Moldova
stat sovran fl-Ewropa tax-Xlokk / From Wikipedia, the free encyclopedia
Il-Moldova mɔːlˈdoʊvə (għajnuna·info), uffiċjalment ir-Repubblika tal-Moldova (Rumen:Republica Moldova) hu pajjiż interkjuż li jinsab fl-Ewropa tal-Lvant bejn ir-Rumanija lejn il-punent u l-Ukrajna lejn it-tramuntana, lvant u n-nofsinhar.[4] Il-belt kapitali hija Chișinău.
Repubblika tal-Moldova Republica Moldova |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Innu nazzjonali: Limba Noastră Lingwa tagħna |
||||||
Lokazzjoni tal-Moldova (aħdar) u Transnistrija (aħdar ċar)
fil-kontinent Ewropew. |
||||||
Belt kapitali (u l-ikbar belt) | Chișinău 47°0′N 28°55′E | |||||
Lingwi uffiċjali | Rumen1 | |||||
Gvern | Repubblika parlamentari | |||||
- | President | Maia Sandu | ||||
- | Prim Ministru | Aureliu Ciocoi | ||||
- | President tal-Parlament | Zinaida Greceanîi | ||||
Indipendenza | mill-Unjoni Sovjetika | |||||
- | Sovranità ddikjarata | 23 ta' Ġunju 1990 | ||||
- | Indipendenza ddikjarata | 27 ta' Awwissu 1991 | ||||
- | Kostituzzjoni adottata | 29 ta' Lulju 1994 | ||||
Erja | ||||||
- | Total | 33,846 km2 (138) 13,067 mil kwadru |
||||
- | Ilma (%) | 1.4 | ||||
Popolazzjoni | ||||||
- | stima tal-2012 | 3,559,500[1] (132) | ||||
- | ċensiment tal-2004 | 3,383,332 | ||||
- | Densità | 121.9/km2 (122) 316/mili kwadri |
||||
PGD (PSX) | stima tal-2012 | |||||
- | Total | $12.156 biljun[2] | ||||
- | Per capita | $3,415[2] | ||||
PGD (nominali) | stima tal-2012 | |||||
- | Total | $7.252 biljun[2] | ||||
- | Per capita | $2,037[2] | ||||
IŻU (2013) | ▲ 0.660[3] (medju) (113) | |||||
Valuta | leu Moldovan (MDL ) |
|||||
Żona tal-ħin | EET (UTC+2) | |||||
Kodiċi telefoniku | +373 | |||||
TLD tal-internet | .md | |||||
1 | Kif intqal fil-Kostituzzjoni tal-Moldova. Norma letterarja identika għar-Rumen. |
Il-Moldova ddikjarat lilha nnifsa stat indipendenti bl-istess konfini bħar-Repubblika Sovjetika Soċjalista Moldovana fl-1991 bħala parti mix-xoljiment tal-Unjoni Sovjetika. Fid-29 ta' Lulju, 1994, ġiet adottata kostituzzjoni ġdida tal-Moldova. Strixxa tat-territorju rikonoxxut internazzjonalment tal-Moldova fuq il-bank tal-lvant tax-xmara Dniester ilha taħt il-kontroll de facto tal-gvern mifrud ta' Transnistrija mill-1990.
Mill-Waqgħa tal-Unjoni Sovjetika, il-piż relattiv tas-settur tas-servizzi fl-ekonomija tal-Moldova bdew jikbru u bdew jiddominaw il-PGD (issa madwar 63.5%), bħala riżultat ta' tnaqqis fl-industrija u l-agrikoltura. Madankollu, il-Moldova għadha pajjiż fqir fl-Ewropa.[4][5]
Total tal-fruntieri tal-Moldova: 1,885 km, pajjiżi tal-fruntiera (2): Rumanija 683 km; Ukraina 1202 km.
- Knisja San Bażilju (Biserica Sf. Cuvios Vasile), Orhei
- Monument (Monumentul lui Vasile Lupu), Orhei
- Orhei tinsab madwar 40 kilometru (25 mil) fit-tramuntana tal-kapitali, Chișinău.
- Orhei
- Orhei hija belt, muniċipalità u ċ-ċentru amministrattiv tad-Distrett ta' Orhei
- Pjazza tal-Indipendenza (Piața Independenței din Bălți), Bălți
- City Hall (Palatul ofițerilor din Bălți), Bălți
- Katidral tal-Qaddisin Kostantinu u Elena (Catedrala. SF. Const si Elen), Bălți
- Bank Ekonomiku tal-Moldova (Banca de Economii din Moldavia), Bălți
- Pjazza tal-Indipendenza (Piața Independenței din Bălți), Bălți
- Bini ta' appartamenti (Bloc din Balti), Bălți
- Mużew tal-Floresti (Muzeul din Florești), Florești
- Florești, ċentru kapitali u industrijali u kummerċjali tad-distrett Floreşti fil-Moldova. Hija tinsab fuq ix-Xmara Răut. L-isem ġej mill-kelma Rumena floare ("fjura"). L-isem preċedenti tal-insedjament kien Rădiul Florilor, li huwa wkoll derivattiv tal-kelma Rumena li tfisser "fjura".
- Florești, ċentru kapitali u industrijali u kummerċjali tad-distrett Floreşti fil-Moldova. Hija tinsab fuq ix-Xmara Răut. L-isem ġej mill-kelma Rumena floare ("fjura"). L-isem preċedenti tal-insedjament kien Rădiul Florilor, li huwa wkoll derivattiv tal-kelma Rumena li tfisser "fjura".
- Skola tal-Arti tal-Floresti (Școala de arte din Florești), Florești
- Comrat (Veduta mill-ajru tal-Katidral ta' San Ġwann Battista
- Triq f'Comrat ħdejn il-Katidral ta' San Ġwann Battista f’Comrat, Comrat
- Dar tal-Kultura f'Comrat, Comrat
- Comrat
- Tirișpolea
- Tirișpolea
- Dniester ta' Tighina
- Pjazza Ħelsien Tighina
- Knisja fil-Fortizza Tighina (Cetatea Tighina)
- Katidral tat-Trasfigurazzjoni f'Tighina
- Fortizza Tighina fuq bolla mill-Moldova, 1995, (Marcă poștală cu cetatea Tighina, 1995)
- Cityhall, Tighina
- Tighina Fortress min-naħa tat-Tramuntana (Cetatea Tighina)
- Mappa tat-triq tal-Moldova. L-aħmar jirrappreżenta toroq maġistrali, il-vjola jirrappreżenta toroq repubblikani, u l-isfar jirrappreżenta toroq lokali (Drumurile Republicii Moldova)
- Dnestrovsc (Rumen: Dnestrovsc jew Nistrovsc, Moldovan, Ukranjan: Дністровськ, romanizzat: Dnistrovs'k) hija belt fin-Nofsinhar tal-Moldova, ħdejn il-fruntiera mal-Ukrajna. Qiegħed fix-xtut tal-Ġibjun ta' Cuciurgan u fiha l-power station ta’ Cuciurgan
- Il-power station ta' Cuciurgan (Rumen: Termocentrala de la Cuciurgan), l-akbar power station tal-Moldova, tinsab f'Dnestrovsc, Transnistria, fuq ix-xtut tal-ġibjun ta' Cuciurgan li jmiss mal-Ukrajna. Ikkummissjonata fis-26 ta' Settembru, 1964, il-faċilità pproduċiet mill-2021 madwar 79% tal-elettriku tal-Moldova.
- Il-Ġibjun ta' Cuciurgan (Rumen: Cuciurgan; Ukrajn: Kuchurhan) huwa ġibjun kbir tal-ilma, mibni fuq ix-Xmara Kuchurhan fuq il-fruntiera tal-istat bejn l-Ukrajna u l-Moldova.
- Xmara Turunchuk (Rumen: Turunciuc; Ukraina: Турунчук), imsejħa wkoll New Dniester hija fergħa tax-xellug tax-Xmara Dniester, li tgħaddi mill-Moldova għall-Ukrajna, meta tidħol fix-Xmara Dniester ħdejn il-belt ta' Biliaivka. It-tul totali tax-xmara huwa 60 km, wisa '30 m, fond sa 6 m, f'xi każijiet sa 9 m.
- Răut, Distrett ta' Orhei
- Răut, magħrufa wkoll bħala Reut (Rumen: Răut, Ukrain u Russu: Реут (Reut), Jiddix: רעװעט (Revet)) hija xmara fil-Moldova, tributarju tal-lemin tad-Dniester. Răut, ġeneralment navigabbli sas-sekli 18 u 19, illum huwa navigabbli biss minn dgħajjes żgħar tad-divertiment. Il-bliet Bălți, Orhei u Florești jinsabu tul ix-xmara.
- Il-Kuchurhan (Ukraina: Кучурган; Rumen: Cuciurgan) hija xmara fl-Ewropa tal-Lvant. Huwa tributarju tat-Turunchuk (fergħa tad-Dniester) li tibda fuq il-Podolian Upland fl-Ukrajna. Imbagħad tgħaddi mill-SSE u tifforma parti mill-fruntiera bejn it-Transnistria fil-Moldova u l-Oblast ta' Odesa fl-Ukrajna. Ix-xmara hija twila 109 kilometri (68 mi) u tixxotta 2,090 kilometru kwadru (810 sq mi). Inbniet diga fuq ix-xmara eżatt fit-tramuntana tad-Dniester, li tifforma l-Ġibjun ta' Kuchurhan. Ir-raħal ta' Kuchurhan fl-Ukrajna jinsab ħdejn ix-xmara eżatt fit-tramuntana tal-ġibjun u huwa s-sit ta' qsim importanti tal-fruntiera.