Top Qs
Tijdlijn
Chat
Perspectief
Eurostar
netwerk van hogesnelheidstreinen tussen Londen, Nederland, België, Frankrijk en Duitsland Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Remove ads
Eurostar is een hogesnelheidstreindienst tussen Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, België, Nederland en Duitsland.
.svg){kind=logo}
.jpg)
.jpg)
Eurostar begon in 1994 met een dienst van Londen via de Kanaaltunnel naar Parijs en Brussel. Sinds 1 oktober 2023 zijn de diensten van Eurostar en Thalys samengevoegd onder de naam Eurostar.[1]
Remove ads
Geschiedenis
Samenvatten
Perspectief
De geschiedenis van Eurostar Red tot 2023 wordt beschreven in het artikel Thalys.Na de voltooiing van de Kanaaltunnel in 1994 begonnen de treindiensten van de Eurostar op 14 november. Volgens de oorspronkelijke plannen zou dit op 15 juli geweest zijn, maar door de talrijke problemen bij de testritten werd de start uitgesteld.[2] Op 14 november startte met Discovery service een beperkte treindienst en pas op 28 mei 1995 werd een volledige dienst ingevoerd.[3] In station London Waterloo was een internationale terminal met vijf sporen gebouwd als eindstation voor de internationale treinen, als noodgreep omdat de lijn naar St Pancras International zoveel aanpassingen vergde dat deze pas in 2007 werd voltooid. Waterloo is sindsdien niet meer internationaal gebruikt, maar na ombouw is de terminal vanaf december 2018 benut voor het binnenlandse spoorwegnet.
Terwijl Frankrijk bij de ingebruikname van de Kanaaltunnel al een complete hogesnelheidslijn had gebouwd van Parijs naar Calais, was het Verenigd Koninkrijk nog niet aan de bouw begonnen van een hogesnelheidslijn tussen Londen en de tunnel. De afwikkeling van kwesties als de doorsnijding van het landschappelijk fraaie graafschap Kent, en in welk station in Londen de hogesnelheidslijn zou moeten eindigen, hadden veel tijd gekost en er werd geoordeeld dat de bestaande verbinding nog niet aan haar maximale capaciteit zat. Waterloo (de tijdelijke eindhalte van de Eurostar) ligt in het centrum op loopafstand van de zuidoever van de Theems, wat gunstig is voor veel toeristen (onder andere voor de Big Ben en het London Eye) en ook voor het parlement (Palace of Westminster) en de ministeries en voor Zuid-Engeland (zuidelijk van Londen). St. Pancras ligt echter gunstiger ten opzichte van andere Londense kopstations (zoals King's Cross en Euston) en daarmee voor de grootste steden in het land. Daarnaast heeft het station betere aansluitingen voor de metro van Londen.
Doordat met de verbouwing van St Pancras de halte King's Cross Thameslink naar St Pancras is verplaatst is dit kopstation ten noorden van de Theems toch vanuit Zuid-Engeland rechtstreeks bereikbaar. In tegenstelling tot Waterloo is het station dus vanuit beide delen van het land per trein bereikbaar.
Het eerste deel van de Britse hogesnelheidslijn tussen de Kanaaltunnel en Fawkham Junction is negen jaar na de indienststelling van de Kanaaltunnel, in september 2003, in dienst genomen.
Van september 2003 tot 14 november 2007 duurde de reis van Parijs naar Londen 2 uur en 35 minuten en van Brussel naar Londen 2 uur en 20 minuten.[4]
Bij de start van de treindiensten in België was de Belgische hogesnelheidslijn nog niet in dienst. De Eurostar-treinen reden tussen Lille-Europe en Brussel via de spoorlijn 94 tot Halle en verder met spoorlijn 96 tot Brussel-Zuid. Bij de eerste openstelling van de hogesnelheidslijn tot de aftakking van Antoing op 2 juni 1996, gebruikten sommige treinen de hogesnelheidslijn tot de aftakking Antoing en reden dan verder langs Bergen naar Brussel (spoorlijnen 78, 97 en 96, de route gebruikt door de Thalys in die tijd).[5] Voor de reistijd maakte het niet veel uit welke route genomen werd, daar tegenover het kleine stukje hogesnelheidslijn de route via Doornik veel korter was. Na de volledige opening van de hogesnelheidslijn op 14 december 1997 reden alle Eurostar-treinen via de hogesnelheidslijn met een reistijdwinst van ongeveer een half uur.
Op 14 november 2007 werd het laatste deel van het hogesnelheidstraject tussen Fawkham Junction en Londen in gebruik genomen en werd het nieuwe eindpunt St Pancras International. Door deze ingebruikname van ruim 25 kilometer hogesnelheidslijn in het Verenigd Koninkrijk werd de reistijd op het traject Parijs – Londen teruggebracht tot 2 uur en 15 minuten,[6] van Brussel naar Londen reist men sindsdien in 1 uur en 51 minuten.[7]
Vanaf 18 november 1996 kwam Eurostar stil te liggen als gevolg van schade aan de Kanaaltunnel door een brandende vrachtwagen.[3] Op 4 december 1996 kon de treindienst hervat worden met een beperkte dienstregeling over één spoor via één tunnelbuis. Intussen ging het herstel in de andere buis verder.
Ter gelegenheid van twintig jaar Eurostar werden op 28 januari 2014 te Brussel de nieuwe uniformen en ook de nieuwe treinstellen van het type e320 / class 374 gepresenteerd.[8]
Eerste fusieplannen met Thalys
IIn september 2019 kondigden SNCF, NMBS en Patina Rail (consortium van Caisse de dépôt et placement du Québec en Hermes) een mogelijke fusie aan tussen Eurostar en Thalys. Het fusieproject heeft de naam "Green Speed" gekregen.[9]
Coronacrisis (2020-2022)
De fusieplannen werden in 2020 en 2021 tijdelijk opgeschort door financiële problemen bij Eurostar als gevolg van de coronacrisis. De nationale overheden legden in verband met de pandemie reisbeperkingen op, waardoor passagiersaantallen en inkomsten vanaf maart 2020 sterk terugliepen. Het aantal reizigers (11 miljoen in 2019) kromp met 95% en de treindienst werd tot een minimum teruggebracht. Door de hoge vaste lasten en het vrijwel wegvallen van inkomsten raakte de Eurostar op de rand van de financiële afgrond. Er moest extra geld worden geleend.[10]
Fusie met Thalys (2022-2023)
Toen de ergste crisis bezworen was, werden de fusieplannen weer opgepakt. In oktober 2021 werd bekend dat Thalys medio 2024 ook Eurostar ging heten, net als de trein naar Londen.[11] In februari 2022 werd Thalys International overgenomen door THI Factory[12] en in april 2022 werd THI Factory, samen met Eurostar International Limited overgenomen door de nieuwe holding Eurostar Group.[13]
Eurostar sprak begin 2023 de ambitie uit om het aantal reizigers, 15 miljoen in 2022, te verdubbelen naar 30 miljoen reizigers in 2030.[14] Ook zou Thalys verder zou gaan onder de naam Eurostar, wat per oktober 2023 gebeurde. De ex-Thalys-verbindingen behielden hun rode kleurstelling, de diensten op Londen hun blauwe.[15] Er kwam wel een nieuw logo met een ster.
Na de fusie (2023-)
In haar boekjaar 2023 behaalde Eurostar Group € 2 miljard inkomsten en een ebitda-winst van € 423 miljoen. Het herfinancierde haar bestaande schuld van € 963,7 miljoen in april 2024, waarna de totale schuld € 650 miljoen bedroeg in de vorm van een vijfjarige lening.[16][17]
In mei 2024 maakte Eurostar tevens bekend tot vijftig nieuwe hogesnelheidstreinstellen aan te willen kopen, naast haar meest recente bestaande treintype Eurostar e320.[16] In 2024 was het aantal vervoerde passagiers weer gegroeid naar 19,5 miljoen en daarmee voor het eerst boven het niveau van voor de coronapandemie, geholpen door de Olympische Zomerspelen 2024 in Parijs.[18]
In juni 2025 maakte Eurostar voor het voorgaande boekjaar 2024 € 346 miljoen ebitda-winst bekend, en trof een voorziening van twee miljard euro voor de gewenste vijftig nieuwe treinen. Tevens werden drie nieuwe of te heropenen routes aangekondigd:[19]
- Londen - Frankfurt
- Londen - Genève
- Brussel - Genève; daar had Thalys gereden van 2000 tot 2022.
Remove ads
Bestemmingen
Samenvatten
Perspectief
Bestemmingen vanuit Londen
Treinen voorbij Parijs
Naast de eindbestemmingen Brussel en Parijs werd ook Disneyland Paris bereikt met rechtstreekse treinen. In het winterseizoen reden er Eurostar-treinen naar Bourg-Saint-Maurice en in de zomer naar Avignon. In deze stations werd tijdelijk een perron gereserveerd en kwamen er faciliteiten voor de verplichte check-in. In de zomer van 2013 is een experiment uitgevoerd waarbij de check-in niet op de instapstations werd uitgevoerd maar in station Lille-Europe. Hiervoor moest de Eurostar naar Londen een langdurige stop maken, zodat alle reizigers met hun bagage de trein konden verlaten en de grensformaliteiten en bagagecontrole in het station werden uitgevoerd, waarna de reizigers in dezelfde trein konden instappen. In de andere richting reden de treinen door zonder te stoppen.[20][21]
Amsterdam
Op 27 september 2013 tekenden de NS en Eurostar een contract voor een rechtstreekse verbinding Londen – Amsterdam. Deze Eurostardienst is op 4 april 2018 opgestart. De eerste rechtstreekse rit met (genodigde) passagiers van Londen naar Amsterdam vond plaats op 20 februari 2018.[22] Vanaf oktober 2020 zijn er grenscontroles in de stations van Amsterdam en Rotterdam waardoor er, zonder controles onderweg, rechtstreeks van Amsterdam naar Londen kan worden gereisd. Hierdoor is een lange stop te Brussel niet meer nodig.[23]
De reistijd van Amsterdam naar Londen is daarmee verminderd van 5 uur en 8 minuten naar 4 uur en 9 minuten.[24][25][26][27]
Wegens verbouwingswerkzaamheden in station Amsterdam Centraal was daar tussen juni 2024 en 9 februari 2025 geen paspoortcontrole mogelijk. De bestaande controleruimte verdween, terwijl de vervangende faciliteit pas een half jaar later beschikbaar kwam. Reizigers vanaf Amsterdam en Rotterdam moesten dan in Brussel overstappen. In die periode vertrok de trein richting Londen vanaf Brussel, terwijl vanaf Londen de treinen wel bleven doorrijden naar Amsterdam, omdat voor die treinen de paspoortcontrole in Groot-Brittannië plaatsvond.[28]
Rotterdam
In station Rotterdam Centraal is het zijperron langs spoor 1 verbreed door spoor 1 op te heffen en het perron te verbreden tot aan spoor 2 dat nog geen perron had. Hierbij zijn er schermen aangebracht die gebruikt worden om de reizigers naar Engeland te scheiden van de reizigers naar Brussel.[29]
Brussel
In Brussel-Zuid is een afsluitbare toegang gemaakt van de Eurostarterminal naar de perronsporen 3 en 4. De sporen 1 en 2 van de terminal zijn kopsporen waar het niet mogelijk is om van en naar verdere bestemmingen in België, Nederland en Duitsland te reizen. Er is op het eilandperron een scheiding aangebracht tussen de perronsporen 3 en 4. Het eilandperron is ook afsluitbaar van het andere deel van het station zodat de eilandperronsporen tijdelijk exclusief gebruikt kunnen worden voor Eurostar.
Opgeheven en niet-gerealiseerde verbindingen
Andere steden in Engeland
Aanvankelijk was het de bedoeling dat er doorgaande diensten zouden komen van het vasteland naar steden in Midden-Engeland zoals Birmingham en Manchester. Een deel van de Eurostar-stellen had om deze reden een kortere lengte. De afkorting van deze afwijkende stellen was dan ook NOL (North of London). Door de opkomst van de lowcost-luchtvaartmaatschappijen werd de concurrentie op prijzen en reistijden te groot en is later afgezien van deze verbindingen. Ook terwijl dit technisch wel mogelijk zou zijn geweest na de ingebruikname van London St. Pancras.
Opgeheven verbindingen vanuit Londen
Opgeheven verbindingen op het continent (opvolger van Thalys)
Eurostar Sun
Eurostar Sun en zijn voorganger Thalys Zon[30] (Thalys Sun) waren 23 jaar lang, van 2002 tot 2024, treinen die op zaterdagen in de maanden juli en augustus heen en weer reden met als voornaamste bestemmingen Amsterdam, Brussel en de Zuid-Franse steden Valence, Avignon, Aix-en-Provence en Marseille.[31]
Remove ads
Concurrentie met andere spoorvervoerders
Eurostar ondervindt enkel concurrentie van andere hst-spoorvervoerders op een deel van haar verbindingen, namelijk tussen Brussel en Keulen, waar haar hogesnelheidstrein (voormalig Thalys) concurreert met de ICE Brussel - Duitsland.
Restcapaciteit van het Temple Mills Depot
Op de verbindingen met Londen spitst de mogelijke concurrentie op High Speed 1 in 2025 zich toe op de openstelling van de restcapaciteit van het Temple Mills Depot, tot dan volledig in gebruik door Eurostar, door de Britse overheidsinstantie Office for Rail and Road.[32]
Een zet van Eurostar bij deze selectieprocedure van het ORR in 2025 was de aankondiging van de bestelling van haar nieuwe treintype Celestia (de Avelia Horizon van Alstom) en dat die volledig onderhouden moet worden in het depot Temple Mills dat het daarvoor wil verbouwen en daar 350 Britse jobs creëren, waardoor er geen ruimte zou overblijven voor de kandidaat-concurrenten.[33]
Materieel
Samenvatten
Perspectief
TMST
Zie Trans-Manche Super Train voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De treinen zijn gebouwd door Alstom en zijn gebaseerd op de TGV's. Het materieel werd oorspronkelijk Trans-Manche Super Train (TMST) genoemd. Ze konden rijden op 750 volt gelijkspanning (verwijderd na indienstneming High Speed 1) via de derde rail in Zuid-Engeland en verschillende andere bovenleidingspanningen. Met een wisselspanning van 25 kV kan de trein 300 km/uur rijden. De trein heeft ook een kleiner profiel om binnen het smallere Britse omgrenzingsprofiel te passen. Een trein bestaat meestal uit 18 rijtuigen. Deze treinen krijgen voor 100 miljoen euro een moderner interieur alsook wifi en infotainment (real-time reisinformatie, video on demand, muziek en nieuwsfeeds). Op 31 mei 2024 reed voor het eerst sinds de fusie dit type trein op een treindienst van het vroegere Thalys, van Brussel naar Parijs.
Siemens Velaro e320
Zie Eurostar e320 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.In oktober 2010 maakte Eurostar bekend dat het Siemens selecteerde als geprefereerde aanbieder van tien extra treinstellen ter waarde van 600 miljoen euro. Deze worden gebruikt om de bestaande dienstregeling uit te breiden met bestemmingen in Nederland, Duitsland en Zwitserland. De 400 meter lange treinstellen met een topsnelheid van 320 km/h bieden plaats aan 900 passagiers.[34] Anders dan de TMST hoeven deze treinen niet binnen het smalle Britse omgrenzingsprofiel te passen, doordat Eurostar sinds de opening van de High Speed 1 in het Verenigd Koninkrijk niet meer over reguliere lijnen rijdt.
PBA
Zie TGV PBA voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De PBA-stellen (Parijs-Brussel-Amsterdam), oorspronkelijk gebruikt voor Thalys-diensten, zijn eigendom van de SNCF (genummerd 4532-4540), en zijn geschikt voor het Franse, Belgische, en Nederlandse spoornet.
PBKA
Zie TGV PBKA voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De PBKA-stellen (Parijs-Brussel-Keulen-Amsterdam), oorspronkelijk gebruikt voor Thalys-diensten, zijn eigendom van NMBS (genummerd 4301-4307), DB (4321 en 4322), NS (4331 en 4332) en SNCF (4341-4346). De motorwagens hiervan zijn van een ander type en zijn in tegenstelling tot de PBA ook geschikt voor het rijden over het Duitse spoornet.
Avelia Horizon
In 2025 bestelde SNCF Voyageurs, in naam van Eurostar, via haar lopende raamcontract,[35] bij Alstom dertig Avelia Horizon-dubbeldekstreinstellen van 200 meter lang van de internationale versie voor vier bovenleidingsspanningen, voor € 1,4 miljard (met optioneel twintig bijkomende stellen).[35] Eurostar gaf haar versie de naam Eurostar Celestia, afgeleid van het Latijnse woord caelestis dat 'hemels' betekent.[36]
Het treinstel heeft ongeveer 540 zitplaatsen, kan per twee gekoppeld worden en is geschikt voor de vijf landen waar Eurostar op dat moment reed, plus de bestemming Genève die Eurostar vanaf 2030 opnieuw wil gaan bedienen, en de nieuw geplande bestemming Frankfurt.[37] Dit treintype wordt de eerste dubbeldekstrein van Eurostar, maar ook de eerste echte dubbeldekstrein in het Verenigd Koninkrijk (buiten een experiment uit 1949).[38][39] waar de klassieke spoorlijnen een beperkte vrije hoogte hebben.[bron?]
Het nieuwe treintype is in eerste instantie nodig om de TGV PBKA en TGV PBA te vervangen, de rode ex-Thalys-treinen die enkel op de continentale routes rijden. Eurostar kondigde aan dat het treintype ook de TMST gaat vervangen, op de routes naar Londen gaat rijden en daar volledig onderhouden moet worden in het depot Temple Mills. De claim van Eurostar op extra ruimte op het depot Temple Mills en de belofte om daar 350 Britse jobs te creëren is een reactie op in de in 2025 lopende selectieprocedure van de Britse overheidsinstantie ORR waarbij de restcapaciteit van dat depot naar een concurrent zou kunnen gaan.[40]
Naar verwachting zouden de eerste zes treinen in 2031 in gebruik worden genomen. Eurostar sprak de ambitie uit om na de bestelling van dertig ook twintig optionele Avelia Horizon te bestellen, en daarmee de volledige vloot oudere treinstellen, PBA, PBKA en TMST, te vervangen. Als dat doorgaat zou de Eurostar-vloot in de toekomst bestaan uit 67 treinen waarvan 17 bestaande e320.[36]
Remove ads
Reisklassen
Eurostar heeft drie verschillende reisklassen:
- Standard: basisformule met gereserveerde zitplaatsen in een 2-2-configuratie en de mogelijkheid om snacks in de bar aan te schaffen.
- Plus: een formule gericht op reizigers die net iets meer willen, gereserveerde zitplaatsen in 2-1-configuratie en een geserveerde lichte maaltijd aan boord.
- Premier: de formule voor zakenreizigers met een check-in-tijd van 10 minuten, toegang tot de EurostarLounges in Brussel-Zuid, Paris Gare du Nord, London St Pancras en Ebbsfleet International, gereserveerde zitplaatsen in 2-1-configuratie en een geserveerde maaltijd aan boord.
Voor 1 september 2010 duidde Eurostar de klassen anders aan: Business Premier en Standard waren hetzelfde, maar Standard Premier was Leisure Select. In deze laatste klasse werd echter een volledige maaltijd aangeboden (dezelfde als in Business Premier, inclusief champagne), daar waar in Standard Premier nu slechts een lichte maaltijd wordt geserveerd.
Later werden dit Standard, Standard Premier en Business Premier op de routes over het kanaal en Standard, Comfort en Premium op de continentale routes.[41]
Remove ads
Check-in
Voor de Eurostar van en naar het Verenigd Koninkrijk geldt een check-in-tijd waarbij men zijn ticket zelf door een tourniquet moet laten lezen waarna men toegang tot de lounge krijgt.
Verder vindt er net als op een luchthaven niet alleen een veiligheidscontrole maar ook een paspoortcontrole plaats omdat men naar een niet-Schengenland reist. Ook dient men te wachten in de lounge en kan men pas instappen als op het beeldscherm boarding now wordt aangegeven, net als bij een vliegtuig.
Voor alle andere Eurostar-diensten geldt geen check-in-tijd. Men moet twee minuten voor vertrek op het perron aanwezig zijn. Alleen in Parijs gaat men door een bagagecontrole, hierdoor is het nodig eerder aanwezig te zijn. Deze bagagecontrole gaat normaal een half uur voor vertrek open.
Remove ads
Integratie met andere vervoerders
Samenvatten
Perspectief
Doorgaande tickets
Eurostar biedt (of bood) naar sommige treinbestemmingen doorgaande tickets aan, waardoor reizigers kunnen genieten van passagiersrechten over het geheel van de reis en bij het missen van een trein door problemen met hun voorgaande trein.
In samenwerking met de grootste aandeelhouder SNCF zijn er doorgaande tickets vanuit London met een overstap op de Franse TGV inOui naar de belangrijkste Franse bestemmingen.
Tot november 2019 had Eurostar een overeenkomst met Deutsche Bahn waardoor reizigers met doorgaande tickets per trein van het Verenigd Koninkrijk tot in Duitsland (en verder naar Oostenrijk en Zwitserland (Basel)) konden reizen. Volgens de overeenkomst konden passagiers met één enkele boeking reizen, waardoor het eenvoudiger werd om hun reis te wijzigen, en ze reizigersrechten hadden bij verstoringen op een van de treinen. De verkoop van deze doorgaande tickets is echter vanaf 9 november 2019 stopgezet, volgens Eurostar doordat hun nieuwe ticketsysteem de koppeling niet meer toeliet.[42]
Integratie met vliegtuigreizen
Wat betreft airrail zijn er volgende samenwerkingen:
KLM
KLM werkt samen met Eurostar zodat haar reizigers samen met de vlucht een aansluitende hogesnelheidstrein tussen België en Schiphol kunnen boeken, door stations Brussel-Zuid (code ZYR) of Antwerpen-Centraal (code ZWE) als vertrek / aankomst te kiezen. In de jaren voor 2020 maakte 20 tot 25% van de betrokken transferreizigers gebruik van zo'n treinticket via KLM, 36.000 reizigers per jaar.[43]
Vanaf 18 juli tot eind oktober 2022[44] was er als proef een nieuwe samenwerking waarmee KLM zitplaatsen koopt op de Eurostartrein, en waardoor een van de vijf dagelijkse vluchten Schiphol-Zaventem van voor de coronapandemie niet zou moeten terugkomen.[45] De reiziger krijgt dan één ticket voor zowel de vlucht als de aansluitende trein (op te halen op het vertrekstation), en krijgt ook communicatie en service van KLM. Door het ene ticket is er garantie bij gemiste aansluitingen om de volgende vlucht/trein te nemen.[46]
De ruimbagage op de treinreis wordt echter niet door de vliegtuigmaatschappij afgehandeld,[47] in tegenstelling tot de Duitse samenwerking tussen DB en Lufthansa.
Voordeel van de samenwerking is dat het de reizigers makkelijker maakt een vlucht te vervangen door een treinreis. Voor KLM is dit interessant omdat het dan een schaars vliegtuigslot op Schiphol kan gebruiken voor een winstgevender langeafstandsvlucht, en toch Belgische klanten kan aantrekken.
SkyTeam
In september 2024 sloot Eurostar een memorandum van overeenstemming af met luchtvaartalliantie SkyTeam om als eerste niet-luchtvaartpartner lid te worden. Deze samenwerking moet meer multimodale reizen (air-rail) mogelijk maken rond Schiphol (KLM), Aéroport Charles-de-Gaulle (Air France) en het VK (Virgin Atlantic).[48][49]
Remove ads
Organisatie voor de fusie van 2023
Sinds 1999 was er een overkoepelend orgaan, Eurostar International. Dit is een joint venture waarin drie exploitanten deelnemen:
- De Franse nationale spoorwegmaatschappij SNCF
- De Belgische nationale spoorwegmaatschappij NMBS
- Eurostar UK
Eurostar UK neemt de exploitatie van het Engelse deel van de Eurostar op zich na de ontbinding van de Engelse nationale spoorwegen (British Rail). Het management van Eurostar UK wordt uitgevoerd door een ander bedrijf, ICRR. Na de verkoop van aandelen werd de verhouding per 4 maart 2015:[50]
Op Belgisch grondgebied is Eurostar zelf de treinvervoerder. In Nederland is NS International de vervoerder van de Eurostar. In Duitsland is de treinvervoerder Keolis Deutschland, en dus niet haar concurrent DB, die overigens wel eigenaar is van een aantal PBKA-stellen.
Remove ads
Externe link
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads