गोरखा जिल्ला

गोरखा जिल्ला नेपालको गण्डकी प्रदेशमा अवस्थित एक जिल्ला हो। गोरखाको सदरमुकाम गोरखा बजार हो जुन गोरखा नगरपालिकामा पर्दछ। गोरखा जिल्लामा ११ स्थानीय निकाय अन्तर्गत २ नगरपालिका, ९ गाउँपालिका र २ निर्वाचन क्षेत्र रहेको छ। यस जिल्लाको पूर्वतिर धादिङ जिल्ला र तिब्बत (चीन); पश्चिम सीमानामा तनहुँ जिल्ला, लमजुङ जिल्ला, मनाङ जिल्ला र तिब्बत (चीन), उत्तर सीमानामा तिब्बत (चीन) तथा दक्षिण सीमानामा चितवन जिल्ला, तनहुँ जिल्ला र धादिङ जिल्ला पर्दछन्।

गोरखा जिल्ला
जिल्ला
गोरखा दरबार
गण्डकी प्रदेशमा गोरखाको (गाढा पहेँलो) स्थान
निर्देशाङ्क: २८°१७′उ॰ ८४°४१′पू॰
देश	नेपाल
प्रदेश	गण्डकी प्रदेश
सरकार
• प्रकार	जिल्ला समन्वय समिति
• अङ्ग	जिल्ला समन्वय समिति, गोरखा
क्षेत्रफल
• जम्मा	३६१० किमी२ (१३९० वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (२०७८)
• जम्मा	२५२२०१
• घनत्व	७०/किमी२ (१८०/वर्ग माइल)
समय क्षेत्र	युटिसी+०५:४५ (नेपालको प्रमाणिक समय)
भाषाहरू	नेपाली

राष्ट्रिय जनगणना २०६८ अनुसार गोरखा जिल्लाको कूल जनसङ्ख्या २,७१,०६१ जना मध्ये पुरुष १,२१,०४१ जना र महिला १,५०,०२० रहेका छन्।^[1][2]

इतिहास

यहाँ वि. सं. १७७९ मा राष्ट्रनिर्माता श्री ५ वडामहाराजधिराज पृथ्वीनारायण शाहको जन्म भएको थियो। गोरखामा जगतमाता भगवती कालिको मन्दिर र जगतगुरु मानिने गुरु गोरखनाथको गुफा पनि छ। यहाँ हजारौँ भक्तजनहरू दर्शन गर्न र आफ्नो मनोकामना पूराको लागि आउने गर्छन्। साथै प्रत्येक अष्टमीका दिन बलि पूजा चढाइन्छ। दैनिक नित्य पूजाआजा र भजनकीर्तन हुन्छ। कालिका र गुरु श्री गोरखनाथलाई हिन्दुहरूको आराध्य वा नेपालको राष्ट्रदेवता मानिन्छ। नेपाली सिक्कामा पनि श्री भवानी र श्री श्री श्री गोरखनाथ लेखेको पाइन्छ। साथै नेपालको राष्ट्रिय निसाना छापमा पनि गुरु श्री गोरखनाथको चरण अङ्कीत थियो। यसबाट थाहा हुन्छ कि यिनीहरू हामी सबै नेपाली आरध्यदेव हुन्।^[3][4]

प्रशासनिक विभाजन

जिल्लामा ११ स्थानीय तहहरू छन्, जसमध्ये २ नगरपालिका र ९ गाउँपालिका छन्।

गोरखा जिल्लाका स्थानीय तहहरू

स्थानीय तह	वडा सङ्ख्या	केन्द्र	जनसङ्ख्या
गोरखा नगरपालिका	१४	डुम्रिडाँडा	८२,५३१
पालुङटार नगरपालिका	१०	ठाँटीपोखरी	२३,४६१
बारपाक सुलिकोट गाउँपालिका	८	ताकुकोट	२५,३९८
चुमनुव्री गाउँपालिका	७	सिर्दिबास	६,९२३
सिरानचोक गाउँपालिका	८	छोप्राक	२३,६२८
अजिरकोट गाउँपालिका	५	भच्चेक	१४,८०२
धार्चे गाउँपालिका	७	माछीखोला	१३,२२९
भीमसेनथापा गाउँपालिका	८	खान्चोक	२२,०३३
सहिद लखन गाउँपालिका	९	पिपलछाप	२७,५५५
आरूघाट गाउँपालिका	१०	आरुघाट	२३,८८७
गण्डकी गाउँपालिका	८	भुम्लिचोक	२३,२५३

सन्दर्भ सामग्रीहरू

1. "नेपालको राष्ट्रिय जनगणना २०६८ (गाविस तह)", राष्ट्रिय योजना आयोग, नेपाल सरकार, नोभेम्बर २०१२, अन्तिम पहुँच नोभेम्बर २०१२। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१३-०४-१८ मिति
2. "नेपालका जिल्लाहरूको सम्पूर्ण विवरण (जनसङ्ख्या, क्षेत्रफल, सदरमुकाम )", http://www.statoids.com/ynp.html।
3. "गोरखा इतिहास"। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१७-०७-०२ मिति
4. "गोरखा जिल्लाका धार्मिक स्थलहरू"।