Loading AI tools
Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Pershyttan is een historisch mijndorp drie kilometer ten zuidzuidwesten van Nora in Zweden. Het is een levend museum voor de winning en verwerking van ijzererts in de streek Bergslagen. De geschiedenis van de mijnbouw alhier gaat terug tot het begin van de veertiende eeuw. De laatste mijn sloot in 1967. De plaats Pershyttan voldoet niet aan de definitie van een tätort.
Plaats in Zweden  | |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Landschap | Västmanland | ||
| Län | Örebro län | ||
| Gemeente | Nora | ||
| Coördinaten | 59° 30′ NB, 15° 0′ OL | ||
| |||
In december 2004 werd Pershyttan tot beschermd erfgoedgebied verklaard.[1] De oppervlakte van het beschermde gebied bedraagt 128 hectare. Op lange termijn zal een zestigtal gebouwen worden opgeknapt.
In Pershyttan staat een van de bestbewaarde traditionele hoogovens van Zweden. Hij werd gebouwd in 1856 en werd met houtskool gestookt. De hoogoven werkte voor het laatst op 30 april 1954. Naast de eigenlijke hoogoven staat een roosteroven. Daarin werd het ijzererts eerst geroosterd om bepaalde ongewenste stoffen te laten ontwijken.
Bij de hoogoven hoort verder een grote houtskoolberging. Een meiler houtskool kon de hoogoven nog geen twaalf uur in bedrijf houden. Geen wonder dus dat het gebied rond Pershyttan ruim een eeuw geleden helemaal kaalgekapt was voor het hout dat tot houtskool verwerkt werd. In 1871 werd de spoorlijn aangelegd. De houtskool voor de hoogoven kon toen vanuit Norrland worden aangevoerd.
In Pershyttan bevindt zich een van de grootste werkende waterraderen[2] van Zweden. Het wint waterkracht uit de beek Smygarebäcken, die Pershyttan van zuid naar noord doorsnijdt. Het waterrad is een Polhem-rad, dat een stangenbaan aandrijft. De stangenbaan brengt de mechanische energie over naar de mijnen, waar pompen en hijsinrichtingen moesten worden aangedreven. De stangenbaan werd gebouwd in 1684, tijdens het leven van de bekende Zweedse werktuigbouwkundige Christoffel Polhem. Hij keek de techniek af in Duitsland, en verbeterde die verder. In 1784 had de stangenbaan een lengte van 600 meter. Er waren verschillende horizontale wielen, waar de baan zich splitste naar verschillende mijnen. De baan deed dienst tot in de jaren dertig. Op veel andere plaatsen in Zweden was men al rond 1900 overgegaan op elektrische energie-overdracht. De stangenbaan werd gerestaureerd in 1984 en is nu tweehonderd meter lang. In het zomerseizoen is hij in werking te zien.
Behalve van waterkracht werd ook veel gebruikgemaakt van de trekkracht van paarden. In de omgeving moest niet alleen land worden gereserveerd voor bos voor houtskool, maar ook voor weideland om de paarden van voedsel te voorzien.
Bij Pershyttan liggen de volgende mijnen:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
