Perak (logam)

Rencana ini mengenai jenis besi dan logam. Untuk negeri, sila lihat Perak Darul Ridzuan.

Perak (Jawi: ‏ڤيرق‎‎) atau argentum (Kim.,^[1] Jawi: ارݢينتوم‎) ialah sejenis logam kimia keunsuran yang mempunyai simbol Ag dan nombor atom 47. Perak berwarna putih berkilau dan adalah sejenis logam peralihan.

47 paladium ← perak → kadmium Cu ↑ Ag ↓ Au Jadual berkala piawai - Jadual berkala terlanjut
Am
Nama, simbol, nombor	perak, Ag, 47
Siri kimia	logam peralihan
Kumpulan, kala, blok	11, 5, d
Rupa	putih berkilau
Jisim atom piawai	107.8682(2) g·mol−1
Tatarajah elektron	[Kr] 4d10 5s1
Elektron pada setiap petala	2, 8, 18, 18, 1
Warna	perak
Fasa	pepejal
Ketumpatan (pada suhu bilik)	10.49 g·cm−3
Ketumpatan cecair pada takat lebur	9.320 g·cm−3
Takat lebur	1234.93 K (961.78 °C, 1763.2 °F)
Takat didih	2435 K (2162 °C, 3924 °F)
Haba lakuran	11.28 kJ·mol−1
Haba pengewapan	250.58 kJ·mol−1
Muatan haba tentu	(25 °C) 25.350 J·mol−1·K−1
Tekanan wap P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k pada T/K 1283 1423 1575 1782 2055 2433
Sifat keatoman
Keadaan pengoksidaan	1, 2, 3 (Oksida amfoterik)
Keelektronegatifan	1.93 (skala Pauling)
Jejari atom	160 pm
Jejari atom terhitung	165 pm
Jejari kovalen	153 pm
Jejari Van der Waals	172 pm
Lain-lain
Sifat magnet	diamagnet
Kerintangan elektrik	(20 °C) 15.87 nΩ·m
Keberkonduktan haba	(300 K) 429 W·m−1·K−1
Kebauran terma	(300 K) 174 mm²/s
Pengembangan terma	(25 °C) 18.9 µm·m−1·K−1
Kelajuan bunyi (rod halus)	(suhu bilik) 2680 m·s−1
Modulus Young	83 GPa
Modulus ricih	30 GPa
Nisbah Poisson	0.37
Skala Vickers	251 MPa
Kekerasan Brinell	24.5 MPa
Nombor CAS	7440-22-4
Isotop-isotop terpilih
Rencana utama: Isotop perak iso NA separuh hayat DM DE (MeV) DP 105Ag syn 41.2 h ε - 105Pd γ 0.344, 0.280, 0.644, 0.443 - 106mAg syn 8.28 h ε - 106Pd γ 0.511, 0.717, 1.045, 0.450 - 107Ag 51.839% Ag stabil dengan 60 neutron 108mAg syn 418 thn ε - 108Pd IT 0.109 108Ag γ 0.433, 0.614, 0.722 - 109Ag 48.161% Ag stabil dengan 62 neutron 111Ag syn 7.45 h β- 1.036, 0.694 111Cd γ 0.342 -
Rujukan
Kotak ini: pralihat bincang sunting

Kekonduksian (keberaliran) elektrik logam perak adalah yang paling tinggi bagi kesemua unsur manakala kekonduksian haba logam perak adalah yang paling tinggi bagi logam-logam. Perak wujud dalam semula jadi dalam bentuk tulen (perak asli), namun boleh juga diperolehi dalam bentuk aloi dengan emas (elektrum) atau dalam banyak jenis mineral (sebagai contoh argentit dan klorargirit). Logam perak kebanyakannya diperoleh daripada hasil sampingan perlombongan tembaga, emas, plumbum dan zink.

Logam ini telah diketahui semenjak zaman dahulu kala lagi dan memang telah lama dianggap sebagai logam berharga. Perak digunakan untuk menghasilkan bahan perhiasan, barang kemas, peralatan dan perkakas dapur yang bernilai tinggi dan duit syiling. Pada masa kini, logam perak digunakan untuk menghasilkan konduktor (pengalir) elektrik dan penyambung elektrik. Logam ini juga digunakan dalam pembuatan cermin dan dalam pemangkinan tindak balas kimia. Sebatian perak pula digunakan dalam filem fotografi. Larutan cair argentum nitrat dan sebatian-sebatian perak yang lain digunakan untuk menghasilkan bahan nyakjangkit. Walaupun penggunaan antimikrob ini telah kebanyakannya digantikan oleh penggunaan antibiotik, kajian lanjut masih dilaksanakan untuk mengkaji potensinya dalam bidang klinikal.

Peristilahan

Perkataan perak merupakan istilah umum seakar Austronesia dengan ꦥꦺꦫꦏ꧀ pérak dalam bahasa Jawa, ᜉᜒᜎ pílak dalam bahasa Tagalog, pirak dalam bahasa Iban dan firaka dalam bahasa Malagasi (bermaksud "timah").^[2] Waruno Mahdi mengusulkan semua perkataan ini berakar daripada serapan suatu bahasa Austroasia (lihat Khmer: ប្រាក់, rumi: prak) melalui pengaruh kerajaan Funan yang mengawal perdagangan serantau termasuk politi-politi Melayu seterusnya menggiatkan bahan ini sebagai mata wang bermula pada abad-abad ketiga dan keempat Masihi.^[3]:185-188

Argentum adalah istilah lebih khusus digunakan dalam bidang kimia^[1] meminjam bahasa Latin turunan akar Proto-Indo-Eropah *h₂erǵ- bermaksud "putih".^[4]

Sifat kimia

Perak mempunyai sifat mudah mulur seperti emas namun agak kurang kemuluran dari unsur disebutkan. Ia mempunyai kilauan warna yang keputihan setelah digilap tinggi.^[5]

Perak yang wujud semulajadi mempunyai dua jenis isotop stabil, ¹⁰⁷Ag yang paling banyak dijumpai (sebanyak 51.839%) dan ¹⁰⁹Ag. Berat atom unsur ini ditimbang sebanyak 107.8682(2) u atau g/mol;^[6][7] isotop-isotop ini mempunyai jisim atom relatif berkisar antara 93,943 (⁹⁴Ag) hingga 126,936 (¹²⁷Ag).^[7] Terdapat 20 jenis radioisotop yang dapat dikenalpasti: ¹⁰⁵Ag yang paling stabil dengan tempoh separuh hayat 41.29 hari diikuti ¹¹¹Ag (7.45 hari) dan ¹¹²Ag (3.13 jam).

Unsur ini mempunyai tahap kealiran haba antara yang paling tinggi.^[8]

Tindak balas

Logam perak mudah larut dalam asid nitrik (HNO₃) menghasilkan argentum nitrat (AgNO₃)

Argentum oksida (Ag₂O) dihasilkan dari pelaruta nitrat ini dengan larutan bes, ia dimanfaatkan sebagai elektrod positif (atau anod) dalam bateri-bateri tertentu.

${\displaystyle 2{\text{ AgNO}}_{3}+2{\text{ OH}}^{-}\longrightarrow {\text{Ag}}_{2}{\text{O}}+{\text{H}}_{2}{\text{O}}+2{\text{ NO}}_{3}^{-}}$

Hubungan dengan manusia

Pemakaian perak merupakan amalan digalakkan dalam kalangan lelaki Muslim^[9] mengikuti sunnah Nabi Muhammad yang mempunyai sebentuk cincin perak sepertimana hadis yang diriwayatkan Abu Daud.^[10][11][12]

Kegunaan lain