From Wikipedia, the free encyclopedia
Perjanjian 20 Perkara atau Memorandum 20 Perkara ialah senarai 20 perkara yang dibuat oleh Borneo Utara (kini dikenali sebagai Sabah), mengusulkan syarat-syarat untuk Borneo Utara bersama-sama dengan Persekutuan Tanah Melayu, Sarawak, dan Singapura membentuk persekutuan Malaysia, pada 16 September 1963[1] sebagai negeri Sabah. Penerimaan perkara-perkara ini berbeza-beza, ada yang dimasukkan dalam Perlembagaan Malaysia dan ada yang cuma diterima secara lisan sahaja. Perjanjian 20 perkara itu sering menjadi tumpuan di kalangan mereka yang berpendapat bahawa hak-hak Sabah dalam Persekutuan telah terhakis dari masa ke masa.[2]
Di bawah perjanjian yang ditandatangani antara Great Britain dan Persekutuan Tanah Melayu, isu penentuan nasib sendiri berkenaan dengan penduduk Borneo Utara dan Sarawak membentuk cabaran kepada pembentukan Persekutuan Malaysia. Kenyataan Bersama yang dikeluarkan oleh Kerajaan Persekutuan British dan Malaya pada 23 November 1961 mengumumkan bahawa sebelum membuat sebarang keputusan muktamad adalah perlu untuk memastikan pandangan penduduk Borneo Utara dan Sarawak. Ia telah memutuskan untuk menubuhkan sebuah suruhanjaya untuk menjalankan tugas itu dan untuk membuat cadangan.
Kerajaan British, bekerjasama dengan Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu, melantik Suruhanjaya Siasatan untuk Borneo Utara dan Sarawak pada Januari 1962 untuk menentukan sama ada rakyat menyokong cadangan untuk mewujudkan Persekutuan Malaysia. Pasukan lima orang, yang terdiri daripada dua orang Malaya dan tiga wakil British, diketuai oleh Lord Cobbold. [3]. Sebuah jawatankuasa antara kerajaan (Jawatankuasa Lansdowne) telah dilantik untuk mengusahakan butiran akhir Perjanjian Malaysia. Lord Lansdowne berkhidmat untuk Britain dan Tun Abdul Razak, Timbalan Perdana Menteri Persekutuan Tanah Melayu berkhidmat untuk Malaya.[4]
20 perkara itu ditulis dengan tujuan untuk menjaga kepentingan, hak, dan autonomi penduduk Borneo Utara semasa pembentukan persekutuan Malaysia. Cadangan yang serupa, dengan perbezaan kandungan tertentu, telah dibuat oleh Sarawak, dan biasanya dirujuk sebagai Perjanjian 18 perkara.
Perhatian sering diberikan kepada memorandum ini oleh mereka yang percaya bahawa prinsip mereka tidak kemudiannya dipatuhi selepas persekutuan. Terdapat banyak desakan agar memorandum 20 perkara itu dikaji semula bagi mengambil kira perubahan sosial, ekonomi dan politik dari semasa ke semasa.[5]
Berikut merupakan senarai perkara yang terkandung dalam perjanjian tersebut.[9]
Walaupun tiada bantahan terhadap agama Islam sebagai agama kebangsaan Malaysia akan tetapi agama rasmi sepatutnya tidak akan diadakan di Borneo Utara, dan segala perundangan mengenai agama Islam yang terkandung di dalam Perlembagaan Malaya tidak harus digunakan di Borneo Utara.[10][11]
Walaupun Perlembagaan Persekutuan Malaya diterima sebagai asas untuk membentuk Perlembagaan Malaysia, akan tetapi Perlembagaan Malaysia seharusnya dipersetujui oleh pergabungan negeri-negeri bebas dan sepatutnya bukan sesuatu susunan pindaan kepada sebuah perlembagaan yang telah digubal dan dipersetujui oleh negeri-negeri yang berasingan di dalam keadaan yang berlainan sekali. Sebuah perlembagaan baru untuk Borneo Utara sewajarnya amat diperlukan.[10][11]
Ketua (Yang Di Pertua Negara) Borneo Utara tidak layak untuk dipilih sebagai Ketua Persekutuan.[11]
"Malaysia" bukan "Melayu Raya".[11]
Kawalan ke atas penghijrahan dari luar ke mana-mana tempat di Malaysia seharusnya terletak di bawah kuasa kerajaan Persekutuan tetapi kemasukan ke Borneo Utara sepatutnya juga memerlukan persetujuan Kerajaan Negeri.
Kerajaan Persekutuan tidak seharusnya berkuasa membatalkan kemasukkan sesiapa pun ke dalam Borneo Utara jika ia berkaitan dengan urusan kerajaan negeri kecuali atas sebab-sebab keselamatan sahaja. Borneo Utara seharusnya mempunyai kuasa yang tidak terhad ke atas pergerakan seseorang, kecuali mereka yang bertugas di bawah kerajaan Persekutuan daripada tempat-tempat lain Malaysia di Borneo Utara.[10][11]
Hak untuk memisah atau menarik diri dari Persekutuan seharusnya tidak ada.[11][12]
Proses untuk melantik orang-orang tempatan ke dalam perkhidmatan awam negeri Borneo Utara seharusnya diwujudkan secepat mungkin.[11][12]
Segala usaha harus dibuat untuk menggalakkan pegawai-pegawai British untuk meneruskan perkhidmatan mereka dalam perkhidmatan awam sehingga tempat mereka boleh diganti oleh orang-orang tempatan yang berkelayakan.[11][12]
Tertakluk kepada pindaan berikut, Perenggan 148(k) cadangan dalam Laporan Cobbold seharusnya menentukan hak kewarganegaraan penduduk Borneo Utara di dalam Persekutuan tertakluk kepada pindaan berikut:
Borneo Utara harus mengekalkan kawalan ke atas kewangan, pembangunan dan tarifnya sendiri, dan harus mempunyai hak untuk mengusahakan cukainya sendiri dan mengumpul pinjaman atas kreditnya sendiri.[11][12]
Pada prinsipnya bangsa asli Borneo Utara seharusnya menikmati hak keistimewaan seperti yang diberikan kepada bangsa Melayu di Malaya, tetapi formula yang dipraktikkan di Malaya tidak semestinya digunapakai oleh Borneo Utara.[11][12]
Ini sepatutnya tujuh tahun dan dalam tempoh tersebut kuasa perundangan mesti diserahkan kepada Negeri Borneo Utara oleh Perlembagaan dan bukan hanya diwakilkan kepada Kerajaan Negeri oleh Kerajaan Persekutuan.[11][12]
Sistem pelajaran Borneo Utara yang wujud sekarang harus diteruskan dan dengan itu ia harus diletakkan di bawah kawalan kerajaan negeri.[11][12]
Tiada pindaan atau penarikan balik sebarang perlindungan khas yang diberikan kepada Borneo Utara harus dibuat oleh Kerajaan Pusat tanpa persetujuan positif Kerajaan Negeri Borneo Utara. Kuasa meminda Perlembagaan Negeri Borneo Utara harus dimiliki secara eksklusif kepada rakyat di negeri itu.[11][12] (Nota – Parti Bersatu, Parti Demokratik dan Parti Pasok Momogun menganggap bahawa majoriti tiga perempat diperlukan untuk melaksanakan sebarang pindaan kepada Perlembagaan Persekutuan dan Negeri sedangkan UNKO dan USNO menganggap majoriti dua pertiga adalah mencukupi.)
Ini sepatutnya bukan hanya bergantung kepada jumlah penduduk Borneo Utara tetapi juga kepada keluasan dan keupayaannya, dan dalam mana-mana perkara ia sepatutnya tidak kurang dari jumlah perwakilan dari Singapura.[11][12]
Peruntukan dalam Perlembagaan Persekutuan berkenaan dengan kuasa Majlis Tanah Negara tidak sepatutnya terpakai di Borneo Utara. Begitu juga, Majlis Kebangsaan bagi Kerajaan Tempatan tidak sepatutnya memohon di Borneo Utara.[11][12]
Memorandum 20 Perkara ini selalu di salah ertikan sebagai kandungan tuntutan di dalam Perjanjian Malaysia 1963 (MA63) oleh penuntut hak MA63.
Terdapat 5 parti-parti politik dari Sabah yang mengemukakan memorandum mereka pada 29 Ogos 1962 kepada Lord Lansdowne. Sekarang memorandum ini dikenali sebagai 20 Perkara. Terdapat salah faham di antara orang Sabah sendiri yang mengiktiraf 20 Perkara ini sebagai satu perjanjian atau asas Perjanjian Malaysia 1963.
Dokumen ini bukan perjanjian atau asas perjanjian ia hanya satu memorandum yang diserahkan kepada Lord Lansdowne untuk pertimbangan beliau tidak lebih, tidak kurang.
Perkara 2 Perlembagaan Malaysia menyatakan bahawa Parlimen Malaysia mempunyai hak untuk menukar sempadan negeri atau mengakui mana-mana negeri baru ke dalam persekutuan. Walau bagaimanapun, tidak ada peruntukan mengenai pemisahan negeri-negeri dari persekutuan.[13] Walau bagaimanapun, bekas ahli akademik Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (PIHE), Abdul Aziz Bari, mengatakan bahawa Perkara 2 Perlembagaan juga membayangkan bahawa Parlimen Malaysia mempunyai kata akhir mengenai pemisahan negara dari persekutuan, seperti yang dilakukan kepada Singapura pada tahun 1965.[14] Selain itu, sebarang cadangan mengenai pemisahan Sabah dan Sarawak daripada Malaysia boleh dihukum di bawah Akta Hasutan.[15]
Jeniri Amir dari Universiti Malaysia Sarawak (UNIMAS) menyatakan bahawa Sarawak dan Sabah tidak mempunyai hak untuk menarik diri daripada persekutuan mengikut Perkara 7.[16] Walau bagaimanapun, kumpulan pemisah yang diketuai oleh Doris Jones mengatakan bahawa maksud perkataan "harus" seperti dalam "Tidak ada hak untuk berpisah dari Persekutuan" hanyalah cadangan yang bertentangan dengan "hendaklah" yang membayangkan perintah.[17]
Dalam Perjanjian Malaysia, maksud istilah "Gabenor" termasuk gelaran Ketua Negeri Sabah, iaitu "Yang di-Pertua Negara".[18] Istilah ini dimasukkan ke dalam Perlembagaan Malaysia dari tahun 1963 hingga 1976. Walau bagaimanapun, ketua negeri Sarawak dinamakan "Yang di-Pertua Negeri" dari tahun 1963.[19]
Pada 27 Ogos 1976, di bawah Perkara 160 Perlembagaan Malaysia, istilah "Governor" telah dimansuhkan dan digantikan dengan "Yang di-Pertua Negeri".[20] Ini secara berkesan menamatkan gelaran "Yang di-Pertua Negara" Sabah. Terjemahan bahasa Melayu bagi istilah "Negeri" Sabah dan Sarawak ialah "Negeri" (Negeri-negeri Bersekutu) dan bukannya "Negara" (Negara) sejak 1963.[21]
Tidak pernah, sesetengah kumpulan berpendapat bahawa Sabah dan Sarawak harus dipanggil "Negara", dan ketua negara yang dipanggil "Yang di-Pertua Negara", atas dasar bahawa Sarawak mencapai kemerdekaan pada 22 Julai 1963 dan Sabah mencapai kemerdekaan pada 31 Ogos 1963 sebelum membentuk Malaysia bersama-sama dengan Persekutuan Tanah Melayu]] pada 16 September 1963. Mereka percaya bahawa ketua negeri Sabah yang dikenali sebagai "Yang di-Pertua Negara" antara tahun 1963 dan 1976 menyokong pandangan ini.[22][23][24][25]
Sarawak meminta bahasa Inggeris dengan menjadi bahasa rasmi Sarawak, tetapi tidak meminta bahasa Melayu juga dimasukkan sebagai satu diantara bahasa rasmi, tidak seperti bahasa Borneo Utara. [26]
Borneo Utara tidak sama sekali menyebut proses ini sambil hanya menyatakan Ketua Negara perlu digayakan sebagai "Yang di-Pertua Negara". Sementara itu, Sarawak meminta Ketua Negara dipilih daripada mana-mana orang asli di Wilayah Sarawak, di mana kaedah akan diusahakan kemudian. [26]
Borneo Utara yang secara jelas bertujuan untuk mengawal imigresen dari negara lain dan dari negeri lainnya di Malaysia. Tidak seperti Sarawak menyatakan hasratnya untuk mengawal imigresen orang dari luar Malaysia tetapi tidak ada menyebut orang dari bahagian lain di Malaysia. [26]
Sarawak dengan secara jelas menyatakan bahawa rakyat Sarawak harus dilantik ke jawatan persekutuan yang berpangkalan di Sarawak. [26]
Borneo Utara ada mengeluarkan dua syarat tambahan untuk menjadi warganegara Malaysia: syarat pemastautin lima tahun bagi warganegara British dan tanah jajahannya dan seseorang hanya boleh menjadi warganegara melalui kuat kuasa undang-undang selepas pembentukan Malaysia apabila salah seorang daripada ibu bapa mereka adalah seorang warganegara atau pemastautin tetap. Sementara itu, Kedua-dua Wilayah Sarawak dan Borneo Utara meminta supaya layak mendapat kerakyatan Malaysia, seseorang itu perlu tinggal di Malaysia dengan masa sekurang-kurangnya tujuh daripada sepuluh tahun sebelum membuat permohonan kewarganegaraan. [26]
Borneo Utara meminta kawalan ke atas kewangan, pembangunan, dan tarifnya sendiri. Sementara itu, Sarawak hanya meminta tiga jaminan iaitu 1. dana pembangunan, 2. formula memastikan hasil yang mencukupi kepada Negeri, dan 3. peningkatan cukai secara beransur-ansur sehingga ke peringkat percukaian Tanah Melayu. [26]
Borneo Utara meminta perwakilannya sendiri tidak boleh kurang daripada Singapura, sambil mengambil kira saiz dan potensi Borneo Utara. Sementara itu, Sarawak telahpun mencadangkan untuk menggunakan jadual ke-3 Perlembagaan Tanah Melayu untuk menentukan perwakilan dari Wilayah Sarawak dalam Parlimen Malaysia. Sarawak juga meminta wakil menteri yang mencukupi dalam kabinet persekutuan. [26]
Borneo Utara meminta Perdana Menteri dan sistem menteri. Sementara itu, Sarawak juga telahpun meminta Ketua Menteri dan sistem keahlian. [27]
Borneo Utara telahpun meminta tempoh peralihan selama tujuh tahun. Dalam tempoh ini, kuasa perundangan akan diwakilkan kepada Borneo Utara oleh perlembagaan, bukannya oleh kerajaan persekutuan. Sementara itu, Sarawak meminta supaya kuasa persekutuan diwakilkan kepada Sarawak dalam tempoh peralihan dari tiga hingga lima tahun. [27]
Borneo Utara meminta supaya urusan pendidikan diletakkan di bawah kawalan negeri, dan mengekalkan sistem pendidikan sedia ada. Sementara itu, Sarawak ada meminta Dasar Pendidikan Kebangsaan Sarawak perlu kekal dijaga. [27]
| Ketahui lebih lanjut tentang Perjanjian 20 Perkara Sabah di Wikipedia: | |
 | Imej dan media dari Commons |
 | Teks sumber dari Wikisumber |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
