From Wikipedia, the free encyclopedia
Паркинсоновата болест е невродегенеративна болест која ги напаѓа моторните функции на заболениот, говорот и други функции. Оваа болест е позната и како ПД (Parkinson’s disease). Болеста се јавува како резултат на дегенерација на допаминергичните неврони во базалните ганглии, поточно во substantia nigra и locus coeruleus. Главните моторни симптоми со заедничко име се нарекуваат „паркинсонизам“ или „паркинсонов синдром“.[4][9] Симптомите генерално прогредираат со текот на времето.[1] Во раниот стадиум на болеста, највоочливи се тресење, ригидност, бавно движење и отежнат од.[1] Исто така можат да се појават и мисловни и проблеми во однесувањето.[2] Деменцијата е честа во напредните стадиуми на болеста.[2] Депресија и анксизност се појавуваат кај повеќе од третина од пациентите со ПБ.[2] Други симптоми вклучуваат сетилни, емоционални и проблеми со спиењето.[1][2]
Паркинсонова болест | |
---|---|
Синоними | Идиопатски или примарен паркинсонизам |
Илустрација на Паркинсоновата болест од Сер Вилијам Ричард Гаверс преземена од A Manual of Diseases of the Nervous System (1886) | |
Специјалност | Неврологија |
Симптоми | Тресење, ригидност, бавно движење, тешкотии во движењето[1] |
Усложнувања | Деменција, депресија, анксиозност[2] |
Вообичаена појава | Над 60 години[1][3] |
Причинители | Непознати[4] |
Ризик-фактори | Изложеност на пестициди, трауми на главата[4] |
Дијагностички метод | Врз основа на симптомите[1] |
Диференцијална дијагноза | Деменција со Левиеви тела, прогресивна супрајадрена парализа, есенцијален тремор, примена на антипсихотици[5] |
Лечење | Лекови, хирургија[1] |
Лекови | L-DOPA, допамински агонисти[2] |
Прогноза | Очекуван животен век ~ 15 години[6] |
Честота | 6.2 милиони (2015)[7] |
Смртни случаи | 117,400 (2015)[8] |
Не постои лек за Паркинсонова болест, а третманот е воглавно насочен кон подобрување на симптомите.[1]
Во 2015, ПБ имале 6.2 милиони луѓе што резултирало со 117,400 смртни случаи на глобално ниво.[7][8] Паркинсоновата болест типично се појавува кај луѓе над 60 години, кај кои околу еден процент ја имаат болеста.[1][3] Почесто се појавува кај мажи отколку кај жени во сооднос од околу 3:2.[4] Именувана е според англискиот аптекар Џејмс Паркинсон, кој направил детален опис на болеста во еден негов есеј во 1817 г.
Примарни симптоми:
Секундарни симптоми:`
Од оваа болест боледуваат познатите личности: боксерот Мохамед Али и глумецот Мајкл Џ. Фокс кој годишно инвестира милиони долари за истражување на болеста и откривање на лек. Од неа боледувал и покојниот папа Јован Павле II. Причинителите на Паркинсоновата болест не се точно познати, но има некои помали причини за кои се појавува оваа болест, на пример, генетски пореметувања, токсини, трауми на главата, церебрална аноксија, и болест предизвикана од лекарства.
Најчест фактор за ПД е мутиран гликоцереброидален ген. Носачите на овие мутации имаат ризик од развивање на ПД. Има и докази дека генски дефект придонесува за појавување на ПД и на Алцхајмеровата болест.
Дијагнозата се заснова на медицинската историја и невролошкото испитување кое се спроведува со прашување и набљудување на пациентот во живо користејќи ја унифицираната скала за Паркинсоновата болест. Се дијагностицира со помош на јадрена медицинска томографија која користи гама-зраци. Болеста е тешка да се дијагностицира точно, посебно во раните фази. Заради поклопувањето на симптомите со други болести, само 75% од дијагнозите се потврдуваат дека е идиопатска ПД на аутопсија. Раните знаци и симптоми можат да се сметаат како резултат на нормалното стареење. Можно е лекарот подолго време да го набљудува пациентот, сè додека не стане очигледно дека симптомите се постојано присутни. Обично лекарите гледаат за мрдање на нозете или намалено мавтање на рацете. Понекогаш е потребно мозочно скенирање или тестови во лабораторија за да ги исклучат другите болести. Сепак, скенирања со КТ и МНТ на луѓе со ПД обично излегуваат нормални.
Соодветната терапија овозможува ублажување на симптомите и нивно 3-5 годишно одложување, но самата болест е неизлечлива.
Се заснова на дополнување на редуцираниот допамин. Како лек од прв избор, во раните стадиуми на болеста, сè повеќе се користат МАО-Б инхибиторите, тие ја инхибираат разградбата на допаминот до хомованилинска киселина и со тоа ги подобруваат симптомите. Амантадин е исто така корисен во раниот стадиум, тој го зголемува ослободувањето на допамин во мозокот. Доколку дејството на овие лекови е недоволно, кај млади пациенти се отпочнува со не-ерголински допамин-агонисти(пр. Ropinirol, Pramipexol), коишто само во раните стадиуми на болеста се еднакво ефективни како и L-Dopa. Кај постари пациенти се започнува веднаш со L-Dopa, во комбинација со Decarboxylasa-инхибитор, којшто ја инхибира раната разградба на L-Dopa во организмот. Понекогаш во комбинацијата се додава и COMT-инхибитор (пр.Entacaponum, Tolcaponum),којшто дополнително ја зголемува биорасположливоста на Допаминот.
Се состои од имплантација на стимулатори во одредени јадра на таламус или Globus Pallidum. Особено длабоката мозочна стимулација во Nucleus Subthalamicus или Globus Pallidus, дава задоволителни резултати како хируршка метода.
Покрај медикаментозната терапија, физикалната терапија е задолжителна кај овие пациенти. Со неа се постигнува подобрување на движењата и координацијата. Препорачлива е и логопедска терапија.
Психичко згрижување и едукација како на пациентот така и на неговите најблиски, се покажало како целисходно.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.