Temmincks neushoornvogel

Temmincks neushoornvogel (Rhabdotorrhinus exarhatus, synoniem: Penelopides exarhatus) is een vertegenwoordiger van de familie van de neushoornvogels (Bucerotidae). De vogelsoort is endemisch op Sulawesi en omliggende eilanden. De vogel werd door Coenraad Jacob Temminck (oprichter en eerste directeur van het Rijksmuseum van Natuurlijke Historie) geldig beschreven en de Nederlandse naam is een eerbetoon aan hem.

Temmincks neushoornvogel IUCN-status: Kwetsbaar[1] (2021)
Afbeelding gemaakt door Joseph Smit
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Aves (Vogels) Orde: Bucerotiformes Familie: Bucerotidae (Neushoornvogels) Geslacht: Rhabdotorrhinus
Soort
Rhabdotorrhinus exarhatus (Temminck, 1823)[2]
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Temmincks neushoornvogel op Wikispecies
Portaal    Biologie Vogels

Beschrijving

Temmincks neushoornvogel is een betrekkelijk kleine soort neushoornvogel, 45 cm lang. De soort is overwegend zwart gekleurd. Het mannetje is geel gekleurd op de wangen en de keel en heeft een lichte snavel, het vrouwtje is donker en heeft vaak ook een donkerder snavel. De "hoorn" is niet zo opvallend, met horizontale inkepingen.

Broedgedrag

Temmincks neushoornvogel leeft in groepen tot wel 20 individuen. Waarschijnlijk broedt per groep maar één paar. Het vrouwtje wordt ingemetseld in een holle boom en het mannetje en andere leden van de groep verzorgen het broedende vrouwtje en haar kroost.

• 
  Vrouwtje
• 
  Mannetje

Verspreiding en leefgebied

Er worden twee ondersoorten onderscheiden:^[3]

• R. e. exarhatus: noordelijk Sulawesi.
• R. e. sanfordi: midden, oosten en zuiden van Sulawesi en op de eilanden Buton en Muna.

Het leefgebied is tropisch loofbos en moerasbos in laagland en middengebergte tot op een hoogte van 1100 m boven de zeespiegel. De Temmincks neushoornvogel komt binnen dit leefgebied wijdverspreid voor.

Status

De grootte van de totale populatie is niet gekwantificeerd. Men veronderstelt dat de soort in aantal achteruit gaat door grootschalige ontbossingen. Om deze redenen staat de Temmincks neushoornvogel sinds 2012 als kwetsbaar op de Rode Lijst van de IUCN.^[1]

Bronnen, noten en/of referenties

1. (en) Temmincks neushoornvogel op de IUCN Red List of Threatened Species.
2. (fr) Temminck C.J. 1823. *Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux livr.36 pl.211. txt.
3. (en) Gill F, D Donsker & P Rasmussen (Eds). 2023. IOC World Bird List (v13.1). DOI:10.14344/IOC.ML.13.1

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Sulawesi Hornbill op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

Geslachten en soorten van neushoornvogels (Bucerotidae - Bucerotiformes)

Tockus:	Tanzaniaroodsnaveltok (T. ruahae) · Westelijke roodsnaveltok (T. kempi) · Damaratok (T. damarensis) · Zuidelijke roodsnaveltok (T. rufirostris) · Roodsnaveltok (T. erythrorhynchus) · Monteiro's tok (T. monteiri) · Von der Deckens tok (T. deckeni) · Jacksons tok (T. jacksoni) · Zuidelijke geelsnaveltok (T. leucomelas) · Ethiopische geelsnaveltok (T. flavirostris)
Lophoceros:	Bradfields tok (L. bradfieldi) · Kuiftok (L. alboterminatus) · West-Afrikaanse bonte tok (L. semifasciatus) · Congolese bonte tok (L. fasciatus) · Hemprichs tok (L. hemprichii) · Grijze tok (L. nasutus) · Dwergtok (L. camurus) · Diksnaveltok (L. pallidirostris)
Bycanistes:	Fluitneushoornvogel (B. fistulator) · Trompetneushoornvogel (B. bucinator) · Bruinoorneushoornvogel (B. cylindricus) · Witpootneushoornvogel (B. albotibialis) · Grijsoorneushoornvogel (B. subcylindricus) · Zilveroorneushoornvogel (B. brevis)
Ceratogymna:	Blauwkeelneushoornvogel (C. atrata) · Geelhelmneushoornvogel (C. elata)
Horizocerus:	Westelijke dwergtok (H. hartlaubi) · Congodwergtok (H. granti) · Westelijke langstaarttok (H. albocristatus) · Oostelijke langstaarttok (H. cassini)
Berenicornis:	Langkuifneushoornvogel (B. comatus)
Buceros:	Gewone neushoornvogel (B. rhinoceros) · Dubbelhoornige neushoornvogel (B. bicornis) · Rosse neushoornvogel (B. hydrocorax)
Rhinoplax:	Helmneushoornvogel (R. vigil)
Anthracoceros:	Palawanneushoornvogel (A. marchei) · Bonte neushoornvogel (A. albirostris) · Malabarneushoornvogel (A. coronatus) · Sulu-neushoornvogel (A. montani) · Zwarte neushoornvogel (A. malayanus)
Ocyceros:	Malabartok (O. griseus) · Ceylontok (O. gingalensis) · Wigstaarttok (O. birostris)
Anorrhinus:	Bruine neushoornvogel (A. tickelli) · Austens bruine neushoornvogel (A. austeni) · Zwartkuifneushoornvogel (A. galeritus)
Aceros:	Himalayajaarvogel (A. nipalensis)
Rhyticeros:	Papoea-jaarvogel (R. plicatus) · Narcondamjaarvogel (R. narcondami) · Gewone jaarvogel (R. undulatus) · Soemba-jaarvogel (R. everetti) · Kleine jaarvogel (R. subruficollis) · Sulawesi-jaarvogel (R. cassidix)
Rhabdotorrhinus:	Waldens jaarvogel (R. waldeni) · Filipijnse jaarvogel (R. leucocephalus) · Temmincks neushoornvogel (R. exarhatus) · Maleise jaarvogel (R. corrugatus)
Penelopides:	Luzonneushoornvogel (P. manillae) · Mindoroneushoornvogel (P. mindorensis) · Mindanaoneushoornvogel (P. affinis) · Samarneushoornvogel (P. samarensis) · Visayaneushoornvogel (P. panini)