चीन
पूर्व एसियामा रहेको राज्य / From Wikipedia, the free encyclopedia
चीन (चिनियाँ: 中国), आधिकारिक रूपमा जनवादी गणतन्त्र चीन (चिनियाँ: 中华人民共和国), पूर्वी एसियाको एक देश हो। १ अर्ब ४० करोड भन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको यो देश विश्वको दोस्रो ठुलो जनसङ्ख्या भएको देश हो। चीन पाँच समय क्षेत्र बराबर फैलिएको छ र स्थलगत रूपमा चौध देशहरूको सीमा नाघेको छ। लगभग ९.६ मिलियन वर्ग किलोमिटर (३,७००,००० वर्ग माइल) को क्षेत्रफलको साथ, यो कुल भूमि क्षेत्रफलको आधारमा तेस्रो सबैभन्दा ठुलो देश हो। २२ वटा प्रदेश, ५ वटा स्वायत्त क्षेत्र, ४ वटा नगरपालिका र २ वटा अर्धस्वायत्त विशेष प्रशासनिक क्षेत्र गरी ३३ वटा प्रदेश स्तरीय विभाजनमा विभाजन गरिएको छ। बेइजिङ राष्ट्रिय राजधानी हो, जबकि साङ्घाई यसको सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको सहर र सबैभन्दा ठुलो वित्तीय केन्द्र हो।
जनवादी गणतन्त्र चीन | |
---|---|
राष्ट्रिय गान: 义勇军进行曲 "स्वयंसेवकहरूको प्रयाण" | |
जनवादी गणतन्त्र चीनको स्थान जनवादी गणतन्त्र चीनको क्षेत्रीय विवाद | |
राजधानी | बेइजिङ ३९°५५′उ॰ ११६°२३′पू॰ |
सबैभन्दा ठुलो सहर | साङ्घाई |
आधिकारिक भाषाहरू | मानक चिनियाँ (वास्तबमा) |
आधिकारिक लिपि | सरलीकृत चिनियाँ |
जातिगत समूहहरू (सन् २०२०) |
|
धर्म (सन् २०२३) |
|
रैथाने(हरू) | चिनियाँ |
सरकार | एकात्मक मार्क्सवादी–लेनिनवादी एक दल समाजवादी गणतन्त्र |
क्षेत्रफल | |
• जम्मा | ९५,९६,९६१ किमी२ (३७,०५,४०७ वर्ग माइल) (तेस्रो / चौथो) |
• पानी (%) | २.८ |
जनसङ्ख्या | |
• सन् २०२३ अनुमानित | १,४०९,६७०,००० (दोस्रो) |
• घनत्व | १४५ /किमी2 (३७५.५ /वर्ग माइल) (८३औँ) |
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (क्रय शक्ति समता) | सन् २०२३ लगत |
• जम्मा | $३२.८९८ ट्रिलियन (पहिलो) |
• प्रति व्यक्ति | $२३,३०९ (७३औँ) |
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (साङ्केतिक) | सन् २०२३ लगत |
• जम्मा | $१७.७०१ ट्रिलियन (दोस्रो) |
• प्रति व्यक्ति | $१२,५४१ (७१औँ) |
गिनी (सन् २०२०) | ३७.१ मध्यम |
मानव विकास सूचकाङ्क (सन् २०२२) | ०.७८८ उच्च · ७५औँ |
मुद्रा | रेन्मिन्बी (元/¥) |
समय क्षेत्र | अन्तर्राष्ट्रिय प्रमाणिक समय+८ (चीन मानक समय) |
सभ्यताको उद्गमस्थलमध्ये एक, चीन पुरापाषाण युगदेखि नै बसोबास गर्दै आएको छ, दोस्रो सहस्राब्दी ईसापूर्वको उत्तरार्धभन्दा पहिले पहेँलो नदी जलाधारमा सबैभन्दा पुरानो राजवंशहरू देखा परेका थिए। ईसापूर्व आठौँदेखि तेस्रो शताब्दीमा झोउ राजवंशको अधिकारमा ह्रास आयो, प्रशासनिक र सैन्य प्रविधि, साहित्य, दर्शन र इतिहासलेखनको उदयसँगै। इसापूर्व २२१ मा पहिलो पटक सम्राट्को नेतृत्वमा चीन एकीकरण भएको थियो। नियुक्त गैर-वंशानुगत अधिकारीहरूले अभिजात वर्गको सट्टा काउन्टीहरूमा शासन गर्न थाले, किन, हान, ताङ, युआन, मिङ र चिङ सहित दुई सहस्राब्दीभन्दा बढी शाही राजवंशहरूको सुरुवात गरे। बारुद र कागजको आविष्कार, रेसम मार्गको स्थापना र रेसम मार्गको निर्माणसँगै भाषा, परम्परा, वास्तुकला, दर्शन र प्रविधिलगायत चिनियाँ संस्कृतिफस्टाएको छ र यसले पूर्वी एसिया र त्यसभन्दा बाहिर पनि ठुलो प्रभाव पारेको छ।
चीनसँग १४ वटा राष्ट्र सीमा साझेदारी गर्छन र पूर्वी एसियाको ठुलो हिस्सा ओगटेको छ भने दक्षिणपूर्वी एसियामा भियतनाम, लाओस र म्यानमारसँग सीमा जोडिएको छ। दक्षिण एसियामा भारत, भुटान, नेपाल, पाकिस्तान र अफगानिस्तान; मध्य एसियामा ताजिकिस्तान, किर्गिस्तान र कजाखस्तान; र रुस, मङ्गोलिया, र उत्तर कोरिया भित्री एसिया र पूर्वोत्तर एसियामा। यो दक्षिण पश्चिम र दक्षिणमा बङ्गलादेश र थाइल्यान्डबाट साँघुरो रूपमा विभाजित छ, र जापान, फिलिपिन्स, मलेसिया र इन्डोनेसिया जस्ता धेरै समुद्री छिमेकीहरू छन्। चीनले १४ मध्ये १२ छिमेकी राष्ट्रसँग आफ्नो भूमिसीमा समाधान गरेको छ र तीमध्ये अधिकांशमा पर्याप्त सम्झौता गरेको छ। चीनसँग हाल भारत र भुटानसँग विवादित भूमि सीमा छ। चीन पूर्वी र दक्षिण चीन सागरका क्षेत्रहरू जस्तै सेनकाकु टापुहरू र दक्षिण चीन सागर टापुहरूको सम्पूर्णतालाई लिएर धेरै देशहरुसँग समुद्री विवादमा पनि संलग्न छ।