Yuri Lysianskyi

Yuri Fedorovych Lysianskyi (spellut ukoll Urey Lisiansky jew Lisianski jew Lysyansky; bl-Ukren: Юрій Федорович Лисянський, Jurij Fedorovyč Lysjanskyj; bir-Russu: Ю́рий Фёдорович Лися́нский, Jurij Fëdorovič Lisjanskij, twieled fl-1/fit-13 ta' April 1773 – miet fis-6 ta' Marzu 1837) kien uffiċjal fil-Flotta Navali tar-Russja Imperjali u esploratur ta' oriġini Ukrena. Huwa kien fit-tmun tal-ewwel ċirkumnavigazzjoni Russa abbord il-bastiment Neva u kien fost l-esploraturi bikrin tal-Punent li żaru l-gżira ta' Rapa Nui, iċ-Ċilì. Hemm diversi postijiet li ssemmew għalih.

Yuri Lysianskyi
Ħajja
Twelid	Nizhyn, 1 April 1773 (in Julian calendar)
Nazzjonalità	Imperu Russu
Mewt	San Pietruburgu, 22 Frar 1837 (Julian)
Post tad-dfin	Alexander Nevsky Lavra (en) Ċimiterju Tixvin
Familja
Ulied	uri Q15071236
Edukazzjoni
Alma mater	Korp tal-Kadetti tal-Flotta Navali St. Petersburg Naval Institute (en)
Lingwi	Russu
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni	esploratur bniedem militari
Parteċipant First Russian circumnavigation (en)
Premjijiet	List Order of St. Vladimir, 3rd class  (27 Lulju 1806 (Julian)) [[]]  (26 Novembru 1802 (Julian)) Knight First Class of the Order of the Sword  (1820)
Servizz militari
Fergħa militari	Flotta Navali tar-Russja Imperjali
Grad	kaptan tal-ewwel grad
Iġġieldu	Gwerra bejn ir-Russja u l-Iżvezja tal-1788-1790 Battalja ta' Sitka Gwerra tal-Ewwel Koalizzjoni Gwerra bejn ir-Russja u t-Tlingit Gwerra bejn il-Gran Brittanja u r-Russja tal-1807-1812 Gwerra Finlandiża

Bijografija

Lysiansky twieled f'Nizhyn (illum fl-Ukrajna; dak iż-żmien fl-Imperu Russu) fil-familja ta' qassis Ortodoss u kien dixxendent ta' familja Cossack antika. Fl-1786 huwa ggradwa mill-Korp tal-Kadetti tal-Flotta Navali u ħa sehem fil-Gwerra bejn ir-Russja u l-Iżvezja tal-1788-1790. Matul l-1790-1793 huwa kien jagħmel parti mill-Flotta Baltika. Matul 1793-1799 huwa baħħar fuq vapuri Brittaniċi madwar id-dinja kollha. Bejn l-1793 u l-1795 huwa kien voluntier abbord l-HMS Oiseau b'36 tagħmir tal-artillerija taħt il-kaptan tal-bastiment, Robert Murray. Lysiansky fakkar fil-memorji tiegħu, l-esperjenzi li kellu fl-Istazzjon tal-Amerka ta' Fuq jopera kontra l-konvojs u l-bastimenti armati Franċiżi, u kif meta kien fl-Indji tal-Punent laqqat id-deni isfar, u fakkar kif Murray għenu jirkupra, u saħansitra kien ċedielu parti mill-akkomodazzjoni tiegħu meta kien marid.^[1]

Fl-1803-1806, Lysiansky kien l-uffiċjal kmandant tal-bastiment merkantili tal-Kumpanija Russa-Amerikana Neva u ħa sehem fl-ewwel ċirkumnavigazzjoni Russa tad-Dinja. L-ispedizzjoni kienet taħt il-kmand tal-Konti Nikolay Petrovich Rezanov, Plentipotenzjarju ta' Alessandru I għall-kolonji tal-Lvant u tal-Punent Imbiegħed tal-Imperu Russu, u l-Kaptan Adam Johann von Krusenstern fil-bastiment Nadezhda. Il-vapuri kienu jinkludu wkoll in-naturalist, Wilhelm Gottlieb Tilesius, u l-astronomu Johan Caspar Horner (1734-1834).^[2] Salpaw minn Kronstadt, iżda l-vapuri nfirdu wara li żaru Hawaii, u l-Konti Nikolay Rezanov u Lysianskyi reħewlha lejn l-Amerka Russa (l-Alaska). Fl-1804 il-bastiment Neva żar il-gżira ta' Rapa Nui, u iktar tard dik is-sena, kien essenzjali fir-rebħa kontra t-Tlingit fil-Battalja ta' Sitka, l-Alaska.^[3] Fl-1805 huwa reġa' ltaqa' ma' Krusenstern f'Macau, iżda malajr isseparaw minn xulxin. Barra minn hekk, fl-1805 ukoll, huwa kien l-ewwel wieħed li ddeskriva l-bumerin ta' Hawaii fuq il-gżira li issa ngħatat kunjomu.^[4] Eventwalment, il-bastiment Neva kien l-ewwel li rritorna lejn Kronstadt fit-22 ta' Lulju 1806. Għall-kisbiet tiegħu, Lysiansky ingħata diversi premjijiet, inkluż l-Ordni ta' San Vladimir tat-tielet grad. Lysiansky indifen fiċ-Ċimiterju ta' Tikhvin tal-Monasteru ta' Alexander Nevsky, f'San Pietruburgu, ir-Russja.

Imfakar

Għadd ta' postijiet issemmew għalih: il-Gżira ta' Lisianski fil-Gżejjer tal-Majjistral ta' Hawaii, peniżola tal-Gżira ta' Baranof, l-Alaska, bajja, strett, xmara u kap fl-Amerka ta' Fuq, muntanja taħt il-baħar fil-Baħar ta' Okhotsk, u peniżola mal-Baħar ta' Okhotsk. Hemm monument u mużew ta' mafkar ta' U. Lysianskyi fir-raħal Ukren ta' Nizhyn.

Referenzi

1. Lisyansky. A Voyage Round the World in 1803, 4, 5 & 6 ... in the Ship Neva. pp. xvii–xviii.
2. Smith, Abigail M.; Jones, Mary E. Spencer; Jackson, Patrick N. Wyse (2014). "Bryozoans of the Krusenstern Expedition(1803-1806)". Annals of Bryology. 4: 183–194.
3. Katherine Routledge tirreferi għall-paġna 58 tal-ktieb tiegħu "Voyage round the world in the Ship Neva Lysianskyi", Londra, 1814.
4. "Hawaiian Monk Seal, Neomonachus schauinslandi". www.monachus-guardian.org. Miġbur 2022-04-08.