Det svenske imperiet

Kongedømet Sverige var mellom 1611 og 1718 ei av stormaktene i Europa.^[1] I moderne historie vert perioden kalla Det svenske imperiet, eller på svensk stormaktstiden.^[1]

Svenska Riket Konungariket Sverige Det svenske imperiet Stormaktstida
← 1611–1718 →
Det svenske flagget Riksvåpenet til Sverige
Plasseringa til Svenske imperiet Det svenske imperiet på det største i 1658. Oversjøiske område er ikkje vist.
Hovudstad	Stockholm
Språk	Svensk, Finsk, Norsk, Estisk, Samisk, Tysk, Livisk, Latvisk, Dansk
Religion	Lutheranisme (Austleg ortodoks tru anerkjend som minoritetsreligion)
Styreform	Monarki
Konge
- 1611–1632	Gustav II Adolf
- 1632–1654	Kristina
- 1654–1660	Karl X Gustav
- 1660–1697	Karl XI
- 1697–1718	Karl XII
Statsminister
- 1612–1654	Axel Oxenstierna
- 1654–1656	Erik Oxenstierna
- 1660–1686	Magnus Gabriel De la Gardie
Lovgjevande forsamling	Riksdagen
Historisk periode	Tidleg moderne Europa
- Oppretta	1611
- Opphøyrde	1718
Innbyggjarar
- 1600-talet est.	2 500 000
Valuta	Riksdalar, Mark (fram til 1664), karolin (frå 1664)
I dag ein del av	Sverige  Finland  Noreg  Russland  Estland  Latvia  Tyskland  Danmark  Polen  Ghana  Frankrike  USA  Trinidad og Tobago  Saint-Barthélemy  Guadeloupe

Stormaktstida blir inndelt i yngre Vasatid (1611-1654) og Karolinartida (1654-1718). Stormaktstida blir rekna for å ha starta då Gustav II Adolf tok over trona i 1611, sjølv om nokre meiner perioden kan reknast frå 1561, då Erik XIV starta ekspansjonen til Sverige rundt Austersjøen ved å sende ein hær til Reval (dagens Tallinn). Stormaktstida vart avslutta då Sverige tapte i den store nordiske krigen (1700-1721), og heilt konkret då Karl XII fall ved Halden i Noreg.

Den svenske stormaktstida var relativ kort og alltid skjør. Det underliggande ressursgrunnlaget til Sverige i folkesetnad og næringsliv var avgrensa og gjennom erobringstokt mot fleire omliggande land fekk landet etter kvart mange fiendar. Når arvefiende Russland vart modernisert under Peter I enda tida til Sverige som stormakt. Etter at Karl XII mista livet ved Fredrikshald vart krigskassen til landet fordelt og den store arméen vart oppløyst. Deretter følgde ein kort og intensiv kamp om makta i Sverige mellom ulike fraksjonar og straks etter vart det underteikna fredsavtalar med dei ulike nasjonane Sverige hadde vore i krig med.

Under stormaktstida var Sverige ofte avhengig av finansiell og militær støtte frå meir utvikla europeiske land. Under trettiårskrigen mottok Sverige store subsidiar frå Frankrike som var interessert i å sjå den dominerande tyske fyrsteslekta Habsburg veikt. Handelsnasjonane England og Nederland var mot at eit enkelt land skulle dominere Austersjøen og støtta difor Sverige når landet var pressa av Danmark-Noreg.

Kjelder

• Delar av denne artikkelen bygger på «Stormaktstiden» frå Wikipedia på bokmål, den 13. november 2010.

1. Frost, Robert I (2000). The Northern Wars. War, State and Society in Northeastern Europe 1558-1721. Harlow: Longman. s. 133, 343. ISBN 978-0-582-06429-4.