Гиско писмо
From Wikipedia, the free encyclopedia
Гиско писмо (гиски: ግዕዝ, Gəʿəz) е писмо користено како абугида (алфасилабарно) за неколку јазици во Еритреја и Етиопија. Потекнувало како абџад (азбука само со согласки) и за прв пат се користело за да се напише Гискиот јазик, сега литургискиот јазик на Еритрејската православна црква Теваедо, Етиопската православна црква Теваедо и Бета Израел, еврејската заедница во Етиопија. На амхарски и тигрињски, писмото често се нарекува fidäl (ፊደል), што значи „писмо“ или „азбука“.
Гиско писмо | |
---|---|
Тип | |
Период | ок. AD 100 до сега |
Правец на пишување | од лево кон десно |
Јазици | Семитски јазици (пр. гиз, амхарски, тигрињски, тигрески, харариски, итн.), но исто така биленски, меенски, како една од двете писма во ануакски, и неслужбено во некои контексти на другите етиопски јазици и еритрејски јазици |
Сродни писма | |
Матични системи | |
Изведени системи | Амхарска азбука, тигрињски разни други азбуки во Етиопија и Еритреја |
ISO 15924 | |
ISO 15924 | Ethi, 430 , Ethiopic (Geʻez) |
Уникод | |
Уникоден назив | Ethiopic |
Уникоден опсег |
|
Оваа страница може да содржи фонетски симболи од меѓународната фонетска азбука (МФА). |
Писмото гиз е прилагодена да се пишува на други јазици, претежно семитски, особено амхарски во Етиопија и тигрињски и во Еритреја и во Етиопија. Исто така се користи за себат бет јазикот, менскиот и повеќето други јазици во Етиопија. Во Еритреја се користи за тигре јазикот и традиционално се користи во биленскиот, кушитски јазик. Тигре, кој се зборува во западна и северна Еритреја, се смета дека повеќе личи на гиз, отколку другите дериватни јазици. Други кушитски народи во Африканскиот рог, како што се Оромите, Сомалијците и Афарите, користеле ортографии со засновани на латиница.
За претставување на звуците, овој напис користи систем кој е вообичаен (иако не универзален) меѓу јазичарите кои работат на етиопски семитски јазици. Ова нешто се разликува од конвенциите на Меѓународната фонетска азбука.