande idiofonar.^[1] Celestaen blei funnen opp i 1886 av franskmannen Auguste Mustel.^[1]

Celestaen har eit noteomfang frå c1 til c5 (49 tonar, 4 oktavar), men notene blir skrivne ein oktav lågare enn det ein faktisk speler. melodisk slaginstrument tilhørende familien selvklingende idiofoner.

Verk med bruk av celesta

Celesta blir for det meste brukt i klassisk musikk og filmmusikk. Under er nokre verk som bruker instrumentet:

• Pjotr Iljitsj Tsjajkovskij: Sukkerfeens dans, frå Nøtteknekkersuiten (1892)
• Richard Strauss: Salome (1904) og Der Rosenkavalier (1911)
• Gustav Mahler: Symfoni nr. 6 (1906) og Symfoni nr. 8 'Sinfonie der Tausend' (1907)
• Igor Stravinskij: Ildfuglen (1910)
• Maurice Ravel: Daphnis et Chloé (1912)
• Gustav Holst: Venus og Neptune, fra The Planets (1917)
• Ottorino Respighi: Pini di Roma (1924)
• Gottfried Huppertz: Metropolis (filmmusikk, 1927)
• George Gershwin: En amerikaner i Paris (1928)
• Maurice Ravel: Boléro (1928)
• Ferde Grofé: «On the Trail» frå Grand Canyon Suite (1931)
• Heitor Villa-Lobos: Toccata, fra Bachianas Brasileiras nr. 2 (1933)
• Dmitrij Sjostakovitsj: Symfoni nr. 4 (1936), Symfoni nr. 11 (1957), og cellokonsert nr. 1 (1959)
• Béla Bartók: Musikk for strykarar, slagverk og celesta (1937)
• Olivier Messiaen: Trois Petites liturgies de la Présence Divine (1943–44) og Turangalîla-symfoni (1949)
• Sergej Prokofjev: Symfoni nr. 6 (1947) og Symfonikonsert for cello og orkester (1952)
• Jonathan Dove: Flight (opera) (1998)
• John Williams: Hedwig's Theme, frå filmen Harry Potter and the Philosopher's Stone (2001)

I populærmusikk

Celesta har også blitt brukt ein del brukt i populærmusikk:

• Thelonious Monk: "Pannonica", fra Brilliant Corners (1957)
• Buddy Holly: «Everyday» (1958)
• Herbie Hancock: på Freddie Hubbard sin «True Colors» frå Blue Spirits (1966)
• The Velvet Underground: «Sunday Morning» frå The Velvet Underground and Nico (1967)
• The Mothers Of Invention: «Absolutely Free» frå We're Only In It For The Money (1968)
• Pink Floyd «Set the Controls for the Heart of the Sun» (1968)
• Nick Drake: «Northern Sky» frå Bryter Layter (1970)
• U2: «Bad» frå The Unforgettable Fire
• The Stooges: «Penetration» frå Raw Power (1973)
• McCoy Tyner: «Once I Loved, Land of the Lonely» frå Trident (1975)
• The Beatles: «Real Love» (1977, 1996)
• Eels: «Flyswatter» frå Daisies of the Galaxy (2000); «Trouble With Dreams» frå Blinking Lights and Other Revelations (2005)
• Björk: «Scatterheart» frå Selmasongs (2000); «Sun In My Mouth», «Harm Of Will» og «It's Not Up To You» frå Vespertine (2001); «Mother Heroic» frå Family Tree (2002)
• Death Cab for Cutie: «Title and Registration» frå Transatlanticism (2003)
• The Polyphonic Spree: «Hold Me Now», «Lithium» (2004)
• Sigur Rós: «Sé Lest» og «Heysátan» frå Takk (2005)
• The Beach Boys: [«Noble Surfer» frå Surfin' USA (1963)

Kjelder

1. «Celesta». Store norske leksikon. 20. februar 2018. Henta 10. juli 2018.
2. «C». Musikkordboken. musikkordboken.no. Henta 10. juli 2018.

• Denne artikkelen bygger på «Celesta» frå Wikipedia på bokmål, den 10. juli 2018.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Celesta

• «DigitaltMuseum: Søk: 'Celesta'».