![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Arya_Samaj_2000_stamp_of_India.jpg/640px-Arya_Samaj_2000_stamp_of_India.jpg&w=640&q=50)
आर्य समाज
हिन्दू समाज सुधारक एक आन्दोलन / From Wikipedia, the free encyclopedia
आर्य समाज एक हिन्दू सुधार आन्दोलन हो । यसको स्थापना स्वामी दयानन्द सरस्वतीले सन् १८७५ मा मुम्बईमा मथुराका स्वामी विरजानंदको प्रेरणाले गरेका थिए। यो आन्दोलन पाश्चात्य प्रभाव तथा प्रतिक्रिया स्वरूप हिंदू धर्ममा सुधारको लागि आरम्भ गरिएको थियो ।।[1] आर्य समाजमा शुद्ध वैदिक परम्परामा विश्वास गरिन्थ्यो र मूर्ति पूजा ,अवतारवाद , बलि ,कर्मकाण्ड तथा अंधविश्वासलाई अस्वीकार गर्थे । यसको विरोधमा छुआछूत एवं जातिगत भेदभावलाई विरोध गरियो तथा स्त्रिहरू शूद्रलाई पनि उपनय संस्कार गरी यज्ञोपवीत धारण गराईयो र वेद पढ्ने अधिकार प्रदान गरियो। स्वामी दयानन्द सरस्वतीद्वारा रचित सत्यार्थ प्रकाश नामक ग्रन्थ आर्य समाजको मूल ग्रन्थ हो । आर्य समाजको आदर्श वाक्य हो:- कृण्वन्तो विश्वमार्यम् , यसको अर्थ - विश्वलाई आर्य बनाउदै जाऊ । प्रसिद्ध आर्य समाजी व्यक्तिमा स्वामी दयानन्द सरस्वती , स्वामी श्रद्धानन्द , महात्मा हंसराज , लाला लाजपत राय, भाइ परमानन्द , पंडित गुरुदत्त , स्वामी आनन्दबोध सरस्वती , स्वामी अछूतानन्द , चौधरी चरण सिंह , पंडित वन्देमातरम रामचन्द्र राव, बाबा रामदेव आदि पर्दछन ।
![]() सन २००० में आर्यसमाज को समर्पित एक डाकटिकट | |
आदर्श वाक्य | "कृण्वन्तो विश्वमार्यम्" (विश्व को आर्य (श्रेष्ठ) बनाते चलो।) |
---|---|
गठन | १० अप्रिल १८७५ (१४९ वर्ष पहिले) (१८७५-०४-10) मुम्बई) |
संस्थापक | दयानन्द सरस्वती |
प्रकार | धार्मिक संगठन |
कानुनी वैद्यता | न्यास (Foundation) |
लक्ष्य | शैक्षिक, धार्मिक शिक्षा, अध्यात्म, समाज सुधार |
प्रधान कार्यालय | नई दिल्ली |
निर्देशाङ्कहरू | २६.४४९९°N ७४.६३९९°E / 26.4499; 74.6399 |
सेवा क्षेत्र | सम्पूर्ण विश्व में |
आधिकारिक भाषा | हिन्दी |
मुख्य अङ्ग | परोपकारिणी सभा |
सम्बद्धता | भारतीय |
वेबसाइट | http://www.thearyasamaj.org |