Il-UEFA Champions League, li qabel kienet magħrufha bħala t-Tazza taċ-Ċampjins, hija kompetizzjoni tal-futbol li tiġi organizzata kull sena mill-UEFA (konfederazzjoni tal-Ewropa) u li ilha ssir mill-1992 (eżattament mill-1955 taħt il-format il-qadim) għall-aqwa klabbs tal-futbol fl-Ewropa. It-trofew hu kkunsidrat bħala l-aktar trofew prestiġjuż għal klabb f'dan l-isport.
|
Staġun jew kompetizzjoni attwali: UEFA Champions League 2017–18 | |
| Sport | Futbol |
|---|---|
| Fundazzjoni | 1955 (1992 taħt il-format attwali) |
| Nru. ta' timijiet |
32 (fażi tal-gruppi) 78 jew 79 (total) |
| Reġjun | Ewropa (UEFA) |
| Ċampjin attwali |
 Liverpool FC (6-il titlu) |
| L-aktar rebħiet |
 Real Madrid (13-il titlu) |
| Sit elettroniku | Sit Uffiċjali |
Il-kampjonat jinqasam f'fażijiet differenti. Il-format preżenti jikkonsisti minn tliet rawnds preliminarji lejn nofs Lulju. Is-sittax-il tim li joħorġu rebbieħa minn dawn il-preliminari jingħaqdu ma' sittax-il tim ieħor li jkun akkwistaw kwalifikazzjoni awtomatika fejn flimkien jieħdu sehem fil-fażi tal-gruppi. It-tmien timijiet rebbieħa tal-grupp flimkien ma' dawk li spiċċaw it-tieni jidħlu fil-fażi eliminatorja, li tispiċċa bil-finali f'Mejju. Fil-passat, kienu ċ-ċampjins tal-kampjonat nazzjonali biss li setgħu jkunu eleġibbli biex jipparteċipaw fil-kompetizjoni; madanakollu, din tbiddlet fl-1997 biex iħallu dawk li jispiċċaw fit-tieni post tal-aqwa kampjonati biex jissieħbu wkoll.
It-titlu ntrebaħ minn 22 tim differenti, tnax minn dawn rebħuh aktar minn darba. It-tim bl-akbar rebħiet hu t-tim Spanjol ta' Real Madrid li kiseb dan it-titlu għal tnax-il darba. Il-klabbs Spanjoli ġabru l-ikbar ammont ta' rebħiet bis-sbatax-il titlu, segwiti mill-Ingilterra u l-Italja bi tnax. Ir-rebbieħa attwali ta' din it-tazza huma bl-aħħar rebħa tagħmilhom l-ewwel tim mill-1992 li żamm it-titlu b'suċċess. Il-kampjonat Spanjol u dak Taljan huma Real Madrid li assiguraw it-tnax-il titlu f'din il-kompetizzjoni meta għelbu lil Juventus fil-finali tal-2017. B'hekk saru l-ewwel tim mill-1992 li rnexxielhom jiddefendu b'suċċess it-titlu.
- Biex tapprofondixxi, ara l-artiklu: Storja tal-UEFA Champions League.
Dan it-turnew ingħata l-bidu fl-1955, wara suġġeriment tal-ġurnalista sportiv Franċiż u l-editur tal-gazzetta L'Équipe Gabriel Hanot, bħala reazzjoni għal dak li kien intqal mill-istampa Brittanika fuq il-klabb ta' Wolverhampton Wanderers li kienu ċ-"Ċampjins tad-Dinja", wara sensiela ta' rebħiet f'partiti ta' ħbiberija kontra timijiet Ewropej fis-snin ħamsin. It-turnew kellu l-iskop ta' kompetizzjoni kontinentali bejn iċ-ċampjins tal-kampjonati nazzjonali tal-Ewropa, imsejjaħ it-Tazza taċ-Ċampjins.
Din il-kompetizzjoni bdiet fl-1955–56 taħt format ta' żewġ legs eliminatorji fejn it-timijiet jilgħabu żewġ partiti, waħda ġewwa darhom u waħda barra, u t-tim bl-ikbar riżultat totali jikkwalifika għar-rawnd suċċessiv tal-kompetizzjoni. Sal-1992, kienu biss it-timijiet rebbieħa tal-kampjonati nazzjonali li kellhom aċċess għal din il-kompetizzjoni, flimkien mad-detentur attwali tat-tazza. Fl-istaġun 1992–93, il-format tbiddel biex jikludi fażi tal-gruppi u l-isem tbiddel għal UEFA Champions League. Sar tibdil kbir ukoll fl-aċċess ta' timijiet għal din il-kompetizzjoni, hekk kif grazzi għal numru ta' rawnds ta' kwalifika u l-istruttura tal-gruppi kabbret l-elleġibilità ta' parteċipazzjoni. Fl-1997–98, il-parteċipazzjoni ġiet estiża biex tinkludi dawk li kklassifikaw fit-tieni post ta' xi kampjonati ta' ċerti pajjiżi skont il-lista tal-koeffiċjenti tal-UEFA. Is-sistema ta' kwalifika ġie ristrutturata sabiex iċ-ċampjins nazzjonali minn pajjiżi li huma l-isfel fil-klassifika tal-koeffiċjenti jieħdu sehem f'żewġ jew aktar rawnds ta' kwalifika, waqt li timijiet klassifikati fit-tieni post fil-kampjonat u li ġejjin minn pajjiżi pożizzjonati aktar fl-ogħli jidħlu fir-rawnds suċċessivi. Huma erba' timijiet mill-aqwa pajjiżi klassifikati, li jingħataw dritt għall-aċċess f'din il-kompetizzjoni.
Bejn l-1960 u l-2004, ir-rebbieħ tat-turnew kien jikkwalifika għat-Tazza Interkontinentali kontra r-rebbieħ tat-Tazza Libertadores tal-Amerika t'Isfel. Wara x-xoljiment ta' din il-kompetizzjoni, ir-rebbieħ jikkwalifika awtomatikament għat-Tazza tad-Dinja tal-Klabbs organizzata mill-FIFA flimkien mar-rebbieħa tal-turnej tal-konfederazzjonijiet l-oħra.
Kwalifikazzjoni
- Biex tapprofondixxi, ara l-artiklu: Koeffiċjenti tal-UEFA.
Timijiet li jispiċċaw mill-ewwel sar-raba' post fl-aqwa kampjonati jikkwalifikaw għar-rawnd preliminarju tal-UEFA Champions League.
In-numru ta' postijiet fil-kompetizzjoni jiddependi fil-pożizzjoni rispettiva tal-assoċjazzjoni fit-tabella tal-koefiċċjenti tal-UEFA:
- assoċjazzjonijiet klassifikati mill-ewwel sat-tielet post għandhom erba' postijiet,
- assoċjazzjonijiet klassifikati mir-raba' sas-sitt post għandhom tliet postijiet,
- assoċjazzjonijiet klassifikati mis-seba' sal-ħmistax-il post għandhom żewġ postijiet,
- assoċjazzjonijiet klassifikati fis-sittax jew inqas għandhom post wieħed.
Il-pożizzjoni tal-assoċjazzjoni jiddependi wkoll minn f'liema fażi l-klabb oriġini jidħol fil-kompetizzjoni. Per eżempju, l-aqwa tliet assoċjazzjonijiet klassifikati, għandhom żewġ postijiet fil-fażi tal-gruppi (għaċ-ċampjins u t-tieni klassifikat) u t-tnejn l-oħra fit-tielet rawnd ta' kwalifikazzjoni (għat-tielet u r-raba' klassifikat), fejn min-naħa l-oħra l-assoċjazzjonijiet klassifikati fl-inqas pożizzjonijiet tal-klassifika għandhom biss post wieħed fit-tielet rawnd ta' kwalifikazzjoni għaċ-ċampjins tal-kampjonat rispettiv. L-assoċjazzjonijiet li jinsabu fl-aqwa disa' postijiet fil-klassifika għandhom tal-anqas post wieħed garantit fil-fażi tal-gruppi.
Is-sitwazzjoni fuq id-detenur tat-Tazza għandha ma ġietx iċċarata. Lura fl-2005 seħħet kontroversja fejn il-klabb Ingliż ta' Liverpool, li kien għadu kemm ittrijonfa fl-edizzjoni preċedenti, spiċċa barra mill-ewwel erba' postijiet tal-Premier League. L-FA Ingliża tat id-dritt lil Everton, li kienu spiċċaw fir-raba' post, li jingħataw il-post finali Ingliż għall-UEFA Champions League 2005–06. Il-UEFA waslet fi qbil li ż-żewġ rivali ta' Merseyside jidħlu fil-kompetizzjoni. Liverpool bdew mill-ewwel rawnd ta' kwalifikazzjoni waqt li Everton bdew mit-tielet. Ir-regoli attwali tal-UEFA hi li jekk ir-rebbieħ tal-UEFA Champions League jonqos li jasal fil-pożizzjonijiet allokati lil dik l-assoċjazzjoni għal post fl-Ewropa, dan jieħu post l-inqas tim klassifikat fil-kampjonat. It-tim li jkun ittieħed postu jikkwalifika għat-Tazza UEFA.
Fl-2005–06, Liverpool u Artmedia Bratislava tal-Islovakkja saru l-ewwel timijiet li waslu sal-fażi tal-gruppi taċ-Champions League wara li lagħbu f'kull rawnd ta' kwalifikazzjoni. Fl-2008–09 ġara l-istess ħaġa għat-timijiet ta' BATE and Anorthosis Famagusta FC.
Kull klabb li jkun irid jipparteċipa fiċ-Champions League irid ikollu l-liċenzja mill-assoċjazzjoni nazzjonali biex jieħu sehem fil-kompetizzjoni. Biex tinkiseb din il-liċenzja, il-klabb irid jilħaq ċerti kriterji fuq l-istadju, l-infrastruttura u dawk finanzjarji.
Turnew
Dan it-turnew jibda b'fażi tal-gruppi ta' 32 tim, diviżi fi 8 gruppi. Timijiet li jiġu mill-istess pajjiż ma jiġux allokati fl-istess grupp. Kull tim jiltaqa' mat-timijiet l-oħra f'format imsejjaħ round-robin, b'logħbiet ġewwa u barra minn darhom. L-aqwa żewġ timijiet ikompli fil-kompetizzjoni, fir-rawnd tal-aħħar sittax li b'hekk tibda r-rawnd eliminatorju (b'eliminazzjoni diretta). Għal din il-fażi, ir-rebbieħa tal-gruppi jilgħabu kontra t-tieni klassifikati fil-gruppi. Mill-kwarti tal-finali 'l quddiem, il-poloz jittellgħu bl-addoċċ, b'ebda riserva għat-timijiet li ġejjin mill-istess pajjiż.
Il-fażi tal-gruppi tintlagħab matul ix-xahar tal-ħarifa, waqt li l-fażi eliminatorja tibda waqt l-waqfa tax-xitwa. Il-partiti jintlagħbu bejn it-timijiet fuq bażi ta' partiti ġewwa u barra minn darhom, b'eċċezzjoni tal-finali. Din tal-aħħar tipikament tiġi ospitata ġimgħatejn f'Mejju.
Il-forma attwali tat-trofew ġiet kummissjonata fl-1966 għal 10,000 Frank Żvizzeru u l-ewwel tim li rebaħ din it-tazza l-ġdida kien it-tim ta' Celtic, rebbieħ tal-finali tal-25 ta' Mejju 1967 f'Liżbona kontra l-Inter. Il-forma tiegħu ġiet approvata mis-segretarju ġenerali tal-UEFA, Hans Bangerter, fuq bażi ta' diversi proposti preżentati minn speċjalista minn Berna, Hans Stadelmann. Il-modifiki finali li saru fuqu, saru mill-inċiżitur Fred Bänninger wara 340 siegħa ta' ħidma mit-tifel ta' Stadelmann, Jürg. It-tazza għandha tul ta' 62 ċm u tiżen 7.5 kg. Jekk il-verżjonijiet tal-1973 u tal-1976 kienu sostanzjalment konformi mal-oriġinal tal-1966, dik tal-1994 kienet tvarja partikularment fil-ktiba Coupe des clubs champions européens li minn ktiba b'ittri żgħar saret waħda miktuba b'ittra kapitali, u fuq wara bdew jinkitbu r-riżultati tal-finali, waqt li t-trofew attwali, tal-2005, għandu inċiż fuq wara tiegħu l-ismijiet tal-timijiet kollha li rebħu din il-kompetizzjoni.
Mill-1997 bdiet id-drawwa li t-trofew oriġinali jgħaddi għas-sidnku tal-belt li tkun se tospita l-finali, biex b'hekk il-pubbliku jkun jista' jżur dan it-trofew xahar jew xahrejn qabel il-konfront deċiżiv.
Din il-kompetizzjoni tattira numru kbir ta' telespettaturi, mhux biss mill-Ewropa, iżda wkoll minn madwar id-dinja kollha. Il-partiti jixxandru kull sena f'aktar minn 70 pajjiż f'aktar minn 40 lingwa, u xi partiti importanti jattiraw udjenza televiżiva ta' aktar minn 200 miljun, fejn hi kkunsidrata fost l-aktar avveniment sportiv segwit fuq it-televiżjoni.[1]
- Biex tapprofondixxi, ara l-artikli: Statistika tal-UEFA Champions League u Rebbieħa tal-UEFA Champions League.
Rebbieħa
| Klabb | Rebbieħa | Finalisti telliefa | Snin rebbieħa | Snin finalisti telliefa |
|---|---|---|---|---|
| Real Madrid |
13 | 3 | 1956, 1957, 1958, 1959, 1960, 1966, 1998, 2000, 2002, 2014, 2016, 2017, 2018 | 1962, 1964, 1981 |
 Milan |
7 | 4 | 1963, 1969, 1989, 1990, 1994, 2003, 2007 | 1958, 1993, 1995, 2005 |
| Liverpool |
6 | 2 | 1977, 1978, 1981, 1984, 2005, 2019 | 1985, 2007 |
 Bayern Munich* |
5 | 5 | 1974, 1975, 1976, 2001, 2013 | 1982, 1987, 1999, 2010, 2012 |
| Barcelona |
5 | 3 | 1992, 2006, 2009, 2011, 2015 | 1961, 1986, 1994 |
 Ajax* |
4 | 2 | 1971, 1972, 1973, 1995 | 1969, 1996 |
| Internazionale |
3 | 2 | 1964, 1965, 2010 | 1967, 1972 |
| Manchester United* |
3 | 2 | 1968, 1999, 2008 | 2009, 2011 |
| Juventus* |
2 | 7 | 1985, 1996 | 1973, 1983, 1997, 1998, 2003, 2015, 2017 |
 Benfica |
2 | 5 | 1961, 1962 | 1963, 1965, 1968, 1988, 1990 |
| Nottingham Forest |
2 | 0 | 1979, 1980 | — |
| Porto |
2 | 0 | 1987, 2004 | — |
 Celtic |
1 | 1 | 1967 | 1970 |
| Hamburg |
1 | 1 | 1983 | 1980 |
 Steaua București |
1 | 1 | 1986 | 1989 |
 Marseille |
1 | 1 | 1993 | 1991 |
| Borussia Dortmund |
1 | 1 | 1997 | 2013 |
| Chelsea* |
1 | 1 | 2012 | 2008 |
| Feyenoord |
1 | 0 | 1970 | — |
| Aston Villa |
1 | 0 | 1982 | — |
| PSV Eindhoven |
1 | 0 | 1988 | — |
 Red Star Belgrade |
1 | 0 | 1991 | — |
| Atlético Madrid |
0 | 3 | — | 1974, 2014, 2016 |
| Reims |
0 | 2 | — | 1956, 1959 |
| Valencia |
0 | 2 | — | 2000, 2001 |
| Fiorentina |
0 | 1 | — | 1957 |
| Eintracht Frankfurt |
0 | 1 | — | 1960 |
| Partizan |
0 | 1 | — | 1966 |
 Panathinaikos |
0 | 1 | — | 1971 |
| Leeds United |
0 | 1 | — | 1975 |
| Saint-Étienne |
0 | 1 | — | 1976 |
| Borussia Mönchengladbach |
0 | 1 | — | 1977 |
 Club Brugge |
0 | 1 | — | 1978 |
 Malmö FF |
0 | 1 | — | 1979 |
| Roma |
0 | 1 | — | 1984 |
| Sampdoria |
0 | 1 | — | 1992 |
| Bayer Leverkusen |
0 | 1 | — | 2002 |
| Monaco |
0 | 1 | — | 2004 |
| Arsenal |
0 | 1 | — | 2006 |
* Il-klabb rebaħ it-tliet kompetzzjonijiet prinċipali tal-UEFA
Rebbieħa skont il-pajjiż
| Pajjiż | Rebħiet | Finali mitlufa | Klabbs rebbieħa | Finalisti telliefa |
|---|---|---|---|---|
| Spanja |
13 | 9 | Real Madrid (9), Barcelona (4) | Real Madrid (3), Barcelona (3), Valencia (2), Atlético Madrid (1) |
| Italja |
12 | 14 | Milan (7), Internazionale (3), Juventus (2), | Juventus (5), Milan (4), Internazionale (2), Fiorentina (1), Roma (1), Sampdoria (1) |
| Ingilterra |
11 | 7 | Liverpool (5), Manchester United (3), Nottingham Forest (2), Aston Villa (1), Chelsea (1) | Liverpool (2), Manchester United (2), Arsenal (1), Chelsea (1), Leeds United (1) |
| Ġermanja |
6 | 9 | Bayern Munich (4), Borussia Dortmund (1), Hamburg (1) | Bayern Munich (4), Bayer Leverkusen (1), Borussia Mönchengladbach (1), Eintracht Frankfurt (1), Hamburg (1), Borussia Dortmund (1) |
| Olanda |
6 | 2 | Ajax (4), PSV (1), Feyenoord (1) | Ajax (2) |
| Portugall |
4 | 5 | Benfica (2), Porto (2) | Benfica (5) |
| Franza |
1 | 5 | Marseille (1) | Stade Reims (2), Saint-Étienne (1), Marseille (1), Monaco (1), |
 Rumanija |
1 | 1 | Steaua (1) | Steaua (1) |
| Jugożlavja |
1 | 1 | Red Star Belgrade (1) | FK Partizan (1) |
| Skozja |
1 | 1 | Celtic (1) | Celtic (1) |
| Żvezja |
0 | 1 | Malmö FF (1) | |
 Greċja |
0 | 1 | Panathinaikos (1) | |
| Belġju |
0 | 1 | Club Brugge (1) | |
L-aqwa skorers
- Korretta sat-3 ta' Ġunju 2017
Din it-tabella ma tinkludix gowls magħmula fil-fażi ta' kwalifikazzjoni tal-kompetizzjoni.
| Plejer | Pajjiż | Gowls | Preżenzi | Proporzjon | Snin | Klabbs | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Cristiano Ronaldo | Portugall |
105 | 140 | 0.75 | 2003– | Manchester United, Real Madrid |
| 2 | Lionel Messi |  Arġentina |
94 | 115 | 0.82 | 2005– | Barcelona |
| 3 | Raúl | Spanja |
71 | 142 | 0.5 | 1995–2011 | Real Madrid, Schalke 04 |
| 4 | Ruud van Nistelrooy | Pajjiżi l-Baxxi |
56 | 73 | 0.77 | 1998–2009 | PSV, Manchester United, Real Madrid |
| 5 | Karim Benzema | Franza |
51 | 93 | 0.55 | 2006– | Lyon, Real Madrid |
| 6 | Thierry Henry | Franza |
50 | 112 | 0.45 | 1997–2012 | Monaco, Arsenal, Barcelona |
| 7 | Alfredo Di Stéfano | Arġentina |
49 | 58 | 0.84 | 1955–1964 | Real Madrid |
| 8 | Andriy Shevchenko |  Ukrajna |
48 | 100 | 0.48 | 1994–2012 | Dynamo Kyiv, Milan, Chelsea |
| Zlatan Ibrahimović | Żvezja |
48 | 119 | 0.4 | 2001–2016 | Ajax, Juventus, Internazionale, Barcelona, Milan, Paris Saint-Germain | |
| 10 | Eusébio | Portugall |
47 | 63 | 0.75 | 1961–1974 | Benfica |
L-aktar preżenzi
- Korretta sat-3 ta' Ġunju 2017
Din it-tabella ma tinkludix dehriet li saru fil-fażi ta' kwalifikazzjoni tal-kompetizzjoni.
| Plejer | Pajjiż | Preżenzi | Snin | Klabbs | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Iker Casillas | Spanja |
164 | 1999– | Real Madrid, Porto |
| 2 | Xavi | Spanja |
151 | 1998–2015 | Barcelona |
| 3 | Raúl | Spanja |
142 | 1995–2011 | Real Madrid, Schalke 04 |
| 4 | Ryan Giggs |  Wales |
141 | 1993–2014 | Manchester United |
| 5 | Cristiano Ronaldo | Portugall |
140 | 2003– | Manchester United, Real Madrid |
| 6 | Paolo Maldini | Italja |
139 | 1988–2008 | Milan |
| 7 | Clarence Seedorf | Pajjiżi l-Baxxi |
125 | 1994–2012 | Ajax, Real Madrid, Internazionale, Milan |
| 8 | Paul Scholes | Ingilterra |
124 | 1994–2013 | Manchester United |
| 9 | Andrés Iniesta | Spanja |
122 | 2002– | Barcelona |
| 10 | Roberto Carlos |  Brażil |
120 | 1997–2007 | Real Madrid, Fenerbahçe |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
