![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/langmt-640px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png&w=640&q=50)
Ċekja
pajjiż fl-Ewropa Ċentrali / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ir-Repubblika Ċeka (biċ-Ċek: Česká republika), jew Ċekja hija pajjiż interkjuż fl-Ewropa Ċentrali. Il-pajjiż huwa mdawwar mill-Ġermanja lejn il-Punent, l-Awstrija fin-Nofsinhar, is-Slovakkja lejn il-Lvant u l-Polonja lejn it-Tramuntana. Il-belt kapitali u l-akbar belt, b'1.3 miljun abitant, hija Praga. Ir-Repubblika Ċeka tinkludi t-territorji storiċi tal-Boħemja u l-Moravja u parti żgħira ta' Silesja.
Repubblika Ċeka Česká republika |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
Mottu: "Pravda vítězí" (Ċek) Verità prevali |
||||||
Innu nazzjonali: "Kde domov můj?" (Ċek) Fejna d-dar tiegħi? |
||||||
![]() |
||||||
Belt kapitali (u l-ikbar belt) | Praga 50°05′N 14°28′E | |||||
Lingwi uffiċjali | Ċek[1] | |||||
Gvern | Repubblika Parlamentari | |||||
- | President | Miloš Zeman | ||||
- | Prim Ministru | Bohuslav Sobotka | ||||
- | Prim Ministru nominat | |||||
Formazzjoni | ||||||
- | Prinċipalità tal-Boħemja | c. 870 | ||||
- | Renju tal-Boħemja | 1198 | ||||
- | Ċekoslovakkja | 28 ta' Ottubru 1918 | ||||
- | Repubblika Soċjalista Ċeka | 1 ta' Jannar 1969 | ||||
- | Repubblika Ċeka | 1 ta' Jannar 1993 | ||||
Sħubija fl-UE | 1 ta' Mejju, 2004 | |||||
Erja | ||||||
- | Total | 78,866 km2 (116) 30,450 mil kwadru |
||||
- | Ilma (%) | 2 | ||||
Popolazzjoni | ||||||
- | stima tal-2012 | 10,513,209[2] (81) | ||||
- | ċensiment tal- | 10,436,560 | ||||
- | Densità | 134/km2 (84) 341/mili kwadri |
||||
PGD (PSX) | stima tal-2012 | |||||
- | Total | $286.952 biljun[3] | ||||
- | Per capita | $27,190[3] | ||||
PGD (nominali) | stima tal-2012 | |||||
- | Total | $196.072 biljun[3] | ||||
- | Per capita | $18,579[3] | ||||
IŻU (2013) | ▲ 0.873[4] (għoli ħafna) (28) | |||||
Valuta | Koruna Ċeka (CZK ) |
|||||
Żona tal-ħin | CET (UTC+1) | |||||
Kodiċi telefoniku | +420 | |||||
TLD tal-internet | .cz1 | |||||
1 | Id-dominju .eu hija wkoll użata u maqsuma mal-istati membri oħrajn tal-Unjoni Ewropeja. |
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/CoA_CZ_regions.png/640px-CoA_CZ_regions.png)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Vaclav_Havel_IMF.jpg/640px-Vaclav_Havel_IMF.jpg)
Ir-Repubblika Ċeka hija magħmula mit-territorji storiċi tal-Boemja u l-Moravja, kif ukoll minn parti żgħira tas-Sileżja. Huwa wieħed mis-sebgħa u għoxrin Stat sovran li jiffurmaw l-Unjoni Ewropea.
L-Stat Ċek, li qabel kien magħruf bħala l-Boemja, ġie ffurmat fis-seklu 9 bħala dukat żgħir madwar Praga fi ħdan l-Imperu Moravja l-Kbir ta' dak iż-żmien. Wara x-xoljiment tiegħu fl-907, iċ-ċentru tal-poter għadda mill-Moravja għall-Boemja taħt id-dinastija Premyslid u mill-1002 id-dukat ġie rikonoxxut formalment bħala parti mill-Imperu Ruman Imqaddes.1415 Fl-1212 id-dukat kiseb l-istatus ta' renju u matul il-gvern tar-rejiet u duki Premyslid u s-suċċessuri tagħhom, il-Lussemburgi, il-pajjiż laħaq l-akbar estensjoni territorjali tiegħu fis-sekli 13 u 14. Matul il-gwerer Hussiti r-renju kellu jbati embargoi ekonomiċi u l-wasla ta' kavallieri kruċjati minn madwar l-Ewropa kollha.
Wara l-Battalja ta' Mohács fl-1526, ir-Renju tal-Boemja gradwalment sar parti mid-dominji tal-Habsburg bħala wieħed mit-tliet dominji ewlenin tiegħu, flimkien mal-Arċidukat tal-Awstrija u r-Renju tal-Ungerija. It-telfa tal-Boemjani fil-Battalja tal-Muntanja l-Bajda, li fissret il-falliment tar-rewwixta tal-1618-1620, wasslet għall-Gwerra tat-Tletin Sena u aktar ċentralizzazzjoni tal-monarkija, kif ukoll l-impożizzjoni tal-fidi Kattolika u l-Ġermanizzazzjoni . Bix-xoljiment tal-Imperu Ruman Qaddis fl-1806, ir-Renju tal-Boemja ġie integrat fl-Imperu Awstrijak.16 Matul is-seklu 19, l-artijiet Ċeki żdiedu bħala ċ-ċentru industrijali tal-monarkija u aktar tard bħala n-nukleu tar-Repubblika Ċekoslovakka, li twaqqfet fl-1918, riżultat tal-kollass tal-Imperu Awstro-Ungeriż fl-Ewwel Gwerra Dinjija. Kien wieħed mill-ftit gvernijiet demokratiċi fl-Ewropa.
Wara l-Ftehim ta' Munich fl-1938, l-annessjoni Pollakka taż-żona ta' Zaolzie u l-okkupazzjoni Ġermaniża taċ-Ċekoslovakkja u d-diżappunt sussegwenti taċ-Ċeki mal-Punent, is-Sovjetiċi kisbu l-vantaġġ tagħhom billi ħelsu lill-pajjiż mill-madmad Nażista matul it-Tieni Gwerra Dinjija. Il-Partit Komunista taċ-Ċekoslovakkja rebaħ l-elezzjonijiet parlamentari tal-1946 u wara l-kolp ta' stat ta' Praga tal-1948 iċ-Ċekoslovakkja saret stat soċjalista. Madankollu, in-nuqqas ta' sodisfazzjoni dejjem jikber tan-nies wassal għall-implimentazzjoni ta' diversi riformi liberali fl-1968, xi ħaġa li kienet se tiġi mrażżna bl-aħrax bl-invażjoni tal-forzi armati tal-Patt ta' Varsavja. Din tkun magħrufa bħala r-Rebbiegħa ta' Praga, il-forzi Sovjetiċi baqgħu fil-pajjiż sakemm ir-Rivoluzzjoni tal-Velvet tal-1989, meta waqa' r-reġim komunista. Fl-1 ta' Jannar, 1993, iċ-Ċekoslovakkja qasmet b'mod paċifiku fiż-żewġ stati kostitwenti tagħha, ir-Repubblika Ċeka u r-Repubblika Slovakka.
Fl-2006, ir-Repubblika Ċeka saret l-ewwel membru preċedenti tal-Comecon li kisbet status ta' pajjiż żviluppat sħiħ skont il-Bank Dinji.18 Barra minn hekk, il-pajjiż għandu l-ogħla indiċi tal-iżvilupp uman fl-Ewropa Ċentrali kollha1 u għalhekk huwa meqjus bħala Stat bi “ħafna”. żvilupp uman għoli." Huwa l-għaxar pajjiż l-aktar paċifiku fl-Ewropa, jokkupa l-31 post fl-indiċi tad-demokrazija, li huwa kklassifikat bħala "defiċjenti" fil-pajjiż, u huwa l-pajjiż li jirreġistra l-inqas mortalità tat-trabi fir-reġjun tiegħu. Ir-Repubblika Ċeka hija demokrazija rappreżentattiva parlamentari, membru tal-Unjoni Ewropea, tan-NATO, tal-OECD, tal-OSKE, tal-Kunsill tal-Ewropa u tal-Grupp ta' Visegrad.