palazz u mużew f'Mafra, il-Portugall From Wikipedia, the free encyclopedia
Il-Palazz ta' Mafra (bil-Portugiż: Palácio de Mafra), magħruf ukoll bħala l-Palazz-Kunvent ta' Mafra u l-Binja Rjali ta' Mafra (Real Edifício de Mafra), huwa palazz-monasteru Barokk u Neo-Klassiku monumentali li jinsab f'Mafra, il-Portugall, xi 28 kilometru minn Liżbona. Il-kostruzzjoni bdiet fl-1717 taħt ir-Re Ġwanni V tal-Portugall u tlesta għalkollox fl-1755.
.jpg)
Il-palazz ġie kklassifikat bħala Monument Nazzjonali fl-1910 u kien finalist ukoll bħala wieħed mis-Seba' Għeġubijiet tal-Portugall. Fis-7 ta' Lulju 2019, il-Binja Rjali ta' Mafra – il-Palazz, il-Bażilika, il-Kunvent, il-Ġnien ta' Cerco u l-Park tal-Kaċċa (Tapada) tniżżlu fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.[1][2]
.jpg)
Il-palazz, li ntuża wkoll bħala monasteru Franġiskan, inbena matul ir-renju tar-Re Ġwanni V (1717-1750), bħala konsegwenza ta' wegħda li r-re kien għamel fl-1711, li jibni kunvent jekk martu, ir-Reġina Mariana, tagħtih l-ulied. It-twelid tal-ewwel tifla tiegħu, l-Infanta Barbara tal-Portugall, wassal għall-bidu tal-kostruzzjoni tal-palazz. Il-palazz ġie stabbilit apposta qrib ir-riżervi rjali tal-kaċċa, u normalment kien it-tieni residenza għall-familja rjali.
Il-kostruzzjoni ġiet iffinanzjata inġenerali mir-rikavati tal-kolonji fil-Brażil, fejn kienu jiġu estratti d-deheb u mbagħad id-djamanti fi kwantitajiet kbar.[3]
Dan il-kumpless enormi, magħmul l-iktar mill-ġebla ta' Lioz, huwa fost l-iżjed binjiet Barokki lussużi fil-Portugall, u b'erja ta' 40,000 m2 huwa wieħed mill-ikbar palazzi rjali. Iddisinjat mill-arkitett Ġermaniż Johann Friedrich Ludwig (João Frederico Ludovice), il-palazz inbena b'mod simetriku minn assi ċentrali, okkupat mill-bażilika, u jkompli fit-tul permezz tal-faċċata prinċipali saż-żewġ torrijiet ewlenin. L-istrutturi tal-kunvent jinsabu wara l-faċċata prinċipali. Il-binja tinkludi wkoll librerija kbira, b'madwar 30,000 ktieb rari.[4] Il-bażilika hija mżejna b'diversi statwi Taljani u tinkludi sitt orgnijiet storiċi u żewġ carillons, magħmula minn 98 qanpiena.[5]
Is-sit eżatt intgħażel fl-1713 u nxtara fl-1716. Il-kostruzzjoni bdiet fit-tqegħid tal-ewwel ġebla fis-17 ta' Novembru 1717, b'ċerimonja grandjuża bil-preżenza tar-re, tal-qorti kollha tiegħu u tal-Kardinal Patriarka ta' Liżbona.
Inizjalment dan kien proġett relattivament żgħir għal monasteru ta' 13-il patri Kapuċċin, li kellhom josservaw reġim strett ta' faqar. Madankollu, meta l-fluss ta' deheb u ta' djamanti mill-kolonja Portugiża tal-Brażil beda jasal f'Liżbona b'abbundanza, ir-re biddel il-pjanijiet li kellu u ħabbar il-kostruzzjoni ta' palazz lussuż flimkien ma' monasteru ferm ikbar. Dan il-ġid immens ippermetta lir-re jkun patrun ġeneruż tal-arti.[6]
Huwa ħatar lill-arkitett João Frederico Ludovice bħala direttur tax-xogħlijiet irjali f'Mafra. Ludwig kien studja l-arkitettura f'Ruma u kien midħla tal-arti Taljana kontemporanja. L-ammont ta' responsabbiltà li kellu Ludwig mhijiex ċara, peress li diversi arkitetti oħra kienu involuti f'dan il-proġett: il-bennej minn Milan Carlos Baptista Garbo, Custódio Vieira, Manuel da Maia u saħansitra ibnu stess António.[7] Madankollu, l-applikazzjoni tal-istess stil arkitettoniku tul il-binja kollha tissuġġerixxi x-xogħol ta' Ludwig bħala l-arkitett ewlieni tal-Uffiċċju Rjali tax-Xogħlijiet (Real Obra).
Il-kostruzzjoni damet 13-il sena u ġiet immobilizzata armata sħiħa ta' ħaddiema mill-pajjiż kollu (medja ta' kuljum ta' 15,000 ħaddiem, li lejn l-aħħar żdiedet għal 30,000 ħaddiem u massimu ta' 45,000 ħaddiem), taħt il-kmand ta' António Ludovice, iben l-arkitett. Barra minn hekk, ġew assenjati 7,000 suldat għaż-żamma tal-ordni fis-sit tal-kostruzzjoni.[8] Dawn użaw 400 kg ta' porvli biex jisplodu s-saff tal-blat ewlieni sabiex jiġu stabbiliti l-pedamenti. Kien hemm saħansitra sptar għall-ħaddiema mordna jew midruba. Total ta' 1,383 ħaddiem mietu waqt il-kostruzzjoni.[9]
Il-faċċata hija twila 220 metru. Il-kumpless kollu jkopri 37,790 m2 b'madwar 1,200 kamra, iktar minn 4,700 bieb u tieqa, u 156 garigor taraġ.
Meta tlestiet, il-binja kienet tikkonsisti minn monasteru li seta' jilqa' 330 patri, flimkien ma' palazz irjali u librerija enormi ta' 30,000 ktieb, imżejna bl-irħam, bl-injam eżotiku u għadd mhux magħruf ta' opri tal-arti meħuda minn Franza, mill-Fjandri u mill-Italja, li kienu jinkludu sitt orgnijiet u żewġ carillons monumentali.
Il-bażilika u l-kunvent ġew inawgurati meta r-re għalaq 41 sena, nhar it-22 ta' Ottubru 1730. Iċ-ċelebrazzjonijiet damu għaddejjin għal tmint ijiem u saru fuq skala bla preċedent fil-Portugall. Il-bażilika ġiet iddedikata lill-Madonna u lil Sant'Antnin.
Madankollu l-binja ma kinitx lesta. Il-lanterna ta' fuq il-koppla tlestiet fl-1735. Ix-xogħol baqa' għaddej sal-1755, meta kienet meħtieġa forza tax-xogħol f'Liżbona minħabba d-devastazzjonijiet tat-terremot ta' Liżbona.[10]
.jpg)
Il-palazz ma kienx okkupat b'mod permanenti mill-familja rjali, li kienet tqis li l-kmamar tal-palazz ma tantx kienu mdawlin wisq. Minkejja dan, kien destinazzjoni popolari għall-membri tal-familja rjali li kienu jitpaxxew jikkaċċjaw fir-riżerva tal-kaċċa fil-qrib, it-Tapada Nacional de Mafra. Matul ir-renju tar-Re Ġwanni VI, il-palazz kien abitat għal sena sħiħa fl-1807. Ir-re kien responsabbli għar-rinnovazzjoni parzjali tal-binja permezz ta' xi artisti magħrufa sew. Madankollu, bl-invażjoni Franċiża tal-Portugall, fl-1807, il-familja rjali ħarbet lejn il-Brażil, u ħadet magħha wħud mill-aqwa opri tal-arti u għamara li kien hemm fil-binja. Il-Marexxall Junot stabbilixxa r-residenza tiegħu fil-palazz, iżda mbagħad tkeċċa minn Wellington.
.jpg)
Fl-1834, wara l-Gwerer Liberali, ir-Reġina Marija II ordnat ix-xoljiment tal-ordnijiet reliġjużi u l-kunvent ġie abbandunat mill-Franġiskani. Matul l-aħħar renji tal-familja ta' Bragança, il-palazz kien jintuża l-iktar bħala bażi għall-kaċċa. Fl-1849 il-parti tal-monasteru tal-binja ġiet assenjata lill-militar, xi ħaġa li għadha hekk sa llum il-ġurnata.
L-aħħar re tal-Portugall, Manwel II, wara l-proklamazzjoni tar-repubblika, telaq mill-palazz fil-5 ta' Ottubru 1910 u mar lejn il-villaġġ kostali ta' Ericeira fi triqtu lejn l-eżilju. Il-palazz ġie ddikjarat bħala monument nazzjonali fl-1907. Attwalment, il-binja hija kkonservata mill-Istitut Portugiż tal-Patrimonju Arkitettoniku, li wettaq diversi programmi ta' rkupru, inkluż il-konservazzjoni tal-faċċata prinċipali. Restawr kbir tal-orgnijiet storiċi beda fl-1998 bil-kollaborazzjoni ta' esperti barranin u tlesta fl-2010. Ir-restawr rebaħ il-premju ta' Europa Nostra tal-2012.[11]
.jpg)
Il-faċċata imponenti, mibnija bil-ġebla tal-ġir lokali, hija twila 220 metru u tħares lejn ir-raħal ta' Mafra. F'kull tarf tal-faċċata hemm torri kwadru b'koppla qisha basla, simili għal dawk li jinsabu fl-Ewropa Ċentrali. Il-knisja, mibnija bl-irħam abjad, tinsab fiċ-ċentru tal-faċċata prinċipali, u maż-żewġ naħat tagħha b'mod simetriku hemm il-palazz irjali. Ir-re, li xtaq li l-palazz iħaqqaqha mal-ġmiel ta' Ruma, talab parir arkitettoniku mill-ambaxxatur tiegħu fil-Vatikan, li bagħtlu mudelli fuq skala żgħira ta' binjiet reliġjużi Rumani importanti. Il-gallarija tal-barka fiċ-ċentru huwa simili b'mod ċar għall-gallarija tal-Bażilika ta' San Pietru f'Ruma. Iżda din il-gallarija hija iktar maħsuba għar-re, bħala simbolu tal-poter tiegħu, iktar milli għall-barkiet minn prelat.
Iż-żewġ torrijiet tal-knisja (għoljin 68 metru) huma ispirati mit-torrijiet ta' Sant'Agnese f'Agone (tal-arkitett Barokk Ruman Francesco Borromini). Iż-żewġ carillons tagħha fihom total ta' 92 qanpiena tal-knisja, li ġew fonduti f'Anversa. Huwa maħsub li l-Fjammingi li fondew il-qniepen tant kienu mistagħġba bid-daqs tal-kummissjoni tagħhom, li huma talbu li jitħallsu bil-quddiem. Ir-re wieġeb billi rdoppja l-ammont li kien offrielhom. Dawn il-carillons jikkostitwixxu l-ikbar kollezzjoni storika fid-dinja.
Iż-żewġ torrijiet huma kkollegati minn żewġ ringieli ta' kolonni Korinzji. Ir-ringiela ta' fuq fiha l-istatwi ta' San Duminku u ta' San Franġisk, skolpiti mill-irħam ta' Carrara, f'niċċa fuq kull naħa tal-gallarija. Ir-ringiela t'isfel fiha l-istatwi ta' Santa Klara u Santa Eliżabetta tal-Ungerija.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
L-appartamenti rjali spazjużi jinsabu fit-tieni sular. L-appartamenti tar-re jinsabu fl-aħħar tal-palazz filwaqt li l-appartament tar-reġina jinsab 200 metru 'l bogħod fuq in-naħa l-oħra. Tant kien hemm distanza bejn l-appartamenti tar-re u tar-reġina, li meta r-re kien jitlaq mill-appartament tiegħu biex imur lejn dak tar-reġina, dan kien jiġi mħabbar lir-reġina billi tindaqq trumbetta.
Peress li r-Re Ġwanni VI ħa miegħu wħud l-aqwa opri tal-arti u għamara fil-binja meta l-familja rjali ħarbet fl-1808 minħabba l-avvanzar tat-truppi Franċiżi lejn il-Brażil, il-biċċa l-kbira tal-kmamar kellhom jiġu mżejna mill-ġdid bl-istil oriġinali. Is-sala tat-trofej tal-kaċċa (Sala dos Troféus) hija mżejna b'bosta rjus taċ-ċriev, l-għamara hija magħmula bil-qrejjen taċ-ċriev u hija miksija bil-ġlud taċ-ċriev. Saħansitra l-kandilabri huma magħmula bil-qrejjen taċ-ċriev.
Is-Sala tal-Barka (Sala da Benção) tmiss mal-livell ta' fuq tal-bażilika. Minn hemmhekk, il-familja rjali setgħet tattendi għall-quddies, bilqiegħda f'apertura ta' tieqa li tagħti fuq il-bażilika. Il-bust ta' Ġwanni V f'din is-sala huwa xogħol tal-artist Taljan Alessandro Giusti. Is-Sala tat-Tron, is-Sala tal-Gwardji u s-Sala tal-Alla Femminili Diana huma mżejna b'affreski ta' artisti bħal Ciryllo Wolkmar Machado, Bernardo Oliveira Góis u Vieira Lusitano.
.jpg)
Il-knisja nbniet b'għamla ta' salib Latin b'tul ta' 63 metru. Hija knisja pjuttost dejqa (16.5-il metru), impressjoni aċċentwata bl-għoli tan-navata tagħha (21.5 metru). Il-vestibolu (il-portal tal-Galilea) fih grupp ta' skulturi kbar tal-irħam ta' Carrara, li jirrappreżentaw il-qaddisin patruni ta' diversi ordnijiet monastiċi.
Fuq ġewwa hemm użu abbundanti tal-irħam lokali ta' lewn roża, imħallat bl-irħam abjad b'diversi mudelli. Id-disinni b'diversi lwien tal-art huma ripetuti fis-saqaf. Il-volta b'għamla ta' bettija hija mirfuda fuq semikolonni Korinzji b'disinn imrikkeb weqfin bejn il-kappelli laterali. Il-kappelli fit-transett fihom artali tad-djaspru magħmula mill-iskulturi tal-Iskola tal-Iskultura ta' Mafra. Il-korsiji laterali fihom 58 statwa tal-irħam ikkummissjonati mill-aqwa skulturi Rumani ta' dak iż-żmien. Il-Kappella tal-Qaddisin Kollha fit-transett hija sseparata b'gradilji tal-ħadid b'ornamenti tal-bronż, magħmula f'Anversa.
.jpg)
Il-kor għandu kandilabru ġgantesk mill-isbaħ b'seba' lampi ħerġin mill-ħalq ta' seba' sriep irrumblati f'xulxin. Fuq l-artal prinċipali, dieħel fis-saqaf, hemm kurċifiss ġgantesk tad-djaspru ta' 4.2 metri, b'żewġ anġli għarkopptejhom maġenbu, magħmula mill-Iskola ta' Mafra. Il-koppla fuq it-transett kienet ispirata wkoll mill-koppla ta' Sant'Agnese f'Agone (tal-arkitett Barokk Ruman Francesco Borromini). Din il-koppla għolja 70 metru, b'laterna fil-quċċata tagħha, hija mirfuda minn erba' arki skolpiti b'mod fin bl-irħam roża u abjad.
Hemm sitt orgnijiet u erba' minnhom jinsabu fit-transett u jikkostitwixxu kumpless pjuttost mhux tas-soltu. Dawn inbnew minn Joaquim Peres Fontanes u António Xavier Machado Cerveira bejn l-1792 u l-1807 (meta t-truppi Franċiżi okkupaw ir-raħal ta' Mafra). Dawn kienu magħmula bl-injam parzjalment indurat Brażiljan. L-ikbar kanna tal-orgnijiet hija twila sitt metri, b'dijametru ta' 0.28 m. Ir-Re Ġwanni V kien ikkummissjona lbies liturġiku mill-mastri rakkmaturi minn Genova u Milan, bħal Giuliano Saturni u Benedetto Salandri, u minn Franza. Huma turija ta' kwalità u ta' lavur mill-aqwa bir-rakkmu bid-deheb u bl-użu tal-ħajt tal-ħarir bl-istess kulur.
.jpg)
Il-pitturi reliġjużi fil-bażilika u fil-kunvent jikkostitwixxu waħda mill-iżjed kollezzjonijiet sinifikanti tas-seklu 18 fil-Portugall. Dawn jinkludu x-xogħlijiet mit-Taljani Agostino Masucci, Corrado Giaquinto, Francesco Trevisani, Pompeo Batoni u xi studenti Portugiża f'Ruma bħal Vieira Lusitano u Inácio de Oliveira Bernardes. Il-kollezzjoni tal-iskulturi tinkludi xogħlijiet minn kważi kull skultur Ruman ewlieni mill-ewwel nofs tas-seklu 18. Dak iż-żmien, kienet tirrappreżenta l-ikbar ordni unika magħmula minn setgħa barranija f'Ruma u għadha waħda mill-ikbar kollezzjonijiet eżistenti.
Il-parroċċa ta' Mafra (Santo André de Mafra) u l-Konfraternità Rjali u Venerabbli tal-Iżjed Sagrament Imqaddes ta' Mafra (Real e Venerável Irmandade do Santíssimo Sacramento de Mafra) għandhom is-sede tagħhom fil-bażilika.
Fl-10 ta' Novembru 2020, il-Papa Franġisku ta inkurunazzjoni kanonka lix-xbieha tal-Madonna tas-Solitudni tal-bażilika, mgħassa mill-Konfraternità tal-Iżjed Sagrament Imqaddes.[12]
Il-librerija Rokokò, li tinsab fuq wara tat-tieni sular, tispikka ferm fil-palazz, u tħaqqaqha mal-kobor tal-librerija tal-Abbazija ta' Melk, fil-Wied ta' Wachau, l-Awstrija. Mibnija minn Manuel Caetano de Sousa, din il-librerija hija twila 88 metru, wiesgħa 9.5 metri u għolja 13-il metru. L-art kollha hija miksija bil-madum tal-irħam roża, griż u abjad. L-ixkaffi tal-injam bl-istil Rokokò jinsabu ma' żewġ ħitan laterali f'żewġ ringieli, isseparati minn gallarija b'poġġaman tal-injam. Dawn fihom iktar minn 36,000 volum miksi bil-ġilda, u huma xhieda tal-kobor tal-għarfien tal-Punent mis-sekli 14 sa 19. Fosthom, hemm bosta ġojjelli bibbljografiċi siewja, bħall-incunabula. Dawn il-volumi mill-isbaħ kienu legati fl-istudjo lokali (Livraria) bl-istil rocaille (minn Manuel Caetano de Sousa wkoll).
.jpg)
Huwa magħruf li l-librerija tospita l-friefet il-lejl li jipproteġu l-kotba mid-danni mill-insetti.[13]
Il-librerija ntuża f'Gulliver's Travels (1996) bħala s-Sala l-Kbira tal-Gwerra għall-Imperatur ta' Lilliput.
.jpg)
Ir-rettangolu wara l-knisja u l-palazz jospita l-kunvent tal-patrijiet Franġiskani tal-Ordni Arrábida (Ordem de São Francisco da Província da Arrábida), b'ċelel għal madwar 300 patri f'kurituri twal f'diversi sulari. Bejn l-1771 u l-1791, dan il-kunvent kien okkupat mill-Patrijiet Eremiti ta' Santu Wistin.
.jpg)
L-Iskola tal-Iskultura ta' Mafra ġiet stabbilita matul ir-renju tar-Re Ġużeppi I tal-Portugall, is-suċċessur tar-Re Ġwanni V. Peress li l-Palazz Nazzjonali ta' Mafra kellu bżonn kbir ta' skulturi, lokali u barranin, sar is-sit ta' akkademja tal-iskultura mmexxija mill-artist Taljan Alessandro Giusti (1715-1799).
Fost l-għalliema kien hemm diversi skulturi importanti, bħal José de Almeida (1709-1769), Claude de Laprade (1682-1738) u Giovanni Antonio da Padova (li ħoloq il-biċċa l-kbira tal-istatwi għall-Katidral ta' Évora).
L-akkademja ngħatat bosta kummissjonijiet mill-Wistinjani tal-monasteru, u dawn irriżultaw f'bosta statwi tal-irħam u retablos tal-irħam u tad-djaspru fil-bażilika. Din l-akkademja pproduċiet diversi ġenerazzjonijiet ta' skulturi Portugiżi, bħal Joaquim Machado de Castro (1731-1822).
Il-Binja Rjali ta' Mafra – il-Palazz, il-Bażilika, il-Kunvent, il-Ġnien ta' Cerco u l-Park tal-Kaċċa (Tapada) ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-2019.[2]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' kriterju wieħed tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".[2]
Issir referenza ewlenija għall-kostruzzjoni tal-palazz fir-rumanz Baltasar u Blimunda (Memorial do Convento), miktub mir-rebbieħ tal-Premju Nobel Portugiż José Saramago. Il-karattru prinċipali, Baltasar, imwieled f'Mafra, jaħdem fuq il-kostruzzjoni tal-palazz. Saramago jagħti deskrizzjoni dettaljata tal-proċess tal-kostruzzjoni, inkluż it-trasport ta' ġebel ġgantesk mill-barriera sas-sit tal-kostruzzjoni (li Baltasar jassisti fih), u jpinġih bħala tortura għal dawk li għenu fil-kostruzzjoni tal-palazz.[14]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
