Йошкар-Ола

Бусад утгыг, «Йошкар-Ола (салаа утга)»-с харна уу.

Йошка́р-Ола́ — Орос улсын холбооны махбод Бүгд Найрамдах Мари Улсын нийслэл, 260 мянган хүнтэй хот.

Йошкар-Ола Йошка́р-Ола́
Хот[1]
Далбаа Сүлд
Дуулал: Йошкар-Олагийн тухай дуу[2]
Байршил: Йошкар-Ола
Йошкар-Ола Йошкар-Олагийн байршил Мари Эл дахь байршил Йошкар-Ола Йошкар-Ола (Европын Орос) Европын Орос дахь байршил Йошкар-Ола Йошкар-Ола (Европ) Европ дахь байршил
Солбицол: 56°39′N 47°53′E
Улс	Орос
Холбооны субъект	Мари Эл[1]
Байгуулагдсан	1584[3][4]
Одоогийн статус	1781[3]
Засаг захиргаа
• Биет	Йошкар-Ола Хотын Хурал[5]
• Тэргүүн[6]	Евгений Маслов[7]
Өндөр	100 м (300 фут)
Хүн ам  (2010 Тооллого)[8]
• Нийт	248,782
• Тооцоо  (2018)[9]	268,272 (+7.8%)
• Байр	74-т (2010 онд)
Засаг захиргааны статус
• Харьяалагдах нэгж	Йошкар-Олагийн бүгд найрамдах улсын чанартай хот[1]
• Нийслэл нь	Мари Элийн[10]
• Нийслэл нь	Йошкар-Олагийн бүгд найрамдах улсын чанартай хот[1]
Хотын захиргааны статус
• Хотын тойрог	Йошкар-Ола хотын тойрог[11]
• Нийслэл нь	Йошкар-Ола хотын тойрог[11]
Цагийн бүс	UTC+3 (Moscow Time [12])
Шуудангийн код[13]	424000–424008, 424010, 424016, 424019, 424020, 424026, 424028, 424030–424034, 424036–424040, 424045, 424700, 424899, 424950, 424999
Залгах код(ууд)	+7 8362
OKTMO ID	88701000001
Баярын өдөр	8 сарын 6[14]
Вэб сайт	www.i-ola.ru

Түүх

Мари нутгийг эзэлсний дараа оросууд 1584 онд суурин байгуулжээ. 1781 оноос хот гэгдэх болов. 1835 онд тус хотыг Мари нутгийн төв болгон хөгжүүлэх төлөвлөгөө хийгдэхэд 1000 гаруй хүнтэй л байлаа.^[15] 1919 он хүртэл оросоор Царёвококшайск (хааны), 1919 — 1927 онд Краснококшайск (улаан) гэсэн нэртэй байв. Бага Кокшага голын эрэгт төвхнөсөн болохоор тийнхүү -кокшайск залгаж байжээ. 1927 оноос мари хэлний үгээр Йошкар-Ола (улаан хот) хэмээн нэрийдэн өнөөг хүрчээ. Засаг захиргааны эрх өөрчлөгдсөн аль ч үед Маригийн төв нь Йошкар-Ола байсаар ирсэн.

Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа нутгийнхаа төв хот гэдгээр эрчимтэй аж үйлдвэржиж, барилга байшин, хүн ард олширч, хот өргөжсөн. 1984 онд үүсэн байгуулагдсаны 400 жилийн ойгоор нь хүрсэн дэвшлийг үнэлж ЗХУ-ын Дээд Зөвлөлийн Тэргүүлэгчдийн зарлигаар «Хөдөлмөрийн улаан тугийн одон»-гоор шагнаж байв.^[16]

1991 онд ЗХУ задарч ОХУ дангаар байгуулагдахад Йошкар-Ола нэг шат ахисан Мари орон ((БНМарУ)-ы нийслэл болж хувирсан бөгөөд 1970 оноос хүн амын өсөлт аажуурч 2014 оны байдлаар 260,352 хүн аж төрөн сууж байна.^[17]

Хүн ам зүй

1856-2013 оны Йошкар-Олагийн хүн амын тоо

Он	1856	1926	1959	1989	2014
Хүний тоо	1,200	4,300	88,744	241,600	260,352

Йошкар-Ола хүн амын олноор харьцуулахад Орос улсад 74-р байрт орох хот юм. Оршин суугчдын 55.2 % — эмэгтэй, 44.8 % — эрэгтэй бөгөөд орос (68%), маричууд (24%) голдуу оршин сууж, бүгд 50 орчим өөр яс үндэстэн байна.

Уур амьсгал

Йошкар-Ола
Уур амьсгалын диаграмм
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12     32   -10 -18     25   -8 -17     24   -1 -10     34   9 0     40   18 6     61   23 10     82   25 13     60   22 11     54   16 6     53   6 0     46   -1 -6     37   -6 -13 Температур °C,  Тунадас мм Эх сурвалж: Roshydromet

Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Йошкар-Ола 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Маx. Температур (°C) −9.9 −7.5 −0.6 9.4 18.4 22.6 24.5 22.4 15.6 6.3 −1.2 −5.9 Ø 7.9 Мин. Температур (°C) −17.9 −16.6 −10.1 −0.3 6.0 10.3 12.8 10.6 6.0 0.0 −6.3 −12.5 Ø −1.4 Тунадас (мм) 32 25 24 34 40 61 82 60 54 53 46 37 Σ 548 Бороотой өдөр (d) 9 7 7 7 8 10 10 9 9 11 10 10 Σ 107 Т е м п е р а т у р −9.9 −17.9 −7.5 −16.6 −0.6 −10.1 9.4 −0.3 18.4 6.0 22.6 10.3 24.5 12.8 22.4 10.6 15.6 6.0 6.3 0.0 −1.2 −6.3 −5.9 −12.5 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Хур тунадас Х у р т у н а д а с 32 25 24 34 40 61 82 60 54 53 46 37   1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Эх сурвалж: Roshydromet

Хэдэн зураг

• 
  Соёл, амралтын хүрээлэн
• 
  XIX зуунаас үлдсэн байшин

Цахим холбоос

 Commons: Йошкар-Ола – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

• Хотын захиргааны албан ёсны цахим хуудас

Зүүлт

2. Official website of Yoshkar-Ola. Symbols of Yoshkar-Ola (Memento 9. Есдүгээр сар 2011 цахим архивт) Архивлагдсан 9 Есдүгээр сар 2011 at the Wayback Machine (Орос хэлээр)
3. Great Russian Encyclopedia, pp. 301–302
4. Charter of Yoshkar-Ola, Article 1
5. Charter of Yoshkar-Ola, Article 24
6. Charter of Yoshkar-Ola, Article 44
7. Official website of Yoshkar-Ola. Mayor of the City of Yoshkar-Ola (Memento 5. Арванхоёрдугаар сар 2015 цахим архивт) Архивлагдсан 5 Арванхоёрдугаар сар 2015 at the Wayback Machine (Орос хэлээр)
8. Russian Federal State Statistics Service (2011). "Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1" [2010 All-Russian Population Census, vol. 1]. Всероссийская перепись населения 2010 года [2010 All-Russia Population Census] (Russian хэлээр). Federal State Statistics Service. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |1= (help)CS1 maint: unrecognized language (link)
9. "26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года". Federal State Statistics Service. Татаж авсан: 23 Нэгдүгээр сар 2019.
12. "Об исчислении времени". Официальный интернет-портал правовой информации (Russian хэлээр). 3 June 2011. Татаж авсан: 19 January 2019.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
13. Почта России. Информационно-вычислительный центр ОАСУ РПО. (Russian Post). Поиск объектов почтовой связи (Postal Objects Search) (Орос хэлээр)
14. Charter of Yoshkar-Ola, Article 6
15. Городской еженедельник «Йошкар-Ола». Специальный выпуск. Генеральный план города от 3 марта 2009 года. Проверено 13 июля 2010. Архивировано из первоисточника 13 августа 2011.
16. Указом Президиума Верховного Совета СССР от 17 ноября 1984 года
17. "Оценка численности постоянного населения по муниципальным образованиям Республики Марий Эл на 1 января 2014 года. Проверено 1 апреля 2014. Архивировано из первоисточника 1 апреля 2014". Archived from the original on 2016-03-03. Татаж авсан: 2014-06-02.