Bahasa Austronesia Purba (singkatan PAN) [1] ialah bahasa leluhur hipotesis kepada bahasa-bahasa Austronesia, salah satu keluarga bahasa utama di dunia, yang merangkumi bahasa Melayu. Bahasa Austronesia Purba difahamkan mula muncul di pulau Taiwan sebelum berpecah pada sekitar 5,500-6,000 SM.[2] Bentuk leluhur atau induk bahasa ini telah dikaji melalui kaedah perbandingan pelbagai bahasa yang wujud di bawah rumpun Austronesia ini.
| Bahasa Austronesia Purba | |
|---|---|
| PAN | |
| Rekonstruksi | Bahasa-bahasa Austronesia |
| Rantau | Taiwan |
| Rekonstruksi turutan |
|
Aturan fonem atau unit sebutan terkecil tuturan bahasa ini telah dibentangkan beberapa kali oleh beberapa pakar bahasa iaitu:
- Robert Blust dari Universiti Hawaii di Manoa, pada tahun 1999[2]
- John Wolff, pada tahun 2010.[3]
Teori Blust (1999)
Blust menyusun sebanyak 25 konsonan, 4 vokal, dan 4 diftong dibina semula yang difikirkan wujud dalam penuturan bahasa Austronesia Purba. Namun, Blust mengakui bahawa beberapa konsonan yang dibina semula masih kontroversial dan diperdebatkan.
| Bibir/ labial |
Gusi/ Alveolar |
Lelangit/ Palatal |
Gelungan/ Retrofleks |
Velar | Uvular | Glotis | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hentian tanpa suara | p /p/ | t /t/ | k /k/ | q /q/ | ||||||||||
| Hentian bersuara | b /b/ | d /d/ | D /ɖ/ | g /ɡ/; j /ɡʲ/ | ||||||||||
| Sengauan | m /m/ | n /n/ | ñ /ɲ/ | ŋ /ŋ/ | ||||||||||
| Geseran/Frikatif | S /s/ | s /ʃ/ | h /h/ | |||||||||||
| Letusan/afrikat | C /t͡s/ | c /t͡ʃ/, z /d͡ʒ/ | ||||||||||||
| Sisian | l /l/ | N /ʎ/ | ||||||||||||
| Tamparan atau getaran | r /ɾ/; R /r/ atau /ʀ/ | |||||||||||||
| Malaran | w /w/ | y /j/ | ||||||||||||
- Vokal
- Diftong
- * -ay
- * -aw
- * -uy
- * -iw
Aturan Wolff (2010)
| Bibir/ labial |
Gusi/ Alveolar |
Lelangit/ Palatal |
Velar | Uvular | Glotis | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hentian tanpa suara | p /p/ | t /t/ | c /c/ | k /k/ | q /q/ | |||||||
| Hentian/geseran bersuara | b /b/ | d /d/ | j /ɟ/ | g /ɡ/ | ɣ /ʁ/ | |||||||
| Sengauan | m /m/ | n /n/ | ŋ /ŋ/ | |||||||||
| Geseran tanpa suara | s /s/ | j /h/ | ||||||||||
| Sisian | l /l/ | ɬ /ʎ/ [4] | ||||||||||
| Malaran | w /w/ | y /j/ | ||||||||||
Perkataan yang dicondongkan pada lajur pertama ialah perkataan lama yang diketahui diturunkan dari akar Austronesia.
- Haiwan
- Tubuh badan
| Tubuh badan | Proto-Austronesia | Proto-Malayo-Polinesia | Proto-Oseanik | Proto-Polinesia |
|---|---|---|---|---|
| tangan | *(qa)lima | *(qa)lima | *lima | *lima |
| kaki | *qaqay | *qaqay | *waqe | *waqe |
| kepala[8] (hulu)[9] | *qulu | *qulu | *qulu, *bwatu(k) | *qulu |
| mata | *maCa | *mata | *mata | *mata |
| telinga | *Caliŋa | *taliŋa | *taliŋa | *taliŋa |
| hidung | *mujiŋ | *ijuŋ | *isuŋ | *isu |
| mulut | *ŋusu | *baqbaq | *papaq | *ŋutu |
| darah | *daRaq | *daRaq | *draRaq | *toto |
| hati | *qaCay | *qatay | *qate | *qate |
| tulang | *CuqelaN | *tuqelaŋ | *suri | *hui |
| kulit | *qaNiC | *kulit | *kulit | *kili |
| belakang (likur)[10] | *likud | *likud | *muri, *takuRu | *tuqa |
| perut (tian)[11] | *tiaN | *tian, *kempuŋ | *tian | *manawa |
| usus | *Cinaqi | *tinaqi | *tinaqi | |
| payudara (susu)[12] | *susu | *susu | *susu | *susu, *huhu |
| bahu | *qabaRa | *qabaRa | *(qa)paRa | *uma |
| leher | *liqeR | *liqeR | *Ruqa, *liqoR | *ua |
| rambut (bulu) | *bukeS | *buhek | *raun ni qulu | *lau-qulu |
| gigi | *nipen | *ipen, *nipen | *nipon, *lipon | *nifo |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
