Letupan uvular tak bersuara

Letupan uvular tak bersuara ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam sebilangan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara q dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA) dan q dalam X-SAMPA. Bunyinya seiras dengan [k], cuma lidah menyentuh anak tekak (uvula), bukan lelangit lembut. Dalam bahasa Melayu, letupan uvular tak bersuara dipinjam dari bahasa Arab dan dilambangkan oleh huruf q, contohnya: Qur'an, taqwa dan falaq.

Nombor AFA	111
Pengekodan
X-SAMPA	q
Imej
Sampel audio
noicon sumber · bantuan

Ciri-ciri

Ciri-ciri letupan uvular tak bersuara:

• Cara artikulasinya adalah letupan atau hentian, iaitu dihasilkan dengan menghalang aliran udara dalam saluran vokal.
• Daerah artikulasinya adalah uvular, iaitu disebut dengan belakang lidah (dorsum) menyentuh atau menghampiri anak tekak (uvula).
• Jenis pembunyiannya adalah tak bersuara, iaitu dihasilkan tanpa menggetarkan pita vokal.
• Ini ialah satu konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
• Ini ialah satu konsonan tengah, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
• Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.

Bentuk varian

IPA	Huraian
q	q biasa
qʷ	q terbibir
qʼ	q ejektif
qʷʼ	q ejektif terbibir
q̜ʷ	q terbibir separa
q̹ʷ	q terbibir kuat
qʲ	q terlelangit
qʲʼ	q ejektif terlelangit

Penggunaan

Bahasa		Perkataan	IPA	Erti	Catatan
Melayu		Qur'an	qur.an	'Qur'an'	Rujuk fonologi bahasa Melayu
Aleut[1]		[[[Abjad Rumi|qiighax̂]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[qiːɣaχ]	'rumput'
Arab	Standard[2]	القرآنcode: ar is deprecated	[ʔalqurˈʔaːn]	'Qur'an'	Rujuk fonologi bahasa Arab
Inuktitut		ᐃ"ᐃᑉᕆᐅᖅᑐᖅ /[[[Abjad Rumi|ihipqiuqtuq’]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[ihipɢiuqtuq]	'menerokai'	Dilambangkan oleh huruf <ᕆ>. Rujuk fonologi bahasa Inuit
Parsi	Loghat Kermani	قورباغهcode: fa is deprecated	[quːrbɒɣe]	'katak'	Rujuk fonologi bahasa Parsi
Quechua[3]		[[[Abjad Rumi|qallu]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[qaʎu]	'lidah'
Urdu		قِلعہcode: ur is deprecated	[qɪlaː]	'kubu'	Rujuk fonologi bahasa Hindi-Urdu
Uyghur		ئاق / aq	[əq]	'putih'

Rujukan

1. Ladefoged (2005:165)
2. Watson (2002:13)
3. Ladefoged (2005:149)

Bibliografi

• Ladefoged, Peter (2005). Vowels and Consonants (ed. Second). Blackwell. Text "authorlink-Peter Ladefoged" ignored (bantuan)
• Mc Laughlin, Fiona (2005), "Voiceless implosives in Seereer-Siin", Journal of the International Phonetic Association, 35 (2): 201–214, doi:10.1017/S0025100305002215
• Watson, Janet (2002). The Phonology and Morphology of Arabic. New York: Oxford University Press.