Gerakan kedaulatan Hawaii (Hawaii: ke ea Hawaiʻi, bahasa Inggeris: Hawaiian sovereignty movement) ialah penggiatan politik dan budaya secara akar umbi bertujuan mendapat kedaulatan, penentuan nasib sendiri dan pemerintahan sendiri bagi orang Hawaii baik yang peribumi mahupun separa penuh melalui suatu pembentukan negara atau kerajaan yang berautonomi atau merdeka.[1][2] Beberapa kumpulan juga menyokong suatu tebus rugi daripada pihak Amerika Syarikat atas penggulingan pemerintahan Ratu Liliʻuokalani tahun 1893 serta tindakan pengilhakan dalam negara tersebut 1898 oleh pihak tentera A.S yang dianggap tidak sah.[3][4] Penggiatan ini turut merangkumi status Pulau Palmyra dan Kepulauan Stewart yang turut dilihat terilhak secara haram pada 1860-an.[5][6]
Penyokong kedaulatan mempunyai masalah ditentu menimpa masyarakat asli termasuk masalah tidak berumah, kemiskinan, keterpinggiran ekonomi, dan penghakisan tradisi asli kepada kekurangan pemerintahan asli dan penentuan nasib sendiri politik.[7][8] Mereka telah mengejar agenda mereka melalui inisiatif pendidikan dan tindakan perundangan. Berserta dengan bantahan di seluruh kepulauan, di kapitol sendiri serta tempat dan lokasi dianggap suci dalam budaya Hawaii, aktivis kedaulatan telah mencabar tentera dan undang-undang Amerika Syarikat.[9] Resolusi Permintaan Maaf diluluskan Kongres Amerika Syarikat pada tahun 1993 mengiktiraf bahawa penggulingan Kerajaan Hawaii pada tahun 1893 ialah tindakan yang tidak sah.[10]
- Andrade Jr., Ernest (1996). Unconquerable Rebel: Robert W. Wilcox and Hawaiian Politics, 1880–1903. University Press of Colorado. ISBN 0-87081-417-6
- Budnick, Rich (1992). Stolen Kingdom: An American Conspiracy. Honolulu: Aloha Press. ISBN 0-944081-02-9
- Churchill, Ward. Venne, Sharon H. (2004). Islands in Captivity: The International Tribunal on the Rights of Indigenous Hawaiians. Hawaiian language editor Lilikala Kameʻeleihiwa. Boston: South End Press. ISBN 0-89608-738-7
- Coffman, Tom (2003). Nation Within: The Story of America's Annexation of the Nation of Hawaii. Epicenter. ISBN 1-892122-00-6
- Coffman, Tom (2003). The Island Edge of America: A Political History of Hawaiʻi. University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-2625-6 / ISBN 0-8248-2662-0
- Conklin, Kenneth R. Hawaiian Apartheid: Racial Separatism and Ethnic Nationalism in the Aloha State. Print-on-demand from E-Book Time. ISBN 1-59824-461-2
- Daws, Gavan (1968). Shoal of Time: A History of the Hawaiian Islands. Macmillan, New York, 1968. Paperback edition, University of Hawaii Press, Honolulu, 1974.
- Dougherty, Michael (2000). To Steal a Kingdom. Island Style Press. ISBN 0-9633484-0-X
- Dudley, Michael K., and Agard, Keoni Kealoha (1993 reprint). A Call for Hawaiian Sovereignty. Nā Kāne O Ka Malo Press. ISBN 1-878751-09-3
- J. Kēhaulani Kauanui. 2018. Paradoxes of Hawaiian Sovereignty: Land, Sex, and the Colonial Politics of State Nationalism. Duke University Press.
- Kameʻeleihiwa, Lilikala (1992). Native Land and Foreign Desires. Bishop Museum Press. ISBN 0-930897-59-5
- Liliʻuokalani (1991 reprint). Hawaii's Story by Hawaii's Queen. Mutual Publishing. ISBN 0-935180-85-0
- Osorio, Jonathan Kay Kamakawiwoʻole (2002). Dismembering Lahui: A History of the Hawaiian Nation to 1887. University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-2549-7
- Silva, Noenoe K. (2004). Aloha Betrayed: Native Hawaiian Resistance to American Colonialism. Duke University Press. ISBN 0-8223-3349-X
- Twigg-Smith, Thurston (2000). Hawaiian Sovereignty: Do the Facts Matter?. Goodale Publishing. ISBN 0-9662945-1-3
- Michael Tsai (August 9, 2009). "Pride in Hawaiian Culture Reawakened: Seeds of Sovereignty Movement Sown during 1960s–70s Renaissance". Honolulu Advertiser. Diarkibkan daripada yang asal pada July 8, 2011.
- Native Hawaiians battle in the courts and in Congress Diarkibkan 2006-02-19 di Wayback Machine Honolulu Advertiser chronology of legislative and legal events relating to Hawaiian sovereignty since 1996
- Political tsunami hits Hawaii, by Rubellite Kawena Kinney Johnson
- Blog of articles and documents on Hawaiian sovereignty
- Indigenous students silent no more Diarkibkan 2007-11-25 di Wayback Machine, article from Honolulu Star-Bulletin on Native Hawaiian student activism at the University of Hawaiʻi at Mānoa
- Sovereign Stories: 100 Years of Subjugation, article from Honolulu Weekly
- Resolution on Kānaka Maoli Self-Determination and Reinscription of Ka Pae ʻĀina (Hawaiʻi) on the U.N. list of Non-Self-Governing Territories, In Motion Magazine
- Connection between Hawaiian health and sovereignty Diarkibkan 2005-05-16 di Wayback Machine, paper by Dr. Kekuni Blaisdell presented August 24, 1991, at a panel on Puʻuhonua in Hawaiian Culture
- Nā Maka O Ka ʻĀina: award-winning documentary, film/video resources, and sovereignty-related A/V tools
- 2004 Presentation given by Umi Perkins at a Kamehameha Schools research conference
- Noho Hewa: Documentary by Anne Keala Kelly
Penentangan
Templat:Ethnic nationalism