From Wikipedia, the free encyclopedia
Намаг — Илүүдэл чийгтэй, чийгэнд дуртай ургамалаар бүрхэгдсэн, хуурай газрын гадаргын хэсэг юм.[2][3][4]
Газрын гүнд ус тогтоох давхарга гадаргад ойр бол намагжих үйл явц элбэг тохиолдоно. Иймийн тул мөнх цэвдэг бүхий тундр ба тайгын бүсэд намаг их тархдаг. Хойд хагас бөмбөрцөгийн ойн бүс түүн дотор Еврази, Бразил болон Канадад их элбэг.
Дэлхийн том намгархаг газар нь Амазоны нам доор газар болон Баруун Сибирийн тал газарт байдаг ажээ.[5]
Намгийн ус[6] нь цэнгэг ус, шорвог ус, далайн ус байж болно. Цэнгэг усны түвшний хэлбэлзлийг хадгалахын тулд борооны ус, улирлын үерээс ихээхэн хамааралтай байдаг ба томоохон гол, нууруудын дагуу цэнгэг усны намаг үүсдэг.
Халуун орны болон субтропикийн эрэг дагуу давстай намаг байдаг. Зарим намаг нь усны ургамлаар бүрхэгдсэн гамак буюу хуурай газрын цухуйлттай, эсвэл үе үе усанд автдаг эсвэл хөрсний ханалтыг тэсвэрлэдэг ургамлаар бүрхэгдсэн байдаг. Дэлхийн хамгийн том намаг газруудын зарим нь Амазон, Миссисипи, Конго зэрэг томоохон голуудын дагуу байдаг.
Намагт ой нь байнга усархаг хүлэрт муу хөрсөн дээр байдаг. Тэдгээрийг газрын гадаргын байдал (сав газрын намаг), гидрологийн саад ба усны өндөр түвшнээр бий болгож, хадгалж болно. Намагт ойд усны амьдрах орчин нь үе үе, улирлын болон байнгын байж болно. Дал мод бол халуун орны намагт ойд алдартай бүлэг юм.
Намагт ой нь өргөн тархсан боловч сэрүүн бүсээс илүү халуун орны бүсэд илүү түгээмэл байдаг. Намагт ойн хамгийн том талбай нь Төв Америк, Бразил, Аргентин, халуун орны Африк, Зүүн өмнөд Ази (ялангуяа Борнео, Шинэ Гвиней, Лаос, Камбож арал) даяар байдаг. Мөн Төв Ази болон АНУ-ын өмнөд хэсэгт намагт ой мод ихтэй.[7]
Дэлхийн нийт хуурай газрын талбайн 2 хувийг экосистемийн онцгой төрөл болсон намаг, балчиг эзэлдэг. Тэдгээрээс хэмжээгээрээ хамгийн томд тооцогдох намаг нь ОХУ-ын нутгийн төв хэсэгт, Новосибирск, Омск, Томск мужуудын хооронд орших Васюганы намаг юм.
Намгийн талбай 55 мянган хавтгай дөрвөлжин км буюу манай Архангай аймгийн нутагтай тэнцэхүйц мөртлөө тэр чигтээ огтхон ч судлагдаагүй ба Васюган нь дэлхий дээрх хамгийн бага судлагдсан газруудын нэг аж. Үүний учир нь ус, шавар, хүлрээс гадна төсөөлшгүй олон төрлийн шумуулнууд эрдэмтэн судлаачдыг судлахад боломжгүй болгодог байна.
Тус намаг нь ойролцоогоор 10 мянган жилийн өмнө үүссэн, харьцангуй залууд тооцогдох экосистем юм.[8]
Намгаас хүлэр гарган авч түлшний зориулалтаар болон газар тариалангийн бордоо болгон үйлдвэрлэлд ашиглаж болдог.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
