ഹരിയാണ

ഇന്ത്യയുടെ വടക്കുഭാഗത്തുള്ള സംസ്ഥാനമാണ് ഹരിയാണ(ഹിന്ദി:हरियाणा)‌. പഞ്ചാബ്‌, ഹിമാചൽ പ്രദേശ്‌, രാജസ്ഥാൻ, ഉത്തരാഞ്ചൽ, ഉത്തർ പ്രദേശ്‌, ദില്ലി എന്നിവയാണ്‌ അയൽ സംസ്ഥാനങ്ങൾ. ഹിന്ദു പുരാണങ്ങളുമായി ഏറെ ബന്ധപ്പെട്ടു കിടക്കുന്ന പ്രദേശമാണിത്‌. ഹിന്ദുമതത്തിലെ വേദ സംസ്കാരത്തിന്റെ ഉറവിടം ഇവിടെ നിന്നാണെന്നു കരുതപ്പെടുന്നു^{[അവലംബം ആവശ്യമാണ്]}. കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശമായ ചണ്ഡിഗഡ്‌ ആണ്‌ ഹരിയാണയുടെ തലസ്ഥാനം. അയൽ സംസ്ഥാനമായ പഞ്ചാബിന്റെയും തലസ്ഥാനം ഇതുതന്നെ.

ഹരിയാണ
അപരനാമം: -
തലസ്ഥാനം	ചണ്ഢീഗഡ്
രാജ്യം	ഇന്ത്യ
ഗവർണ്ണർ മുഖ്യമന്ത്രി	ജഗന്നാഥ് പഹാഡിയ മനോഹർ ലാൽ ഖട്ടാർ
വിസ്തീർണ്ണം	44212ച.കി.മീ
ജനസംഖ്യ	21082989
ജനസാന്ദ്രത	477/ച.കി.മീ
സമയമേഖല	UTC +5:30
ഔദ്യോഗിക ഭാഷ	പഞ്ചാബി , ഹിന്ദി, ഹരിയാൺവി
ഔദ്യോഗിക മുദ്ര

ചരിത്രം

ഹാരപ്പൻ സംസ്ക്കാരത്തേക്കാൾ പഴക്കമുള്ളതെന്ന് കരുതപ്പെടുന്ന ചരിത്രാവിശിഷ്ടങ്ങൾ ഹരിയാണയിലെ കോഹ്റ കോട്ടിൽ നിന്ന് ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. മഹാഭാരതയുദ്ധം നടന്ന കുരുക്ഷേത്രം ഈ സംസ്ഥാനത്തിലുൾപ്പെട്ട പ്രദേശമാണെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ഹരിയാണ ഉൾപ്പെട്ട പ്രദേശങ്ങളിൽ പല രാജവംശങ്ങളും അധികാരം സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഒടുവിൽ ഈ പ്രദേശങ്ങൾ ബ്രിട്ടീഷ് നിയന്ത്രണത്തിലെത്തിച്ചേർന്നു. പഞ്ചാബ് പ്രവിശ്യയിലായിരുന്നു ഏറെക്കാലം ഹരിയാണ. സ്വാതന്ത്രത്തിന്‌ ശേഷവും ഹരിയാണ പഞ്ചാബിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു. 1966-ലാണ്‌ ഹരിയാണ പ്രത്യേക സംസ്ഥാനമായി വേർതിരിച്ചത്. ചണ്ഡീഗഢ് കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശമാക്കി ഹരിയാണയുടെയും പഞ്ചാബിന്റെയും തലസ്ഥാനമാക്കുകയും ചെയ്തു.

ഒറ്റനോട്ടത്തിൽ

നിലവിൽ വന്നത്	1966 നവംബർ 1
തലസ്ഥാനം	ചണ്ഡീഗണ്ഡ്
ജനസംഖ്യ	2,11,44,564
വിസ്തീർണം	44,212 ച.കി.മീ
ജനസാന്ദ്രത(ച.കി.മീറ്ററിന്‌)	478
സ്ത്രീപുരുഷ അനുപാതം	879/1000
തൊഴിൽരഹിത ശതമാനം	60.38
സാക്ഷരതാ ശതമാനം	67.91
പുരുഷ സാക്ഷരതാ ശതമാനം	78.49
സ്ത്രീ സാക്ഷരതാ ശതമാനം	55.73
നിയമസഭാമണ്ഡലങ്ങൾ	90
ലോകസഭാമണ്ഡലങ്ങൾ	10
പ്രധാന നഗരങ്ങൾ	അംബാല,പാനിപ്പത്ത്, ഫരീദാബാദ്,ഗൂഡ്ഗാവ്,ഭിവാനി,ഹിസ്ലാർ
പ്രധാന ഭാക്ഷകൾ	ഹിന്ദി,പഞ്ചാബി