नागा लोक

नागा हे ईशान्य भारत आणि वायव्य म्यानमारमधील विविध वांशिक गट आहेत. गटांमध्ये समान संस्कृती आणि परंपरा आहेत. भारतीय नागालँड आणि मणिपूर आणि म्यानमारच्या नागा स्वयं-प्रशासित झोनमध्ये यांची बहुसंख्य लोकसंख्या आहे. भारतातील अरुणाचल प्रदेश, आसाममध्ये, म्यानमार (बर्मा) मधील सागाइंग प्रदेश आणि काचिन राज्य येथे लक्षणीय लोकसंख्या आहे. .

नागा लोक

India	2.5 million+[१]
Nagaland	1,600,000+
Manipur	650,000+
Arunachal Pradesh	150,000+
Assam	40,000+
Meghalaya	2,556
Mizoram	760
Myanmar	300,000[२]
Naga SAZ	120,000+[३]
Sagaing Division	N/A
Kachin State	N/A

नागा विविध नागा वांशिक गटांमध्ये विभागले गेले आहेत. ज्यांची संख्या आणि लोकसंख्या अस्पष्ट आहे. ते प्रत्येकजण वेगळ्या नागा भाषा बोलतात जे सहसा इतरांना समजत नाहीत. परंतु सर्व एकमेकांशी सहज जोडलेले आहेत.

व्युत्पत्ती

सध्याच्या नागा लोकांना ऐतिहासिकदृष्ट्या अनेक नावांनी संबोधले जात असे. जसे की आसामीचे 'नोगा',^[४] मणिपुरचे 'हाओ'^[५] आणि बर्माचे 'चिन'.^[६] तथापि, कालांतराने ' नागा' हे सर्वमान्यपणे स्वीकारले जाणारे नामकरण बनले. तेच नंतर ब्रिटिशांनी देखील वापरले. बर्मा गॅझेटियरच्या मते, 'नागा' हा शब्द संशयास्पद मूळचा आहे आणि दक्षिणेकडील चिन आणि ईशान्येकडील काचिन (सिंगफोस) यांच्या दरम्यान देश व्यापलेल्या डोंगरी जमातींचे वर्णन करण्यासाठी वापरला जात होता.^[७]

इतिहास

संस्कृती

कला

नागा लोकांना विविध रंग आवडतात. जसे की स्त्रियांनी डिझाइन केलेल्या आणि विणलेल्या शाल आणि हेडगियर दोन्ही पुरुष आणि स्त्रीयांसाठी तयार करतात. कपड्यांचे नमुने प्रत्येक गटासाठी पारंपारिक आहेत. कपडे महिलांनी विणलेले आहेत. काच, कवच, दगड, दात किंवा दात, नखे, शिंगे, धातू, हाडे, लाकूड, बिया, केस आणि फायबर यासह विविध प्रकारच्या सामग्रीसह ते त्यांच्या दागिन्यांमध्ये विविधता, प्रगल्भता आणि जटिलतेमध्ये मणी वापरतात.^[८]

या गटांनी वापरलेल्या सर्व वस्तू स्वतःच बनवलेल्या आहेत. जशा की अनेक पारंपारिक समाजांमध्ये एकेकाळी सामान्य होती: "त्यांनी स्वतःचे कापड, त्यांच्या स्वतः च्या टोपी आणि रेन-कोट तयार केले आहेत; त्यांनी स्वतःची औषधे तयार केली आहेत. स्वयंपाकाची भांडी, क्रोकरीसाठी त्यांचे स्वतःचे पर्याय.".^[९] क्राफ्टवर्कमध्ये टोपल्या बनवणे, कापड विणणे, लाकूड कोरीव काम, मातीची भांडी, धातूकाम, दागिने बनवणे आणि मणी तयार करणे समाविष्ट आहे.

रंगीबेरंगी लोकरी आणि सुती शाली विणणे ही सर्व नागांच्या स्त्रियांसाठी एक मध्यवर्ती क्रिया आहे. नागा शालचे एक सामान्य वैशिष्ट्य म्हणजे तीन तुकडे स्वतंत्रपणे विणले जातात आणि एकत्र जोडलेले असतात. विणकाम हे एक किचकट आणि वेळखाऊ काम असते. प्रत्येक शाल पूर्ण होण्यासाठी किमान काही दिवस लागतात. शाल आणि आवरणाच्या कपड्यांचे डिझाइन पुरुष आणि स्त्रियांसाठी भिन्न असतात. अशा शालींना सामान्यतः मेखला म्हणतात.

वडिलोपार्जित नागा मणी

अनेक गटांमध्ये शालची रचना परिधान करणाऱ्याची सामाजिक स्थिती दर्शवते. काही अधिक ज्ञात शालमध्ये ओस च्या सुंगकोटेस्पु आणि रोंग्सु यांचा समावेश होतो. सुतम, इथास, लोथासचे लाँगपेन्सु ; संगतमांचे सुपोंग, रोंगखिम आणि यिमखिउंग्सचे त्सुंगरेम खिम ; आणि अंगामी लोहे शाल जाड भरतकाम केलेल्या प्राण्यांच्या आकृतिबंधांसह असतात.

नागा दागिने हा ओळखीचा तितकाच महत्त्वाचा भाग आहे, संपूर्ण समुदाय समान असणाऱ्या मणींचे दागिने, विशेषतः हार घालतात.^[१०]

इंडियन चेंबर ऑफ कॉमर्सने नागालँडमध्ये बनवलेल्या पारंपारिक नागा शालची भौगोलिक संकेतांसाठी भारताच्या भौगोलिक नोंदणीमध्ये नोंदणी करण्यासाठी अर्ज दाखल केला आहे.^[११]

गॅलरी

• 
  अंगामी नागा मुलगी तिच्या पारंपारिक पोशाखात
• 
  एक आओ नागा मुलगी तिच्या पारंपारिक पोशाखात
• 
  आओ नागा बाई तिच्या पारंपारिक दागिन्यांमध्ये
• 
  एक लोथा नागा मुलगी तिच्या पारंपारिक पोशाखात

हे सुद्धा पहा

• नागांचा इतिहास
• नागा जमातींची यादी
• नागा भाषांची यादी
• नागा लोकांची यादी

संदर्भ

1. "Census of India". Census India. MHA, Govt of India. 27 April 2020 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 10 May 2020 रोजी पाहिले.
2. "Naga ethnic group Myanmar". 13 November 2014. 11 October 2022 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 25 October 2019 रोजी पाहिले.
3. "Nagas of Myanmar". 11 October 2022 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 25 October 2019 रोजी पाहिले.
4. Grierson. Linguistic Survey of India Vol iii part ii. p. 194.
5. Hodson, TC (1911). The Naga tribes of Manipur. p. 9.
6. Upper Chindwin District vol A. Burma Gazetteer. p. 22.
7. Burma Gazetteer, Upper chindwin vol A. page 23. published 1913
8. Ao, Ayinla Shilu.
9. "Arts and crafts of the Nagas" Archived 2009-06-19 at the Wayback Machine., Nagaland, Retrieved 23 June 2009
10. Koiso, Manabu; Endo, Hitoshi. "Necklace of ethnic groups of Naga, India: their meaning and function through time". nomadit.co.uk (इंग्रजी भाषेत). 2022-04-18 रोजी पाहिले.
11. "Naga shawls in for geographical registration", AndhraNews.net, 7 April 2008

अवांतर वाचन

• वेटस्टीन, मॅरियन. २०१४ नागा टेक्सटाइल्स: ईशान्य भारतातील स्थानिक हस्तकला परंपरेचे डिझाइन, तंत्र, अर्थ आणि प्रभाव . अर्नोल्डशे, स्टटगार्ट २०१४,आयएसबीएन 978-3-89790-419-4 .
• फॉन स्टॉकहॉसेन, अल्बान. २०१४. नागासची कल्पना करा: हॅन्स-एबरहार्ड कॉफमन आणि क्रिस्टोफ फॉन फ्युरर-हैमेंडॉर्फ यांची चित्रमय एथनोग्राफी . अर्नोल्डशे, स्टटगार्ट २०१४,आयएसबीएन 978-3-89790-412-5 .
• शोंगझान, मायासो, "तांगखुल नागांचे पोर्ट्रेट"; निर्गमन, २०१३,आयएसबीएन 978-81-929139-0-2 .
• स्टिर्न, अग्लाजा आणि पीटर व्हॅन हॅम. नागाचे छुपे जग: ईशान्य भारतातील जिवंत परंपरा . लंडन: प्रेस्टेल.
• ओपिट्झ, मायकेल, थॉमस कैसर, अल्बन वॉन स्टॉकहॉसेन आणि मॅरियन वेटस्टीन. २००८. नागा ओळख: ईशान्य भारतातील स्थानिक संस्कृती बदलत आहे . सज्जन: स्नोक प्रकाशक.
• कुंज, रिचर्ड आणि विभा जोशी. २००८ नागा - एक विसरलेला पर्वतीय प्रदेश पुन्हा सापडला . बेसल: मेरियन.
• शिमरे, अताई, एएस - "स्वातंत्र्य वाजू द्या?: नागा राष्ट्रवादाची कहाणी".

कादंबऱ्या

• बेन डोहर्टी, नागालँड, वाइल्ड डिंगो प्रेस, मेलबर्न, २०१८,आयएसबीएन 978-0-6480-6637-8 .

बाह्य दुवे

• नागालँड राज्य सरकारची अधिकृत साइट
• गोटो ओसामीने बर्मामधील नागांचे फोटो
• पाब्लो बार्थोलोम्यूचे नागांचे फोटो Archived 2016-06-03 at the Wayback Machine.
• लेख "नागालँडचे कापड आणि मणी कला"
• नॅशनल जिओग्राफिक या हेडहंटर्सने ख्रिस्ती धर्म का स्वीकारला
• नागा नॅशनल कौन्सिलची अधिकृत साइट Archived 2020-02-25 at the Wayback Machine.