From Wikipedia, the free encyclopedia
ဝပြည်နယ်[n 1] သည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဒေသတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဝပြည်နယ်သည် ကိုယ်ပိုင် နိုင်ငံရေးစနစ်၊ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေနှင့် စစ်တပ်ရှိပြီး ဒီ ဖက်တို လွတ်လပ်သော ပြည်နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။[3][4] သို့သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ နယ်မြေအားလုံးအပေါ် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်မှုကို ဝပြည်နယ်က အသိအမှတ်ပြုပြီး[5] ပြည်ထောင်စုအစိုးရက ဝပြည်နယ်အား ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို ပေးအပ်ထားသည်။[6] ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ ဝပြည်နယ်ကို ရှမ်းပြည်နယ်၏ ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။[7] ဝ ပြည်နယ်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ၏ တစ်ပါတီစနစ် အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင်[8] ဝပြည်နယ်ကို ခရိုင်သုံးခု၊ အထူးဒေသ နှစ်ခုနှင့် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးမှုဇုန် တစ်ခုတို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ အုပ်ချုပ်ရေးမြို့တော်မှာ ပန်ဆန်းမြို့ (ပန်ခမ်းမြို့) ဖြစ်သည်။ ဝ ဟူသော အမည်မှာ ဩစထြိုအေးရှားတစ် ဘာသာစကားပြော ဝတိုင်းရင်းသားလူမျိုးမှ ဆင်းသက်လာသည်။
| ဝပြည် | |
|---|---|
 အလံတော်
 | |
နိုင်ငံတော် သီချင်း: Aux muih Meung Vax (Parauk) "တို့ချစ်တဲ့ဝပြည်," | |
 Claimed territory (green) within Myanmar (dark grey) | |
| မြို့တော် | ပန်ခမ်း 22°10′N 99°11′E |
| အကြီးဆုံးမြို့ | ပန်ခမ်း |
| ရုံးသုံး ဘာသာစကားများ | မြန်မာ၊ ရှမ်းနှင့် ဝ |
| အသိအမှတ်ပြု နိုင်ငံတော် ဘာသာစကားများ | ဝဘာသာစကား |
| အသိအမှတ်ပြု ဒေသန္တရ ဘာသာစကားများ |
|
| Working languages |
|
| လူမျိုးစု | ဝ၊ မြန်မာ၊ ရှမ်း၊ လားဟူ၊ အာခါနှင့် အခြား |
| အစိုးရ | ဖက်ဒရယ်ပြည်နယ် |
• ဝန်ကြီးချုပ် | ပေါက်ယူချန်း[1] |
• ဒုတိယ ဝန်ကြီးချုပ် | ရှောင်မိန်လျန်း [2] |
| History | |
• ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေမြန်မာပြည်ထောင်စုနှင့် ပေါင်းစည်းထား | ၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀၂၁ |
• ပြည်နယ် | ၉ မေ ၁၉၈၉ |
• ဝပြည်နယ်အဖြစ်ဖွဲ့စည်း | ၂၀ ဩဂုတ် ၂၀၂၀ |
| ဧရိယာ | |
• စုစုပေါင်း | ၃၀,၀၀၀ km2 (၁၂,၀၀၀ sq mi) |
| လူဦးရေ | |
• ခန့်မှန်း | ~၇၅၈,၀၀၀ |
• သိပ်သည်းမှု | ၃၂.၈/km2 (၈၅.၀/sq mi) |
| ငွေကြေး | ကျပ် CNY |
| အချိန်ဇုန် | MMT (UTC+06:30) |
| ယာဉ်ကြောစနစ် | right |
| တယ်လီဖုန်းကုဒ် | +86 (0)879 (north) +66 (0)53 (south) |
ဝပြည်နယ်သည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့် ရ ဒေသ ဖြစ်ပြီ နိုင်ငံ၏ အရှေ့မြောက်ပိုင်းတွင် တည်ရှိသည်။ ဝပြည်နယ်သည် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်းဆက်စပ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ အနယ်နယ်အရပ်ရပ်မှ မတူညီသော လူမျိုးစုများ နေထိုင်ကြသည်။ အများစုမှာ ဝ လူမျိုးများဖြစ်သည်.
ဝပြည်နယ်သည် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး၊ သစ်တောထုတ်လုပ်မှုနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အရင်းအမြစ်များအပေါ် မူတည်၍ စီးပွားရေးတိုးတက်မှုရှိသော်လည်း၊ အချို့သောဒေသများတွင် နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများ ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ ဘိန်းနှင့် မက်ဖတမင်း ထုတ်လုပ်ခြင်းများကို လဲ လုပ်ကိုင်သည။
အခြားမြန်မာပြည်နယ်များနှင့် မတူဘဲ ဝပြည်နယ်သည် အထူးအုပ်ချုပ်ခွင့်ရှိသည့် နယ်မြေတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဆက်ဆံရေး ရုံးကို လားရှိုးတွင် ထားရှိသည်။
ဝပြည်နယ်သည် ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသဟု တရားဝင်လူသိများသော ဝပြည်နယ်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသဖြစ်သည်။ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိရှိပြီး United Wa State Army (UWSA) က ထိန်းချုပ်ထားသော်လည်း ထိုဒေသသည် လွတ်လပ်ရေး အပြည့်အဝရရှိရန် အလေးအနက် တွန်းအားပေးမှု မပြုလုပ်ခဲ့ပေ။ အကြောင်းရင်းများစွာက ယင်းကို အထောက်အကူဖြစ်စေသည်
၁။ **ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးထည့်သွင်းစဉ်းစားမှုများ**- ဝပြည်နယ်သည် ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးတွင် အရေးပါသောအခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်သည့် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသည်။ တရုတ်နိုင်ငံသည် ဝပြည်နယ်၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို ထောက်ခံသော်လည်း ပြတ်ပြတ်သားသား လွတ်လပ်ရေးကို တွန်းအားပေးခြင်း မရှိသေးဘဲ၊ ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်ရေးကို လိုလားပြီး မြန်မာနှင့် ၎င်း၏ ဆက်ဆံရေးကို နှောင့်ယှက်ခြင်း သို့မဟုတ် အခြားသော ခွဲထွက်ရေး လှုပ်ရှားမှုများအတွက် စံနမူနာ မထားလိုသောကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။
၂။ **မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်**- ဝပြည်နယ်သည် ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်အစိုးရ၊ စစ်တပ်နှင့် ဒေသန္တရရေးရာများကို ထိန်းချုပ်ခြင်းအပါအဝင် သိသာထင်ရှားသော ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို ရရှိထားပြီးဖြစ်သည်။ ဤကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်အဆင့်သည် ဒေသသည် ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်ရေးရာများကို သိသိသာသာ ထိန်းချုပ်ထားပြီးဖြစ်သောကြောင့် အပြည့်အဝလွတ်လပ်ရေးရရန် မက်လုံးများကို လျှော့ချနိုင်သည်။
၃။ **Economic Factors***- ဝပြည်နယ်သည် မြန်မာနှင့် တရုတ်နိုင်ငံ နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးမှ စီးပွားရေးအရ အကျိုးခံစားခွင့်ရှိသည်။ လွတ်လပ်ရေးသည် ဤစီးပွားရေးဆက်ဆံမှုများ အထူးသဖြင့် ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်းများနှင့် အရင်းအမြစ်များ လက်လှမ်းမီမှုကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။
၄။ **နိုင်ငံတကာ အသိအမှတ်ပြုမှု**- လွတ်လပ်သော ဝနိုင်ငံသည် သံတမန်ရေးနှင့် စီးပွားရေး ဆက်ဆံရေးအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော နိုင်ငံတကာ အသိအမှတ်ပြုမှု ရရှိရေးတွင် စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ရဖွယ်ရှိသည်။ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို ထိန်းသိမ်းထားစဉ် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကျန်ရှိနေသော အစိတ်အပိုင်းသည် ပိုမိုတည်ငြိမ်မှုနှင့် နိုင်ငံတကာတရားဝင်မှုကို ပေးသည်။ အထူးသဖြင့် မူးယစ်ဆေးဝါး ထုတ်လုပ်မှုများ အလွန် များပြားသည်။
၅။ **Internal Dynamics**- ဝပြည်နယ်အတွင်း၊ ခေါင်းဆောင်များနှင့် အသိုင်းအဝိုင်းများကြားတွင် ကွဲပြားသော အမြင်များနှင့် အကျိုးစီးပွားများ ရှိနိုင်ပါသည်။ အစုအဖွဲ့အားလုံးသည် အပြည့်အဝလွတ်လပ်ရေးအယူအဆကို ထောက်ခံနိုင်မည်မဟုတ်သောကြောင့် လက်ရှိအနေအထားကို ထိန်းသိမ်းရန် ဦးစားပေးမှုကို ဦးတည်စေသည်။
၆။ **Myanmar’s Military and Government Response***- လွတ်လပ်ရေးဆီသို့ မည်သည့်လှုပ်ရှားမှုမဆို မြန်မာအစိုးရ၏ သိသာထင်ရှားသော စစ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေး အတိုက်အခံများနှင့် ရင်ဆိုင်ရဖွယ်ရှိသည်။ ပဋိပက္ခဖြစ်နိုင်ခြေသည် လွတ်လပ်ရေး၏ အလားအလာရှိသော အကျိုးကျေးဇူးများထက် သာလွန်နိုင်သည်။
ခြုံငုံကြည့်လျှင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်၊ စီးပွားရေး အကျိုးစီးပွား၊ ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ထည့်သွင်းစဉ်းစားမှုများနှင့် လွတ်လပ်ရေးရယူခြင်း၏ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အကျိုးဆက်များ ပေါင်းစပ်မှုသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ဆက်လက်တည်ရှိနေရန် ဝပြည်နယ်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အထောက်အကူဖြစ်စေသည်။
United Wa State Army (UWSA) သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် အကြီးဆုံးနှင့် အင်အားအကြီးဆုံး တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ အရွယ်အစား ခန့်မှန်းခြေ ကွဲပြားသော်လည်း UWSA တွင် တပ်ဖွဲ့ဝင် 20,000 မှ 30,000 ကြား ရှိသည်ဟု ယုံကြည်ရပြီး ၎င်းသည် နိုင်ငံအတွင်း အကြီးဆုံး ပြည်နယ်မဟုတ်သော လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ဖြစ်လာသည်။
UWSA သည် လက်နက်ငယ်များ၊ အမြောက်များနှင့် သံချပ်ကာယာဉ်အချို့အပါအဝင် ခေတ်မီလက်နက်များကို ကောင်းစွာတပ်ဆင်ထားကြောင်း သိရသည်။ ၎င်းတို့၏ စက်ပစ္စည်းအများစုသည် တရုတ်နိုင်ငံမှ ရင်းမြစ်ဖြစ်သည်ဟု ယူဆရသော်လည်း တရုတ်အစိုးရက တိုက်ရိုက် စစ်ရေးအရ ပံ့ပိုးမှုကို ငြင်းဆိုထားသည်။ ၎င်းတို့တွင် လေယာဉ် ပစ်နိုင်သည့် အမြောက်များလဲ ရှိသည် ဟု သိရသည်။
၎င်း၏ပုံမှန်တပ်ဖွဲ့များအပြင် UWSA တွင် အရန်တပ်ဖွဲ့တစ်ခုရှိပြီး ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားချိန်တွင် ၎င်း၏လူအင်အားကို ပိုမိုတိုးမြှင့်နိုင်သည်။ အဆိုပါအဖွဲ့၏ စစ်ရေးစွမ်းရည်နှင့် ဝကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတပ်မအပေါ် ၎င်း၏ထိန်းချုပ်မှုသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးအခင်းအကျင်းတွင် သိသာထင်ရှားသော သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ပေးသည်။
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
