De spoorlijn Hannover - Würzburg is een Duitse hogesnelheidslijn (HSL) tussen Hannover en Würzburg geschikt voor een maximumsnelheid van 280 km/h. De lijn is de eerste hogesnelheidslijn in Duitsland die werd aangelegd en geopend.

Snelle feiten DB 1733 Hannover Hbf - Würzburg Hbf, Traject ...
DB 1733
Hannover Hbf - Würzburg Hbf
Spoorlijn Hannover - Würzburg op de kaart
Totale lengte327,4 km
Spoorwijdtenormaalspoor 1435 mm
Aangelegd doorDeutsche Bundesbahn
Begin aanleg10 augustus 1973
Geopend2 juni 1991
Huidige statusin gebruik
Type spoorwegHogesnelheidslijn
Type treinICE, IC, goederentrein
Helling in stijgingspercentagemax. 12,5 ‰
Hoogste punt386 meter NN
Laagste punt50 meter NN
Geëlektrificeerdbij aanleg
Aantal sporen2
Baanvaksnelheid
Hannover Hbf - Rethen: 200 km/h
Rethen - Gehrenrode: 250 km/h
Gehrenrode - Bovenden: 280 km/h
Bovenden - Göttingen: 160 km/h
Göttingen - Hedemünde: 280 km/h
Hedemünden - Fuldatal-Ihringshausen: 250 km/h
Fuldatal-Ihringshausen - Kassel-Oberzwehren: 140 km/h
Kassel-Oberzwehren - Fulda-Nord: 250 km/h
Fulda-Nord - Fluda-Bronnzell: 100 km/h
Fulda-Bronnzell - Fliededalbruggen: 200 km/h
Fliededalbruggen - Leinach: 280 km/h
Leinach - Würzburg: 230 km/h
BeladingsklasseD4
Treindienst doorDeutsche Bahn
Traject
vSTR- DB 1705 van Seelze
vÜST DB 1710 van Celle
dSTRdSHI2gldSHI2gl+rdSHI2+r DB 1700 van Hamm
utdSTRqdSBHF-LvBHF-MdSBHF-RutdSTRq 0,0 Hannover Hbf Stadtbahn lijn  1   2   3   7   9 
exdSHI2+ldSHI2glxrdSHI2g+rvÜSTrd
evSTRvÜSTdSTRd
exdSTRvÜSTrvSTR-STRld DB 1734 naar Lehrte
exdSTRmvKRZtdSTR Stadtbahn
lijn  4   5   6   11   16 
exdABZg+levKRZoxdABZql DB 1730 naar Braunschweig Hbf
exdBHFvSTRd Hannover Süd
exdSHI2lredSHI2g+rvSTR- DB 1760 naar Soest tot 1909
vSBHF-BHF 3,1 Hannover Bismarckstraße
vÜSTl
dSTRvSHI2gl-d 3,6 aansluiting Bismarckstraße
dABZq+rdABZgrvSTR DB 1760 naar Soest vanaf 1909
dABZql+rdKRZludKRZmudKRZrudABZq+ld DB 1750, Wunstorf - Lehrte
dABZglvKRZuvABZg+r-STRd DB 1753 van aansluiting Waldhausen
v-SHI2g+rvSTRvSTR- DB 1753 van aansluiting Waldhausen
vÜSTlvÜSTr
dSTRvÜSTdSTR
vÜSTrvÜSTl
v-STRvSTRvSHI2gl- DB 1755 naar Hannover Messebahnhof
v-STRveBHF-STRvDST 7,0 Hannover-Wülfel
dvÜSTrvSHI2g+l-dENDExe DB 1754 van aansluiting Waldheim
dvSTRvSTR-exdKBHFe Hannover Messebahnhof
dKSBHFe-LdBHF-MdSBHF-Rd 8,0 Hannover Messe/Laatzen
vSBHF 11,9 Rethen (Leine)
vÜSTor
dWBRÜCKEdLSTR Innerste
vSTRo-STRr DB 1732 naar Kassel Hbf
BSTd 25,3 dienststation Escherde inhaalsporen
dSTRqdKRZudLSTRqdABZq+l 25,7 DB 1770, Nordstemmen - Hildesheim
ddSKRZ-AuddSKRZ-Au 28,2 1
dKRWg+lKRWr 29,5 aansl. Sorsum, DB 1774 van aansl. Himmelsthür
TUNNEL1d 29,5 Escherbergtunnel 3.687m
TUNNEL1d 34,9 Eichenbergtunnel 1.157m
TUNNEL2d 36,8 Eggebergtunnel 332m
eKRZd DB 1821, Elze (Han) - Bodenburg
BSTd 42,9 dienststation Almstedt inhaalsporen
hSTRad 45,8 Kasselmühle dalbrug 690m
exdSTR+lehKRZe DB 1822 van Groß Düngen opgebroken
exdLSTRTUNNEL1 48,5 Riesbergtunnel 1.322m
exdSTRleKRZ DB 1822 naar Bad Gandersheim opgebroken
hSTRaed 56,2 Ohlenrode dalbrug 968m
TUNNEL1d 58,0 Hellebergtunnel 1.641m
STRod 60,0 Mahmilch dalbrug 200m
TUNNEL1d 60,6 Wadenbergtunnel 420m
KRZod DB 1940 Holzminden - Helmstedt
BSTd 62,1 dienststation Orxhausen inhaalsporen
TUNNEL1d 63,4 Hopfenbergtunnel 761m
eKRZod 64,3 Auetalbrücke 1.056m
lijn Kreiensen - Osterode
TUNNEL1d 66,6 Sohlbergtunnel 1.729m
TUNNEL1d 69,5 Kriebergtunnel 2.994m
dKRZodSTR+r 74,7 DB 1732 van Hannover Hbf
vSKRZ-Au 7E45
vÜSTr W106 aansl. Edesheim, DB 1816 van aansl. Edesheim Nord
vÜSTl W110 aansl. Edesheim, DB 1817 naar aansl. Edesheim Süd
dWBRÜCKEdWBRÜCKE 78,4 Rhume
Rhumebrug 554m
v-STRvSTR-STR+l DB 1810 van Nordhausen
v-STRvBHF Northeim (Han)
v-STRvÜSTr
ddKRZudKRZudSTRr 81,7 DB 2975 naar Ottbergen
vÜSTr
dSTRdBHF 89,2 Nörten-Hardenberg
vÜST
dvSTR-eABZg+lexdKBSTeq Kalischacht Reyershausen
vSTR-eBHF Bovenden
vTUNNEL2 93,7 Tunnel Bovenden 402m
vSTR-ABZg+ro DB 1801 van Bodenfelde
vSTR-eHST Göttingen-Weende
vKBSTa-STRvSHI2gl- Bernd Rathmann GmbH
dSTRvÜSTdDST Göttingen Gbf
v-SHI2g+rvÜSTr
vBHF-LdBHF-RuexdKBHFa 99,4 Göttingen
dSHI2g+ldSHI2glrdSHI2g+ruexdSTRl lijn naar Duderstadt opgebroken
v-STRveABZgl-STR DB 3600 naar Frankfurt (Main) Hbf tot 1922
ddWBRÜCKEvWBRÜCKE1 Leine
dvÜSTrdSTR
dedABZgrvÜWBr DB 1732 naar Kassel Hbf opgebroken
dvÜSTrdSTR aansl. Siekweg, DB 1803 van Göttingen
v-STRdSTRldABZql DB 3600 naar Frankfurt (Main) Hbf vanaf 1922
SKRZ-Aod 103,6 7E45
hSTRaed 105,1 Grundbach dalbrug 450m
TUNNEL1d 108,4 Leinebuschtunnel 1.740m
TUNNEL1d 110,7 Endelskamptunnel 673m
BSTd 112,0 dienststation Jühnde inhaalsporen
TUNNEL1d 112,7 Mackenrodttunnel 849m
TUNNEL1d 114,4 Rauhebergtunnel 5.210m
hKRZWad 120,5 Hedemünden dalbrug 415m Werra
hKRZed DB 6343 Hann. Münden - Halle (Saale) Hbf
tSTRad 121,0 Mündener tunnel 10.525m
tSKRZ-Ad 7E45
tSKRZ-Ad 7E45
tSTRed 131,5
vSTR+r-STR DB 1732 van Hann. Münden
dWBRÜCKEdWBRÜCKE 133,2 Fulda grens Nedersaksen-Hessen
dSTRtdSTRa Lohbergtunnel 1039m
vÜSTu+tle
vBHF 135,5 Fuldatal-Ihringshausen
vÜST
vÜSTur
dSTRdHST Vellmar-Niedervellmar
v-STRvSTR2-STRc3
v-STRSTRc1SPL+4 aansl. Niedervellmar, DB 3918 naar Kassel Rbf
dmdKRZouLSTRqmdKRZomdKRZo tram  1   5 
ddKRZuv-STR+rvSTR DB 3914 van aansluiting Berg
dvSTR-STR+rovSTRdSTR DB 3913 van Obervellmar
dvABZg+r-STRvSTRdSTR W215 DB 3925 van aansluiting Berg
dvÜSTlvSTRdSTR
v-STR +
vSHI4+l- + vSTR-SHI2g+l
vSHI4r- + vSHI2r-STR
DB 3918 van aansluiting Niedervellmar
dvÜSTrvSTR-dSTR
W270
W278
DB 3926
v-STR +
vSTR-SHI2gl +
vSHI2+r- + v-STR
W
1228
DB 3915 naar Kassel Rbf W90
v-STRvSTR-ABZg+lvKRZo W83 DB 3916 naar Kassel Slachthof
v-STRvSTRvÜSTr
W8
W9
DB 3912 naar Kassel Rbf W891
v-STRvSTR-SHI2g+lvSHI2r W90 DB 3915 van Kassel Rbf W1228
dSTRvÜSTrdSTR
vKBSTa-STRvDSTvSTR- Kassel Rbf
v-SHI2g+rvÜSTrvSTR-
vÜSTlvSTR-STRl DB 1732 naar Kassel Hbf
vSHI2ldSHI2l+rd DB 3910 naar Kassel Hbf
dvSTRdSTR+l DB 3900 van Kassel Hbf
ddKRZludKRZmudKRZru DB 2550, Aachen Hbf - Kassel Hbf
dmdKRZlumdKRZmumdKRZru tram  8 
dSHI2gldSHI2g+lrdSHI2grexdSTR+l DB 3901 van Kassel Hbf opgebroken
dSHI2g+ldSHI2glrdSHI2g+rexdSTR
vSTRxvÜSTl
mdKRZlumdKRZmumdKRZmumdKRZru tram  1   3   4   7 
vBHF-LvBHF-R 144,2 Kassel-Wilhelmshöhe
dexdKBHFavÜSTlvÜST Kassel-Wilhelmhöhe West
exv-STRdSTRvÜSTdSTRl DB 3901 naar Waldkappel
dKBSTxavSHI2g+ldSHI2r Kassel-Wilhelmshöhe Süd
dABZqrvABZgr-STRd 147,7 DB 9390 naar Naumburg (Bz Kassel)
vÜSTo+r
dÜSTdÜST aansluiting Kassel Oberwehren
mvKRZo tram  5   6 
vÜSTutra 148,2 Oberzwehrener tunnel 1.147m
tdSKRZ-AdLSTR 49
tdSTRedLSTR
tdSTRadLSTR 150,0 Rengershausener tunnel 1.592m
tdSKRZ-AdLSTR 44E331
tdKRZdSTRr DB 3900 naar Frankfurt (Main) Hbf
tSTRed
hKRZWaed 151,7 Fuldabrug 422m
Fulda
tSTRa@fd 154,0 Dörnhagentunnel 739m
tSKRZ-Ad 7E45
tSTRe@gd
hSTRaed 156,2 Schwarzenbach dalbrug 660m
TUNNEL1d 157,1 Kehrenbergtunnel 2.400m
STRod 159,7 Trockene-Mülmisch dalbrug (320 m)
BSTd 160,5 dienststation Körle Ost inhaalsporen
hSTRaed 161,7 Mülmisch dalbrug 870m
TUNNEL2d 162,8 Erbelbergtunnel 200m
STRod 163,1 Breitenbach dalbrug 440m
TUNNEL1d 163,6 Hainbuchtunnel 1.520m
TUNNEL1d 165,2 Kaiserautunnel 1.861m
STRod 167,1 Kehrenback dalbrug 306m
TUNNEL1d 167,5 Weltkugeltunnel 1.641m
hSTRad 169,2 Pfieffe dalbrug 812m
ehKRZed DB 6710, Treysa - Silberhausen
TUNNEL1d 170,8 Wildsbergtunnel 2.708m
hSTRad 173,8 Morschen dalbrug 1.450m
hKRZd DB 6340, Guntershausen - Halle (Saale) Hbf
hKRZWed Fulda
TUNNEL1d 175,3 Sengebergtunnel 2.807m
STRod 178,2 Heidelbach dalbrug 390m
BSTd 179,6 dienststation Licherode inhaalsporen
TUNNEL1d 180,7 Schalkenbergtunnel 2.834m
TUNNEL1d 183,7 Hainrodetunnel 5.370m
TUNNEL1d 189,8 Mühlbachtunnel 1.697m
TUNNEL2d 191,6 Schmittebergtunnel 321m
SKRZ-Aod 192,4 Erzebach dalbrug 308m 7E45
tSTRa@fd 192,9 Kalter-Sand-Tunnel 1.043m
tSKRZ-Ad 7E45
tSTRe@gd
STRod 194,0 Eckerteroder dalbrug 75m
tSTRa@fd 194,3 Schickebergtunnel 1.517m
tSKRZ-Ad 7E45
tSTRe@gd
BSTd 196,5 dienststation Kirchheim inhaalsporen
tSTRa@fd 197,2 Krämerskuppetunnel 838m
tSKRZ-Ad 7E45
tSTRe@gd
hSTRaed 198,2 Wälsebach dalbrug 721m
tSTRa@fd 199,0 Kirchheimtunnel 3.820m
tSKRZ-Ad 4E40
tSTRe@gd
hSTRad 202,9 Aula dalbrug 880m
ehKRZed DB 3810, Treysa - Bad Hersfeld
TUNNEL1d 203,9 Hattenbergtunnel 444m
STRod 204,4 Hattenbach dalbrug 308m
TUNNEL1d 204,9 Warteküppeltunnel 835m
hSTRad 206,1 Solms dalbrug 1.628m
hKRZd DB 3811, Alsfeld - Niederaula
hKRZWed Fulda
tSTRa@fd 208,1 Richthoftunnel 3.510m
tSKRZ-Ad 7E45
tSTRe@gd
STRod 211,7 Schwarzbach dalbrug 748m
TUNNEL1d 212,8 Dornbuschtunnel 557m
BSTd 214,3 dienststation Langenschwarz inhaalsp.
TUNNEL1d 215,4 Witzelhöhetunnel 796m
TUNNEL1d 216,7 Eichbergtunnel 976m
STRod 218,5 Rombach dalbrug 986m
TUNNEL2d 220,2 Ganzbergtunnel 387m
tSTRad 223,7 Dietershantunnel 7.375m
tSKRZ-Ad 7E45
tSKRZ-Ad 7E45
tSTRed
vSTR-STR+l DB 3600 van Göttingen
vÜSTu+r
vÜST 232,8 aansl. Fulda SFS Nord
dABZq+rdSTR+rvSTR DB 3700 van Gießen
dSTRvÜSTvSHI2gl-d
dKBHFe-LvBHF-MvBHF-RdKDSTa 234,1 Fulda
v-STRvSTR-SHI2g+lvSHI2r
vÜSTrvÜSTl
vDST-STRvSTR-DST Fulda Gbf
vÜSTlvSHI2g+l-
dSTRlvKRZudSTR+r
dedSHI2gldSHI2g+lxrdSHI2gr DB 3822 van Fulda opg.
DB 3823 van Fulda
dvÜSTdKBSTe 238,4 Fulda-Bronnzell
vSTR-ABZgl DB 3824 naar Gersfeld (Rhön)
vWBRÜCKE1 Fulda
vÜSTor
dWBRÜCKEdLSTR 240,4 Fliededalbrug 240m
Fliede
dTUNNEL1dLSTR 241,2 Sulzhoftunnel 714m
dWBRÜCKEdLSTR 242,7 Noord. Fliededalbrug 880m Fliede
hdKRZadSTRr 243,8 DB 3600 naar Frankfurt (Main) Hbf
hdSKRZ-Aed Zuid. Fliededalbrug 628m
66
TUNNEL1d 246,5 Hartbergtunnel 773m
TUNNEL1d 247,9 Kalbachtunnel 1.287m
TUNNEL1d 249,8 Bornhecketunnel 773m
STRod 250,8 Kalbach dalbrug 364m
tSTRad 251,3 Landrückentunnel 10.779m
tSTRed
hSTRaed 262,2 Mottgers dalbrug 427m
TUNNEL1d 262,8 Schwarzenfelstunnel 2.120m
BSTd 266,2 dienststation Mottgers inhaalsporen
STR+GRZqd grens Hessen - Beieren
hKRZWad 267,4 Zeitlofs dalbrug 704m
ehKRZed DB 5211, Jossa - Wildflecken opgebroken
tSTRad 268,1 Altengronauer Forst tunnel 2.353m
tSTR+GRZqd grens Beieren - Hessen
tSTRed
TUNNEL2d 270,7 Roßbacher-Forst-Tunnel 255m
STR+GRZqd grens Hessen - Beieren
STRod 271,9 Dittenbrunn dalbrug 396m
TUNNEL1d 272,3 Dittenbrunntunnel 822m
STRod 273,5 Obersinn dalbrug 178m
STRod 274,9 Mittelsinn dalbrug 152m
TUNNEL1d 281,8 Burgsinntunnel 729m
vSTR+r-STR DB 3825 van Flieden
vÜSTl DB 5214 van Burgsinn W625
vSTR-BST 283,9 dienststation Burgsinn inhaalsporen
vÜSTr DB 5215 naar aansluiting Sinnberg
dLSTRdTUNNEL1 285,5 Sinnbergtunnel 2.159m
dLSTRhdSTRa 289,0 Schaippach dalbrug 442m
dSTRlhdKRZdSTR+rd
dWBRÜCKEedWBRÜCKE Sinn
dTUNNEL1dSTR 289,4 Einmalbergtunnel 1.141m
hdSTRadSTR Gemünden dalbrug 794m
hdSTRdABZgl DB 3825 naar Gemünden (Main)
hdKRZdSTRr DB 5212 naar Langenprozelten
hdKRZd 291,1 DB 5200, Aschaffenburg Hbf - Würzburg Hbf
dWBRÜCKEed Main
tSTRad 291,9 Mühlbergtunnel 5.528m
tdKRZttdSTR+r 294 DB 5216 van aansluiting Nantenbach
tdSTRetdSTRe
dSTRdTUNNEL1 Harrbach tunnel 526m
dSTRdTUNNEL1 Ständelberg tunnel 618m
dSTRdTUNNEL1 Rammersberg tunnel 1.361m
vÜSTo+r
vSHI2g+l-
BSTd 302,5 dienststation Rohrbach inhaalsporen
TUNNEL1d 308,0 Hanfgartentunnel 400m
TUNNEL1d 308,8 Hohe-Wart-Tunnel 872m
hSTRaed 311,8 Bartelsgraben dalburg 1.160m
hSTRaed 313,3 Leinach dalbrug 1.232m
TUNNEL1d 314,7 Espenlohtunnel 2.235m
TUNNEL1d 317,1 Eichelbergtunnel 1.869m
STRod 319,0 Bärntal dalbrug 71m
TUNNEL1d 319,1 Neubergtunnel 1.946m
hKRZWad 321,3 Veitshöchheim dalbrug 1.280m Main
hKRZd DB 5200, Wurzburg Hbf - Aschaffenburg
hKRZed DB 5201, Wurzburg Hbf - Veitshöchheim
TUNNEL1d 322,6 Roßbergtunnel (2.164 m)
STRod 324,8 Dürrbach dalbrug 128m
TUNNEL1d 325,0 Steinbergtunnel 579m
vSTRo-STR+r DB 5201 van Veitshöchheim
dSTR+rvSTRd 325,6 DB 5200 van Aschaffenburg Hbf
dSTR+rvÜSTo+lvSTR-d DB 5202 van Würzburg Neuer Hafen
vÜSTlvÜSTr
dSTRvÜSTvSTR-d
vÜSTr +
vÜSTl + v-SHI4l
v-SHI4+r +
vBST-STRvSTR-SHI2glvSHI2+r-STR Onderhoudscentrum DB Regio Bayern
dBHF-LvBHF-MvBHF-RdDST 327,4 Würzburg Hbf
v-SHI2g+r +
vÜSTr + vSTR-SHI2g+l
+ vSHI2r-STR
v-STR +
vSTR + v-SHI4+l
v-SHI4r +
dSTRvÜSTrd DB 5209 naar Rottendorf
vÜSTr DB 5910 naar Fürth (Bay) Hbf
vSTR- DB 5321 naar Treuchtlingen
Sluiten

Verloop

Thumb
Brug bij Barnten (2005)

Voor de bouw van de spoorlijn verliep het langeafstandsverkeer tussen Hannover en Würzburg via Alfeld, Kreiensen en Northeim tot Göttingen (spoorlijn Hannover - Kassel, verder via Eichenberg, Eschwege West, Bebra, Bad Hersfeld, Fulda en Gemünden am Main naar Würzburg (Noord-Zuidlijn).

Het hoogteverloop van de spoorlijn ligt op een hoogte tussen 55 meter NN en 386 meter NN.[1] De nieuwe spoorlijn is tussen Hannover en Würzburg 35 kilometer korter dan de bestaande spoorlijnen.[2] Over een lengte van 55 kilometer loopt de HSL parallel naast bestaande spoorlijnen.[1]

Tijdens de Duitse deling verliep 70 procent van de lijn door het zonerandgebied (gebied van 40 kilometer rond de Duits-Duitse grens).[1]

Over de gehele lengte van de spoorlijn loopt ook de snelweg A7 parallel, daarnaast volgt ook de B27 grotendeels de spoorlijn.

Trajectdeel Hannover - Göttingen

Thumb
Een ICE in het Hildesheimer Wald, tussen de Eichenbergtunnel en Escherbergtunnel, op weg naar het noorden (2008)

De 327,4 kilometer lange HSL begint bij kilometer 0,0 in Hannover Hauptbahnhof. In de zuidelijke richting lopende lijn volgt het over het stadsgebied van Hannover richting het beursterrein (Messe). Bij een aantal evenementen stoppen ook de ICE/IC-treinen op het station Hannover Messe/Laatzen, tot Rethen volgt de spoorlijn bij km 8 nog de spoorlijn Hannover - Kassel. De beide HSL-sporen liggen tussen Hannover Bismarckstraße en de aansluiting Rethen tussen de sporen van de oude lijn.[3] De HSL kruist kruisingsvrij de parallelsporen en takt in zuidwestelijke richting van de oude spoorlijn af. De HSL kruist tussen Rethen en Barnten elf bruggen van samen 1,1 kilometer lang en op een 8 meter hoge spoordijk van 6,9 kilometer door het overloopgebied van de Leine en de Innerste.[4] Bij Sorsum (km 29) takt via de Hildesheimer Schleife een enkelsporige verbindingsboog richting de spoorlijn Lehrte - Nordstemmen. Deze worden gebruikt door treinen van en naar Berlijn via Wolfsburg, Braunschweig en Hildesheim.

Via de Escherbergtunnel en twee andere buizen verlaat de spoorlijn de Noord-Duitse Laagvlakte en passeert het Hildesheimer Wald. Tussen Sibbese en Bad Gandersheim verloopt de lijn door een dal zonder grote kunstwerken, wordt via zes tunnels en vijf dalbruggen de Leinegraben bereikt. Hier wordt de HSL bij Edesheim in een nieuwe spoorlijn met de Noord-Zuidlijn verenigd. Bij km 77 bestaat de mogelijk om tussen beide spoorlijnen te wisselen. Northeim wordt ten westen gepasseerd, in station Nörten-Hardenberg bij km 89 bestaat nog een mogelijk om van spoorlijn te wisselen. Bij km 99 wordt station Göttingen bereikt.

Trajectdeel Göttingen - Kassel

Thumb
In tegenstelling tot latere HSL-lijnen werd deze nauwelijks gebundeld met andere verkeersverbindingen. Behalve hier bij de Werradalbrug parallel aan de A7 (2006)

Het trajectdeel tussen de stations Göttingen en Kassel-Wilhelmshöhe loopt nagenoeg hemelsbreed tussen beide steden. Ongeveer 21 kilometer van de 44 kilometer lange trajectdeel bevindt zich in een tunnel, daaronder de 10.525 meter lange Mündener Tunnel, de een na langste tunnel van Duitsland.

Ter hoogte van de Fuldadalbrug Kragenhof (km 133) bereikt de HSL het paralleltracé met de Noord-Zuidlijn, dat deze spoorlijn 9 kilometer volgt tot de zuidrand van de stad Kassel.[5] De lijn passeert het rangeerstation van Kassel aan de westkant en bereikt bij km 144 station Kassel-Wilhelmshöhe. Dit station is speciaal gebouwd voor de HSL omdat Kassel Hauptbahnhof een kopstation is waarvan de passage veel tijd kost.

Voor het dun bevolkte, maar geografisch zeer afwisselend landschap had het trajectdeel tussen Göttingen en de deelstaatgrens de hoogste kosten per kilometer.[5] De HSL loopt in dit trajectdeel op een afstand van 700 tot 1.000 meter van de dorpen, wanneer de lijn niet in een tunnel bevindt wat grotendeels voor dit deel het geval is. Behalve voor de Göttingense stadsdelen Grone en Groß Ellershausen, hier werden geluidsreducerende maatregelen genomen.[6]

Trajectdeel Kassel-Fulda

Thumb
De Rombachdalbrug, de een na hoogste spoorbrug van Duitsland
Thumb
Een ICE 2 op de Fuldadalbrug Morschen (2008)

Na station Kassel-Wilhelmshöhe volgt het 89,96 kilometer[7] lange trajectdeel naar station Fulda.

Het tracé volgt in grote lijn de loop van de rivier de Fulda, welke drie keer overbrugd wordt. In het gebied tussen Bebra en Bad Hersfeld verloopt de lijn ruim ten westen van de Fulda, deels dicht langs de A7. Doordat het Fuldadal voor een HSL te bochtig en dichtbebouwd is, moeten de zijdalen doorkruist worden waardoor vele kunstwerken nodig zijn. Ongeveer twee derde van de ongeveer 90 kilometer lange trajectdeel bevindt zich op 18 dalbruggen en in 25 tunnels.[8] De opvallendste kunstwerken zij de Fuldadalbrug Solms (km 206), die met ongeveer 1600 meter de langste brug van de lijn is en de Rombachdalbrug (km 218), met een hoogte van 95 meter de een na hoogste spoorbrug van Duitsland. Na de 7.345 meter lange Dietershantunnel wordt het station Fulda (km 234) bereikt.

De HSL verloopt op dit trajectdeel, afgezien van de steden Fulda en Kassel, nagenoeg door onbewoond gebied. De afstand tot het dichtstbijzijnde dorp ligt in de regel op 400 meter.[9]

Trajectdeel Fulda - Würzburg

Thumb
Een Intercity op de fly-over komend vanaf Würzburg Hauptbahnhof, om vervolgens de HSL op te rijden (1988)

Zuidelijk van het station van Fulda volgt de HSL de spoorlijn Frankfurt - Göttingen voor 8 kilometer tot Bronnzell, waarbij deze spoorlijn in zuidwestelijke richting naar Frankfurt am Main de HSL verlaat. Van deze spoorlijn takt bij Flieden de spoorlijn Flieden - Gemünden naar Würzburg af. Na een serie korte tunnels volgt de 10.779 meter lange Landrückentunnel (km 251), de langste tunnel van Duitsland. Bij de noordingang van de tunnel bereikt de HSL het hoogste punt op 386 m NN.[10] Nadat de lijn bij de Maindalbrug Gemünden daalt, stijgt het nogmaals richting het zuiden. Bij dienststation Burgsinn (km 283) bestaat de mogelijkheid, om te wisselen met de spoorlijn Flieden - Gemünden, die via de spoorlijn Würzburg - Hanau aansluiting heeft van en naar Würzburg.

Bij dienststation Rohrbach (km 302) takt de uit Frankfurt am Main komende spoorlijn via de Nantenbacher Kurve op de HSL aan.

Na de Maindalburg Veitshöchheim (km 321) verloopt de lijn door twee verdere tunnels, maakt de laatste bocht naar links en sluit via een fly-over op de spoorlijn Würzburg - Aschaffenburg aan. Hierna wordt het Würzburg Hauptbahnhof (km 327) bereikt.

Geschiedenis

De eerste plannen voor de HSL tussen Hannover - Würzburg waren er al in de jaren '60. In 1973 ging de eerste schop in de grond van de 327 kilometer lange lijn. De planning was dat de lijn in 1985 geopend kon worden, maar door vele rechtszaken en bezwaren werd de bouw soms stilgelegd wat de bouw veel vertraagde.

Het toestaan van goederentreinen had veel invloed op het ontwerp. Zo mogen de hellingen niet te steil zijn en de verkanting niet te groot. In totaal zijn er 61 tunnels met een gezamenlijke lengte van 120 kilometer (wat er op neer komt dat 37% van de lijn in een tunnel ligt). De langste tunnel is de Landrücken Tunnel met een lengte van 10,7 km. Daarnaast zijn er ook 294 (dal)bruggen en viaducten met een gezamenlijke lengte van 30 km. De hoogste dalbrug is de Rombach dalbrug met het hoogste punt op 95 meter boven maaiveld. Tevens werd voor dit gemengd bedrijf om de 20 kilometer inhaalsporen aangelegd. Uiteindelijk werd besloten om overdag reizigerstreinen te laten rijden met maximaal 280 km/h en 's nachts goederentreinen met een maximumsnelheid van 160 km/h.

De bruggen en tunnels waren de helft van de kosten van het gehele project. De kosten van het project waren in 1975 voor het trajectdeel Hannover - Kassel geraamd op 4,75 miljard Duitse mark (ongeveer €2,43 miljard) en in 1979 werd het trajectdeel Kassel-Würzburg geraamd op 5,06 miljard DM (ongeveer €2,59 miljard). De uiteindelijke komsten van het project bedroegen 11,874 miljard DM (ongeveer €6,07 miljard).

Het eerste trajectdeel tussen Burgsinn en Hoge Wart werd op 14 juli 1986 in gebruik genomen voor testritten. Zo haalden locomotieven van het type Baureihe 103 snelheden van 280 km/h op dit trajectdeel. Op het traject werden ook de voorloper van het huidige Intercity-Express-materieel getest, namelijk de InterCityExperimental. Deze trein reed op 17 november 1986 een presentatierit voor journalisten met een snelheid van 345 km/h.[11]

Het volgende trajectdelen dat in gebruik genomen werd waren de delen Fulda - Würzburg en Edesheim - Nörten-Hardenberg op 29 mei 1988.[12] Vanaf die dag volgden er testritten op de trajectdelen.

Pas drie jaar later op 2 juni 1991 werd de gehele lijn in de dienstregeling opgenomen, deze was samen met de HSL tussen Mannheim en Stuttgart de eerste HSL van Duitsland.

Wereldrecordritten

Op 1 mei 1988 werd er geprobeerd het wereldrecord voor treinen op conventioneel spoor te verbeteren. Dit werd gedaan met de testtrein InterCityExperimental. Deze trein en het spoor werden speciaal aangepast voor de recordrit. Op het trajectdeel tussen Würzburg en Fulda ten noorden van Einmalbergtunnel haalde de trein een snelheid van 406,9 km/h.[13] Dit record hield maar een jaar stand want toen werd deze verbroken door de Franse TGV Atlantique welke 482,4 km/h haalde.[13] Momenteel staat het record op naam van de TGV POS met 574,8 km/h van 3 april 2007.

Ongelukken

  • Op 3 september 1986, de dag van de eerste rit van de InterCityExperimental, ontspoorde motorrijtuig 410 001 bij het dienststation Burgsinn doordat een wissel onder de motorrijtuig werd omgezet.[14]
  • Op 29 juni 1991 reden twee goederentreinen in een tunnel bij Jühnde op elkaar. Doordat een goederentrein een storing had, had de machinist de treinbeveiliging uitgeschakeld en een rood sein gemist.[15]
  • Op 29 maart 1999 ontspoorde in de Leinebuschtunnel een wagen van een goederentrein en brandde uit.[16][17]
  • Op 28 april 1999 ontspoorde vier wagens van een goederentrein bij de ingang van de Schalkenbergtunnel door een warmloper bij een wagon.[18]
  • Op 13 mei 1999 ontspoorde een Italiaanse goederentrein, als de laatste wagon van de trein ICG 50710 van Kornwestheim naar Bremen, bij kilometer 58. De trein beschadigde over acht kilometer de betonnen dwarsliggers en seininrichtingen naast het spoor werden ook geraakt. De schade liep op in de miljoenen, het tegenspoor ging pas een dag later open en het beschadigde spoor bleef tot 23 mei buiten dienst. Nadat het voor de derde keer in korte tijd een schuifwandwagen van het type 245 oorzaak van een ongeval was, besloot de spoorinspectie dat deze wagons niet harder mogen dan 60 km/h.[19]
  • Op 26 april 2008 kwam op 21:05 uur de ICE 885 in de Landrückentunnel beschadigd tot stilstand, nadat het bij het binnenrijden van de tunnel op een kudde schapen was ingereden. Tien van de twaalf rijtuigen en beide motorwagens ontspoorden. 19 reizigers raakten gewond.[20]

Exploitatie

Op de HSL mogen reizigerstreinen tussen 5:30 en 23:00 uur rijden. Ze hebben voorrang op eventuele goederentreinen. Buiten deze tijden hebben goederentreinen voorrang en moeten reizigerstreinen omrijden via de oude spoorlijn. Op de spoorlijn rijden naast Intercity-Express-treinen ook Intercity's op de spoorlijn. Het gaat hierbij om de volgende treinseries:

Meer informatie Serie, Treinsoort ...
Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
ICE 11 InterCityExpress (DB Fernverkehr) [ Berlin Ostbahnhof Berlin Hbf Berlin-Spandau Braunschweig Hbf Hildesheim Hbf Göttingen Kassel-Wilhelmshöhe Fulda Hanau Hbf Frankfurt (Main) Hbf ] / [ Wiesbaden Hbf Mainz Hbf Worms Hbf ] – Mannheim Hbf Stuttgart Hbf Ulm Hbf Augsburg Hbf München-Pasing München Hbf Één trein van Wiesbaden naar München.
ICE 12 InterCityExpress (DB Fernverkehr) Berlin Ostbahnhof Berlin Hbf Berlin-Spandau Wolfsburg Hbf Braunschweig Hbf Hildesheim Hbf Göttingen Kassel-Wilhelmshöhe Fulda Hanau Hbf Frankfurt (Main) Hbf Mannheim Hbf Karlsruhe Hbf Offenburg Freiburg (Breisgau) Hbf Basel Bad Bf Basel SBB Liestal Olten Bern Thun Spiez Interlaken West Interlaken Ost
ICE 20 InterCityExpress (DB Fernverkehr) [ Kiel Hbf Neumünster ] / [ Hamburg-Altona ] – Hamburg Dammtor Hamburg Hbf Lüneburg Uelzen Hannover Hbf Göttingen Kassel-Wilhelmshöhe Fulda Hanau Hbf Frankfurt (Main) Hbf [ Frankfurt (Main) Flughafen Fernbahnhof Mainz Hbf Wiesbaden Hbf ] / [ Mannheim Hbf Karlsruhe Hbf Baden-Baden Freiburg (Breisgau) Hbf Basel Bad Bf Basel SBB Zürich Hbf ] Rijdt elke twee uur.
ICE 22 InterCityExpress (DB Fernverkehr) [ [ Kiel Hbf Neumünster ] / [ Hamburg-Altona ] – Hamburg Dammtor Hamburg Hbf ] / [ Oldenburg (Oldb) Hbf Bremen Hbf ] – Hannover Hbf Kassel-Wilhelmshöhe Frankfurt (Main) Hbf Frankfurt (Main) Flughafen Fernbahnhof Mannheim Hbf Stuttgart Hbf Rijdt elke twee uur. Één trein per dag van/naar Oldenburg.
ICE 25 InterCityExpress (DB Fernverkehr) [ [ Kiel Hbf Neumünster ] / [ Hamburg-Altona ] – Hamburg Dammtor Hamburg Hbf ] / [ Oldenburg (Oldb) Hbf Bremen Hbf ] Hannover Hbf Göttingen Kassel-Wilhelmshöhe Fulda Würzburg Hbf [ Nürnberg Hbf ] / [ Treuchtlingen Donauwörth Augsburg Hbf München-Pasing ] / [ Ingolstadt Hbf ] – München Hbf Tutzing Murnau Oberau Garmisch-Partenkirchen Rijdt elk uur tussen Hamburg en München. Elke twee uur een vleugeltrein naar/van Oldenburg. Enkele treinen via Augsburg. Één trein per dag door naar Garmisch-Partenkirchen.
ICE 41 InterCityExpress (DB Fernverkehr) [ Dortmund Hbf Bochum Hbf Essen Hbf Duisburg Hbf Düsseldorf Hbf Köln Messe/Deutz Siegburg/Bonn Montabaur Limburg Süd Frankfurt (Main) Flughafen Fernbahnhof Frankfurt (Main) Hbf Aschaffenburg Hbf ] / [ Darmstadt Hbf Frankfurt (Main) Hbf Frankfurt (Main) Flughafen Fernbahnhof Limburg Süd Montabaur Siegburg/Bonn Köln Messe/Deutz Düsseldorf Hbf Duisburg Hbf Essen Hbf Bochum Hbf Dortmund Hbf Hamm (Westf) Soest Lippstadt Paderborn Hbf Altenbeken Warburg (Westf) Kassel-Wilhelmshöhe Fulda ] – Würzburg Hbf Nürnberg Hbf München Hbf Tutzing Murnau Oberau Garmisch-Partenkirchen Elk uur tussen Dortmund en München. Éénmaal per dag vanaf Darmstadt via Dortmund en Kassel naar München. Één trein op zaterdag door tot Garmisch-Partenkirchen.
ICE 91 InterCityExpress (DB Fernverkehr) [ Hamburg-Altona Hamburg Dammtor Hamburg Hbf Hamburg-Harburg Hannover Hbf Kassel-Wilhelmshöhe Fulda ] / [ [ Hamburg Hbf Hamburg-Harburg Bremen Hbf Osnabrück Hbf Münster (Westf) Hbf Dortmund Hbf Hagen Hbf Wuppertal Hbf Solingen Hbf ] / [ Dortmund Hbf Bochum Hbf Essen Hbf Duisburg Hbf Düsseldorf Hbf ] – Köln Hbf Bonn Hbf Koblenz Hbf Mainz Hbf Frankfurt (Main) Flughafen Fernbahnhof Frankfurt (Main) Hbf Hanau Hbf ] – Würzburg Hbf Nürnberg Hbf Regensburg Hbf Plattling Passau Hbf Wels Hbf Linz Hbf St. Pölten Hbf Wien Meidling Wien Hbf Flughafen Wien-Schwechat Rijdt elke twee uur tussen Frankfurt en Wenen. Enkele treinen vanaf Hamburg via Dortmund. Één trein vanaf Hamburg via Hannover.
IC 26 Intercity (DB Fernverkehr) [ [ Westerland (Sylt) Husum ] / [ Hamburg-Altona ] – Hamburg Dammtor ] / [ Ostseebad Binz Stralsund Hbf Rostock Hbf Bützow Bad Kleinen Schwerin Hbf ] – Hamburg Hbf Hamburg-Harburg Lüneburg Uelzen Celle Hannover Hbf Göttingen Kassel-Wilhelmshöhe [ Marburg (Lahn) Gießen Frankfurt (Main) Hbf Darmstadt Hbf Bensheim Weinheim (Bergstraße) Heidelberg Hbf Bruchsal Karlsruhe Hbf ] / [ Fulda Würzburg Hbf Ansbach Augsburg Hbf [ Buchloe Kempten (Allgäu) Hbf Immenstadt Oberstdorf ] / [ München Ost Rosenheim [ Prien a Chiemsee Traunstein Freilassing Berchtesgaden ] / [ Kufstein Innsbruck Hbf ] ] Enkele treinen vanaf Binz en Westerland, enkele treinen vanaf Kassel richting Augsburg.
Sluiten

Aansluitingen

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Hannover Hauptbahnhof
DB 1700, spoorlijn tussen Hannover en Hamm
DB 1705, spoorlijn tussen Hannover en Seelze
DB 1710, spoorlijn tussen Hannover en Celle
DB 1730, spoorlijn tussen Hannover en Braunschweig
DB 1732, spoorlijn tussen Hannover en Kassel
DB 1734, spoorlijn tussen Hannover en Lehrte
DB 1760, spoorlijn tussen Hannover en Soest
aansluiting Hannover Bismarckstraße
DB 1732, spoorlijn tussen Hannover en Kassel
DB 1756, spoorlijn tussen Hannover Bismarckstraße en Hannover-Wülfel
DB 1760, spoorlijn tussen Hannover en Soest
Hannover-Wülfel
DB 1732, spoorlijn tussen Hannover en Kassel
DB 1753, spoorlijn tussen de aansluiting Waldhausen en Hannover-Wülfel
DB 1754, spoorlijn tussen Hannover-Wülfel en de aansluiting Waldheim
DB 1755, spoorlijn tussen Hannover Wülfel en Hannover Messebahnhof
DB 1756, spoorlijn tussen Hannover Bismarckstraße en Hannover-Wülfel
Hannover Messe/Laatzen
DB 1732, spoorlijn tussen Hannover en Kassel
Aansluiting Sorsum
DB 1774, spoorlijn tussen de aansluiting Sorsum en de aansluiting Himmelsthür
aansluiting Edesheim (Leine)
DB 1816, spoorlijn tussen de aansluiting Edesheim W103 en W106
DB 1817, spoorlijn tussen de aansluiting Edesheim W103 en W106
Nörten-Hardenberg
DB 1732, spoorlijn tussen Hannover en Kassel
Göttingen
DB 1732, spoorlijn tussen Hannover en Kassel
DB 1800, spoorlijn tussen Göttingen en de aansluiting Grone
DB 1801, spoorlijn tussen Göttingen en Bodenfelde
DB 1803, spoorlijn tussen Göttingen en de aansluiting Siekweg
DB 3600, spoorlijn tussen Frankfurt en Göttingen
aansluiting Siekweg
DB 1803, spoorlijn tussen Göttingen en de aansluiting Siekweg
Fuldatal-Ihringshausen
DB 1732, spoorlijn tussen Hannover en Kassel
Kassel Rangierbahnhof
DB 3925, spoorlijn tussen de aansluiting Berg en Kassel Rangierbahnhof
DB 3926, spoorlijn tussen Kassel Rangierbahnhof W270 en W278
Kassel-Wilhelmshöhe
DB 3900, spoorlijn tussen Kassel en Frankfurt
DB 3901, spoorlijn tussen Kassel en Hessisch Lichtenau
DB 3913, spoorlijn tussen Obervellmar en Kassel-Willemshöhe
DB 9390, spoorlijn tussen Kassel en Naumburg
aansluiting Kassel Oberzwehren
DB 3900, spoorlijn tussen Kassel en Frankfurt
Fulda
DB 3600, spoorlijn tussen Frankfurt en Göttingen
DB 3700, spoorlijn tussen Gießen en Fulda
DB 3822, spoorlijn tussen Bronnzell en Fulda
DB 3823, spoorlijn tussen Bronnzell en Fulda
DB 3824, spoorlijn tussen Fulda en Gersfeld
Burgsinn Bbf
DB 5214, spoorlijn tussen Burgsinn en Burgsinn Betriebsbahnhof
DB 5215, spoorlijn tussen Burgsinn Betriebsbahnhof en de aansluiting Sinnberg
Rohrmach
DB 5216, spoorlijn tussen de aansluiting Nantenbach en Rohrbach
Würzburg
DB 5200, spoorlijn tussen Würzburg en Aschaffenburg
DB 5201, spoorlijn tussen Würzburg en Veitshöchheim
DB 5209, spoorlijn tussen Rottendorf en Würzburg
DB 5321, spoorlijn tussen Treuchtlingen en Würzburg
DB 5910, spoorlijn tussen Fürth en Würzburg

Stations op de lijn

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.