Loading AI tools
Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Bosbijproducten (Engels: Non-Timber Forest Products, NTFPs) zijn alle producten afkomstig uit bossen met uitzondering van hout. Voor de meeste bossen is hout het belangrijkste bosproduct, maar bossen produceren ook een grote diversiteit aan andere producten. Vooral in ontwikkelingslanden kunnen bosbijproducten een belangrijke bron van inkomsten zijn.
In de Engelse benaming wordt nog een onderscheid gemaakt tussen hout en timmerhout, men spreekt dan van ‘non-wood forest products’ (NWFP): alles behalve hout, en ‘non-timber forest products’ (NTFP): alles behalve timmerhout, maar inclusief brandhout en klein hout voor bijvoorbeeld het maken van gereedschap.
Bosbijproducten zijn erg divers en de term wordt op verschillende manieren geïnterpreteerd. Sommige definities refereren alleen aan plantaardig materiaal, andere omvatten alle biologisch materiaal: planten, dieren of delen daarvan. Sommige definities refereren alleen aan producten uit natuurlijke ecosystemen, andere tellen ook producten mee uit halfnatuurlijke of door de mens aangelegde systemen, zoals boslandbouwsystemen en zelfs bosaanplantingen.
Enkele veelgebruikte definities uit de literatuur:
Onder bosbijproducten vallen eetbare plantproducten (zoals groenten, fruit, paddenstoelen, kruiden, veevoer), niet-eetbare plantproducten (zoals sierplanten, bamboe, rotan, brandhout, klein constructiemateriaal), eetbare dierproducten (zoals wild, vis, honing, eieren), niet-eetbare dierproducten (zoals trofeeën, veren, hoorn, bijenwas, lak), medicinale producten (zowel plantaardig als dierlijk) en extracten en exsudaten (zoals etherische oliën, hars, latex, verf) (De Beer & McDermott, 1996).
Bosbijproducten worden geoogst voor zelfvoorziening of voor commerciële doeleinden. Wereldwijd zijn enkele miljoenen huishoudens sterk afhankelijk van bosbijproducten voor hun levensonderhoud en/of inkomen. Zo'n 80 procent van de bevolking in ontwikkelingslanden gebruikt dergelijke producten voor voeding, gezondheid en constructiemateriaal. Vooral landloze boerenfamilies en vrouwen uit arme gezinnen zijn afhankelijk van de bijproducten voor huishoudelijk gebruik en inkomen (FAO, www.fao.org/forestry/nwfp/6388/en). Daarnaast spelen bosbijproducten ook een rol in het culturele en spirituele leven.
Waardevolle soorten worden vaak beschermd bij kleinschalige bosontginning en opgenomen in de landbouwvelden, of zelfs gecultiveerd in bijvoorbeeld de erftuinen. Door verkoop op lokale markten (vaak kleinschalig) kunnen de producten ook zorgen voor wat inkomen. Sommige producten ondergaan eerst een bewerking, zoals drogen, vermalen of persen. Deze huishoudelijke of lokale bedrijvigheid levert een toegevoegde waarde aan de producten (Ros-Tonen & Wiersum, 2005).
Toegang tot bosbijproducten ondersteunt de plattelandsbevolking in het verbreden van hun basis van levensonderhoud en vermindert hun blootstelling aan risico’s in tijden dat er geen landbouwproductie kan plaatsvinden. Inkomsten uit bosproducten zijn vaak belangrijk als aanvulling op andere inkomsten, bijvoorbeeld wanneer de landbouwproductie in de loop van het jaar tekortschiet voor de zelfvoorziening. Ook worden inkomsten uit bosproducten vaak gebruikt om te investeren in landbouw (bijvoorbeeld door zaden te kopen of arbeid in te huren voor de teelt) of werkkapitaal te genereren voor marktactiviteiten (Marshall et al, 2006).
Daarnaast leveren sommige bosbijproducten grondstoffen voor meer grootschalige industriële verwerking. Een deel van deze producten is een belangrijk exportproduct. Anno 2011 zijn ten minste 150 bosbijproducten belangrijk in internationale handel, zoals honing, Arabische gom, rotan, bamboe, kurk, noten, champignons, harsen, etherische oliën en plantaardige en dierlijke onderdelen voor farmaceutische producten (www.fao.org/forestry/nwfp/6388/en). Sommige van de producten worden in het bos verzameld, maar andere zijn geleidelijk gedomesticeerd en worden in gemengde bos-landbouwsystemen (agroforestry-systemen) of bosaanplantingen verbouwd. In tegenstelling tot de lokaal gebruikte bosbijproducten is de handel in deze producten vaak in handen van commerciële bedrijven en onderworpen aan een vergunningstelsel.
Bosbijproducten zijn niet alleen van sociaal-economisch belang voor lokale huishoudens of eigenaren van commerciële bosaanplantingen, maar hebben ook een meer algemeen belang. Ze dragen ook bij aan duurzame ontwikkeling, behoud van bossen en biodiversiteit, en het bevorderen ondernemingen ter verbetering en diversificatie van lokale economieën (Falconer, 1996, Wollenberg & Ingles, 1998).
Gebruikers van bosbijproducten kunnen worden onderverdeeld in drie groepen (Ruiz-Perez et al., 2004):
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
