Glukosa

Glukosa ialah sejenis gula ringkas dengan formula molekul C₆H₁₂O₆. Ia merupakan salah satu monomer bagi karbohidrat. Glukosa adalah monosakarida yang paling banyak terdapat secara semulajadinya.

d-Glukosa

Unjuran Haworth α-d-glukopiranosa
Unjuran Fischer d-glukosa
Nama
Nama IUPAC Nama sistematik: (2R,3S,4R,5R)-2,3,4,5,6-Pentahidroksiheksanal Nama trivia dibenarkan: ᴅ-Glukosa ᴅ-gluko-Heksosa
Nama IUPAC pilihan PIN tidak ditetapkan bagi bahan semula jadi.
Nama lain Gula darah Dekstrosa d-Glukosa
Pengecam
No. Pendaftaran CAS	50-99-7 Y 492-62-6 (α-d-glukopiranosa) Y
Imej model 3D Jmol	Imej berinteraktif Imej berinteraktif
3DMet	B01203
Singkatan	Glc
Rujukan Beilstein	1281604
ChEBI	CHEBI:4167 Y
ChEMBL	ChEMBL1222250 Y
ChemSpider	5589 Y
Nombor EC	200-075-1
Rujukan Gmelin	83256
IUPHAR/BPS	4536
KEGG	C00031 Y
MeSH	Glucose
PubChem CID	5793
Nombor RTECS	LZ6600000
UNII	5SL0G7R0OK Y 5J5I9EB41E (α-d-glukopiranosa) Y
InChI InChI=1S/C6H12O6/c7-1-2-3(8)4(9)5(10)6(11)12-2/h2-11H,1H2/t2-,3-,4+,5-,6?/m1/s1 Y Key: WQZGKKKJIJFFOK-GASJEMHNSA-N Y
SMILES OC[C@H]1OC(O)[C@H](O)[C@@H](O)[C@@H]1O C([C@@H]1[C@H]([C@@H]([C@H]([C@H](O1)O)O)O)O)O
Sifat
Formula kimia	C6H12O6
Jisim molar	180.16 g/mol
Rupa bentuk	Serbuk putih
Ketumpatan	1.54 g/cm3
Takat lebur	α-d-Glukosa: 146 °C (295 °F; 419 K) β-d-Glukosa: 150 °C (302 °F; 423 K)
Keterlarutan dalam air	909 g/L (25 °C (77 °F))
Kerentanan magnet (χ)	−101.5×10−6 cm3/mol
Momen dwikutub	8.6827
Termokimia
Muatan haba tentu, C	218.6 J/(K·mol)[1]
Entropi molar piawai So298	209.2 J/(K·mol)[1]
Entalpi pembentukan piawai (ΔfH⦵298)	−1271 kJ/mol[2]
Haba pembakaran, nilai tinggi (HHV)	2,805 kJ/mol (670 kcal/mol)
Farmakologi
Kod ATC	B05CX01 V04CA02, V06DC01
Bahaya
MSDS	ICSC 08655
NFPA 704 (berlian api)	1 0 0
Kecuali jika dinyatakan sebaliknya, data diberikan untuk bahan-bahan dalam keadaan piawainya (pada 25 °C [77 °F], 100 kPa).
Y pengesahan (apa yang perlu: Y/N?)
Rujukan kotak info

Terdapat dua jenis glukosa iaitu D-glukosa dan L-glukosa yang dibezakan oleh konfigurasi pada atom karbon kelima. Glukosa kemudiannya dapat disusun strukturnya dari satu rantai memanjang ("unjuran Fischer") kepada satu struktur siklik ("unjuran Haworth") seperti yang ditunjukkan dalam rajah di sebelah.

Peralihan struktur glukosa daripada mengikut unjuran Fischer (bentuk rantai) kepada unjuran Haworth (bentuk siklik).

Nama "glukosa" ini diambil melalui bahasa Perancis ("glucose") daripada istilah akar bahasa Yunani iaitu γλυκός, "manis" yang merujuk kepada bahan mentah asal bahan ini iaitu pemerasan anggur pertama yang dihasilkan dalam pembuatan wain.^[3] Ia pertama kalinya diasingkan sebagai bahan sendirinya oleh Andreas Sigismund Marggraf, seorang saintis Jerman, pada tahun 1747.^[4]

Sumber dan penghasilan

Biosintesis

Dalam tumbuh-tumbuhan dan sesetengah prokariot, glukosa merupakan hasil proses fotosintesis. Ia juga dihasilkan (terutamanya dalam haiwan dan kulat) daripada peruraian bentuk-bentuk glukosa yang berpolimer—glikogen (haiwan, kulat) atau kanji (bijirin seperti beras, jagung, barli dan sebagainya); pembelahan glikogen dirujuk sebagai glikogenolisis,^{[perlu rujukan]} kanji, atau peruraian kanji.^[5] Dalam haiwan pula, glukosa disintesiskan dalam hati dan buah pinggang daripada bahan perantara bukan karbohidrat seperti piruvat, laktat dan gliserol melalui proses glukoneogenesis.^{[perlu rujukan]} Dalam sesetengah spesies bakteria dasar laut, glukosa dihasilkan melalui kemosintesis.^{[perlu rujukan]}

Komersial

Glukosa dihasilkan secara komersialnya melalui hidrolisis kanji berpemangkin enzim. Pelbagai jenis tanaman boleh digunakan sebagai sumber kanji di mana jagung, beras, gandum, ubi kayu, hampas jagung dan sagu digunakan di pelbagai tempat di seluruh dunia. Kebanyakan glukosa komersial wujud dalam bentuk komponen gula songsang (invert sugar) iaitu campuran kasar glukosa dan fruktosa bernisbah 1:1. Pokoknya, selulosa boleh dihidrolisiskan menjadi glukosa, namun proses ini belum lagi boleh dipergunakan secara komersialnya.^[6] Sirap glukosa (juga dikenali sebagai sirap jagung) secara asasnya merupakan larutan akueus sakarida tulen dihasilkan daripada kanji boleh dimakan, yang mempunyai nilai kesetaraan dekstrosa (dextrose equivalency, DE) sebanyak 20 atau lebih; sirap jagung yang dikeringkan adalah sirap glukosa yang dikeluarkan airnya. Glukosa mempunyai nilai DE sebanyak 100 manakala maltodekstrin kering mempunyai nilai DE kurang daripada 20. Sirap jagung dengan sendirinya mempunyai nilai DE antara 20 dan 95.^[7]

Ciri fizikal

Larutan

Kesemua jenis bentuk glukosa diperhatikan tidak berwarna dan mudah larut dalam air, asid asetik dan beberapa larutan yang lain. Jenis-jenis glukosa ini sedikit larut dalam metanol dan etanol.

Bentuk pepejal

Tiga bentuk pepejal glukosa dapat dihablurkan daripada larutan air bergantung kepada keadaan persekitaran, iaitu α-glukopiranosa, β-glukopiranosa, dan β-glukopiranosa hidrat.^[6]

Dalam biologi manusia

Jumlah glukosa yang diperlukan oleh tubuh setiap hari ialah 160g. 120g daripadanya diperlukan oleh otak setiap hari bagi orang dewasa. Jumlah glukosa yang terdapat dalam cecair tubuh ialah 20g dan yang sedia ada daripada penguraian glikogen simpanan ialah 190g. Justeru, glikogen simpanan dapat membekalkan glukosa kepada tubuh secara mencukupi untuk tempoh satu hari sahaja. Dalam keadaan kebuluran yang berpanjangan, glukosa mesti dibentukkan daripada sumber bukan karbohidrat.