![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Street_in_Babylon.jpg/640px-Street_in_Babylon.jpg&w=640&q=50)
Babilonja
belt kapitali tar-reġjun tal-Babilonja tal-qedem / From Wikipedia, the free encyclopedia
Il-Babilonja, magħrufa wkoll bħala Babel jew Babil, hija belt tal-qedem li kienet tinsab fin-naħa t'isfel tax-xmara Ewfrate fin-Nofsinhar tal-Mesopotamja, fit-territorju attwali tal-Iraq. L-isem Babilonja jirreferi wkoll għar-reġjun tal-qedem bl-istess isem. Il-belt tal-Babilonja kienet il-belt kapitali tar-reġjun tal-Babilonja u kienet tiffunzjona bħala ċentru kulturali u politiku prinċipali tan-naħa tar-reġjun fejn kien jiġi mitkellem l-Akkadjan. Il-mexxejja tal-belt stabbilew żewġ imperi importanti fi żmien il-qedem, l-Imperu Babilonjan Antik tas-seklu 18 Q.K. u l-Imperu Neo-Babilonjan tas-seklu 7-6 Q.K., u l-belt intużat ukoll bħala belt kapitali reġjonali ta' imperi oħra, bħall-Imperu tal-Akemenidi. Il-belt tal-Babilonja kienet waħda mill-iżjed ċentri urbani importanti tal-Lvant Qarib tal-qedem sad-deklin tagħha matul il-perjodu Ellenistiku.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Street_in_Babylon.jpg/640px-Street_in_Babylon.jpg)
L-iżjed tismija bikrija tal-Babilonja bħala raħal żgħir feġġet fuq tavla tat-tafal minn żmien ir-renju ta' Shar-Kali-Sharri (2217-2193 Q.K.) tal-Imperu Akkadjan. Dak iż-żmien, il-Babilonja kienet sempliċement ċentru reliġjuż u kulturali, u la stat indipendenti u lanqas belt kbira; bħall-kumplament tal-Mesopotamja, kienet soġġetta għall-Imperu Akkadjan li għaqqad il-kelliema Akkadjani u Sumeri kollha taħt tmexxija waħda. Wara l-waqgħa tal-Imperu Akkadjan, in-Nofsinhar tar-reġjun tal-Mesopotamja kien iddominat mill-poplu Gutjan għal xi deċennji qabel il-kisba tal-poter tat-Tielet Dinastija ta' Ur, li kien jinkludi l-Mesopotamja kollha, inkluż ir-raħal tal-Babilonja.
Ir-raħal sar parti mill-belt-stat indipendenti ta' daqs żgħir bl-istabbiliment tal-ewwel Imperu Babilonjan, issa magħruf bħala l-Imperu Babilonjan Antik, fis-seklu 19 Q.K. Ir-re Amorit Hammurabi stabbilixxa l-Imperu Babilonjan Antik ta' għomru qasir fis-seklu 18 Q.K. Huwa bena l-belt kbira tal-Babilonja u ddikjara lilu nnifsu bħala r-re. In-Nofsinhar tal-Mesopotamja sar magħruf bħala r-reġjun tal-Babilonja, u l-belt tal-Babilonja eklissat lil Nippur bħala l-belt sagra tar-reġjun. L-imperu majna taħt iben Hammurabi Samsu-iluna, u l-belt tal-Babilonja qattgħet perjodi twal taħt id-dominju Assirjan, Kassit u Elamit. Wara li l-Assirjani qerduha u reġgħu bnewha mill-ġdid, il-belt tal-Babilonja saret il-belt kapitali tal-Imperu Neo-Babilonjan ta' għomru qasir mis-609 sal-539 Q.K. Il-Ġonna Mdendlin ta' Babel kienu kklassifikati bħala wieħed mis-Seba' Għeġubijiet tad-Dinja Antika. Wara l-waqgħa tal-Imperu Neo-Babilonjan, il-belt sfat taħt it-tmexxija tal-imperi tal-Akemenidi, tas-Selewċidi, tal-Partiċi, tar-Rumani, tas-Sassanidi u tal-Musulmani. L-aħħar abitazzjoni magħrufa tar-raħal tmur lura għas-seklu 10 W.K., meta saret referenza għaliha bħala l-"villaġġ iż-żgħir ta' Babel".
Ġie stmat li l-Babilonja kienet l-ikbar belt fid-dinja mill-ħabta tal-1770 sal-ħabta tal-1670 Q.K., u mill-ġdid mill-ħabta tas-612 sal-ħabta tat-320 Q.K. X'aktarx li kienet l-ewwel belt li laħqet popolazzjoni ta' iktar minn 200,000 ruħ. L-istimi tal-ogħla firxa tal-inħawi jvarjaw bejn 890 sa 900 ettaru (2,200 akru).
Il-fdalijiet tal-belt jinsabu fit-territorju attwali ta' Hillah, il-Governorat ta' Babil, l-Iraq, madwar 85 kilometru (53 mil) fin-Nofsinhar ta' Bagdad, u l-konfini tagħha ġew ibbażati fuq il-perimetru tal-ħitan esterni antiki tal-belt, b'erja ta' madwar 1,054.3 ettaru (2,605 akru). Jinkludu għolja kbira ta' radam u ta' binjiet imkissrin tal-brikks u tat-tajn. Is-sorsi prinċipali ta' informazzjoni dwar il-belt tal-Babilonja — l-iskavi tas-sit arkeoloġiku stess, ir-referenzi fit-testi kunejformi li nstabu f'inħawi oħra tal-Mesopotamja, ir-referenzi fil-Bibbja, id-deskrizzjonijiet f'kitbiet klassiċi oħra (speċjalment minn Erodotu), u d-deskrizzjonijiet indiretti (li jikkwotaw ix-xogħlijiet ta' Ctesias u Berossus) — jippreżentaw stampa mhux kompluta u xi kultant kontradittorja tal-belt tal-qedem, anke fil-quċċata tagħha fis-seklu 6 Q.K. L-UNESCO niżżlet il-belt tal-Babilonja bħala Sit ta' Wirt Dinji fl-2019.[1] Is-sit jilqa' eluf ta' viżitaturi kull sena, il-biċċa l-kbira minnhom Iraqqini stess. Il-kostruzzjoni qed tiżdied b'mod rapidu, u dan ikkawża diversi diżgwidi minħabba l-preservazzjoni tal-fdalijiet.