Хумболтов универзитет во Берлин (гер. Humboldt-Universität zu Berlin) — најстариот универзитет во Берлин, оснаван во 1810 година како Берлински Универзитет (Universität zu Berlin) од страна на либералниот пруски образовен реформатор и јазичар Вилхелм фон Хумболт, чии универзитетски модел има силно влијание врз другите европски и западни универзитети. Во 1828 година беше познат под името Фридрих Вилхел Универзитет (Friedrich-Wilhelms-Universität), подоцна (неофицијално) беше именуван според неговата локација ( Универзитетот под липите)Universität unter den Linden. Во 1949 година, универзитетот го преименува своето име во Humboldt-Universität во чест на двајцата основачи Вилхелм и неговиот брат, природонаучникот Александар фон Хумболт.[1]
 | Оваа статија можеби бара дополнително внимание за да ги исполни стандардите за квалитет на Википедија. Ве молиме подобрете ја оваа статија ако можете. |
 | Оваа статија или заглавие има потреба од викифицирање за да ги исполни стандардите за квалитет на Википедија. Ве молиме помогнете во подобрувањето на оваа статија со соодветни внатрешни врски. |
Првиот семестар на новоформираниот Берлински универзитет во 1810 година започна со 256 студенти и 52 предавачи во областа на правото, медицината, теологијата и филозофијата под раководство на ректорот Теодор Шмалц. Универзитетот беше дом на најголемите германски мислители на минатите два века, меѓу кои се најдоа и субјективниот идеалист филозоф Јохан Готлиб Фихте, теологот Фридрих Шлајермахер, апсолутниот идеалист филозоф Г.В.Ф. Хегел, правниот теоретичар Савињи, филозофот Артур Шопенхауер, идеалистот филозоф Фридрих Шелинг, културниот критичарот Валтер Бенјамин, и познатите физичари Алберт Ајнштајн и Макс Планк. Основачите на марксистичката теорија Карл Маркс и Фридрих Енгелс присуствуваа на Универзитетот, како и поетот Хајнрих Хајне, основачот на структурализмот Фердинанд де Сосир, германскиот обединувач Ото фон Бизмарк, основачот на комунистичката партија на Германија Карл Либкнехт, Афроамериканецот В.Е.Б. Ду Боис и Европскиот обединувач Роберт Шуман, како и влијателниот хирург Јохан Фридрих Дифенбах во почетокот на половина на 1800-тите. Универзитетот е дом на 29 добитници на Нобелова награда.
Структурата на германскиот истражувачки универзитет како што е Хумболт, служи како модел за институциите како што е Џон Хопкинс Универзитетот. Подоцна беше утврдено дека Хумболдскиот универзитет со неговиот основен принцип на здужување на наставата и истражување во работата на поединечните научници постана модел за останатите универзитети во Европа.
Во прилог на силно зацврстување на традиционалните предмети, како што се науката, правото, филозофијата, историјата, теологијатата и медицинатата, Берлинскиот Универзитетот се разви до тој степен да може да опфати многу нови научни дисциплини. Александар фон Хумболт, братот на основачот Вилхелм, го промовираше новото учење. Со изградбата на модерните истражувачки институции во втората половина на 19 век започна учењето на природните науки. Познатите истражувачи, како што се хемичарот Август Вилхелм Хофман, физичарот Херман фон Хелмхолц, математичарите Ернст Едуард Кумер, Леополд Кронекер, Карл Вајерштрас, лекарите Јоханес Питер Милер, Албрехт фон Грефе, Рудолф Вирхоу и Роберт Кох, придонесоа за славата на Берлинскиот Универзитетот.
За време на периодот на проширување, Берлинскиот Универзитет постепено се прошири, а во тоа се вклучија и другите претходно одделни факултети во Берлин. Пример за тоа се Charité, Pépinière и колегиумот на хирурзи. Во 1717 година, кралот Фридрих Први изгради карантин куќа за чумата која владееше во градот, која во 1727 година од страна на кралот Фридрих Вилхелм беше преименувана во "Es soll das Haus die Charité" (Ова е куќа на милосрдието). Во 1829 година Берлинскиот Универзитет постана медицински кампус и така остана сè до 1927 година кога беа изградени се повеќе модерни болници.
Берлинскиот Универзитет во 1810 година започна со природно – историоската колекција, која до 1889 година имаше потреба од посебни згради и постана Museum für Naturkunde (Природонаучен Музеј). На веќе постоечкото ветеринарно училиште, кое е основано во 1790 година и прифатено од страна на универзитетот, во 1934 година беше основа на ветеринарниот медицински факултет (Grundstock der Veterinärmedizinischen Fakultät). Исто така Landwirtschaftliche Hochschule Berlin ( земјоделскиот факултет во Берлин ) основан во 1881 година беше поврзан со земјоделскиот факултет на универзитетот.
По 1933 година, како и сите други германски универзитети, така и овој беше погоден од нацистичкиот режим. Во тој период ректор на универзитетот беше Еуген Фишер. На 10 мај истата година од страна на спротивниците на режимот, од универзитетската библиотека беа земени и однесени и запалени 20.000 книги на Опернплац (Opernplatz), сега веќе Бебелплац (Bebelplatz). Споменик од ова денес може да се најде во центарот на плоштадот, и е направен од стаклен панел со отвор кон подземна бела соба, во која се наоѓаат празни полици на кои има место за 20,000 томови и плакети, и на него стои логото кое е напишано од страна на Хајнрих Хајне: "Das war ein Vorspiel nur, dort wo man Bücher verbrennt, verbrennt man am Ende auch Menschen" ( Тоа беше само предигра, онаму каде што се палат книгите, на крајот ќе горат и луѓето.)
Законот за враќање на професионалната државна служба ( Германски "Gesetzes zur Wiederherstellung des Berufsbeamtentums") резултираше со отпуштање на 250 еврејски професори и вработени во периодот од 1933/1934 година и огромен број на докторати беа повлечени. Студентите, учениците и политичките нацистички противници беа одбиени од универзитетот и депортирани. Во тоа време проближно една третина од сите вравботени, беа отпуштени од страна на нацистите.
Советската воена администрација во Германија (СВАГ) нареди универзитетот да се отвори во јануари 1946 година. Врз основа на советскиот модел, СВАГ сакаше да го редизајнира Берлинскиот Универзитет, и од политички причини тие инсистираа на фразата, “новоотворен” а не на “ повторно отворен ”. Претседателот на германската централна управа за народна просвета (DZVV) Паул Вандел во своето обраќање на 29 јануари 1946 година на свеченото отворање рече: “Зборував за отворање, не за повторно отворање на универзитетот”. Берлинскиот Универзитет мора повторно во секој поглед да започне ефикасно. Пред вас ја имате сликата на стариот универзитет. Тоа што останува од него не е ништо освен руини”. Наставата беше ограничена на само седум сектори кои работеа во повторно отворените, уништени згради од војната во кои многу од професорите загинаа или се водеа како исчезнати. Како и да е, со почетокот на зимскиот семестар во 1946 година економијата и образовно научниот факултет повторно се отворија.
Факултетот за работници и селани (Германски: Arbeiter-und-Bauern-Fakultät) (ABF), во тоа време беше основан на универзитетот и целеше кон образовна програма за млади мажи кои поради политички или расиситички причини беа обесправени од страна на нацистите. Оваа програма на Берлинскиот Универзитет постоеше сè до 1962 година.
Источно-Западниот конфликт во пост воената Германија водеше со пораст на комунистичкото влијание на универзитетот. Тоа беше контраверзно и иницираше протести заедно со студентите и факултетот. Советската NKVD (НКВД) тајна полиција во март 1947 година како последица уапси голем број на студенти. Советскиот воен трибунал во Берлин – Лихтенберг им пресуди на студентите кои беа инволвирани во формирањето на “движење на отпорот на Берлинскиот Универзитет” како и шпионажа и беа осудени на 25 години принудна работа. Од 1945 до 1948 година, 18 студенти и професори беа уапсени или киднапирани, многумина беа гонети со недели, а некои од нив беа однесени во Советскиот Сојуз и беа погубени.
Во пролетта 1948 година, откако неколкумина студенти беа повлечени по приемот на нерегуларности, опозицијата побара слобода на универзитетот. Студентите, особено со поддршка од Американците, весникот Der Tagesspiegel и владејачкиот градоначалник Ернст Ројтер го основаа Слободниот Универзитет во Берлин во Дахлем (дел од американскиот сектор). Децениската поделба на градот на Источен и Западен Берлин конечно трајно ја зацементира поделбата на два независни универзитети.
Комунистичката партија во 1949 година го принуди Универзитетот да го промени своето име. До распадот на Источно Германскиот режим во 1989 година, Хумболт Универзитетот остана под строга идеолошка контрола на Sozialistische Einheitspartei Deutschlands (Партија за социјалистичко единство на Германија), или СЕД, кои со строго селектираниот избор на студентите во согласност со нивната сообразност на партиската линија, доведе до сигурност дека ниедна демократска опзиција нема да се формира во факултетски кампус. Своите комунистичко избрани студенти и научници не учествуваат во ниту едно значајно демократско движење на Источна Германија за човекови права од 1989 година, и го избраа контроверзниот СЕД член и поранешен шпион на Штази, Хајнрих Финк како ректор на Универзитетот во доцните ‘90-ти.
По обединувањето на Источна и Западна Германија, Универзитетот беше радикално реконструиран и сите професори мораа повторно да аплицираат за своите работни позиции.[2][3] Факултет во голема мера беше заменет со професори од Западна Германија, меѓу кои и историчарот Хајнрих Август Винклер. Денес, Хумболт Универзитетот е државен универзитет со голем број на студенти (37.145 регистрирани во 2003 година, меѓу кои повеќе од 4662 се студенти од странство), кој се води според моделот на западно германските универзитети, како и неговиот колега Слободниот Универзитет во Берлин.
Главната зграда се наоѓа во центарот на Берлин на булеварот Unter den Linden. Објектот е подигнат по налог од страна на кралот Фредерик II за неговиот помлад брат Принц Хенри од Прусија. Повеќето институции се наоѓаат во центарот, околу главната зграда, освен природно научните институции, кои се наоѓаат во Адлерсхоф (Adlershof) во јужниот дел на Берлин. Понатаму, универзитетот продолжува со својата традиција на продавање на книги на универзитетската порта која се случува на Бебелплац (Bebelplatz).
Кога Кралската библиотека се покажа како недоволна, нова библиотека беше основана во 1831 година, најпрво сместена во неколку градови. Во 1871-1874 г. беше изградена библиотека, по дизајн на архитектот Паул Емануел Спикер. Во 1910 година збирката беше преместена во зградата на државната берлинска библиотека. Во 1930 година во времето на Вајмар, библиотеката содржеше 831.934 тома и со тоа беше една од водечките универзитетски библиотеки во Германија во тоа време. За време на нацистичките палења на книгите во 1933 година, ниеден том од Универзитетската библиотека не беше уништен. Исто така, загубата на книгите во Втората светска војна беше релативно мала. Во 2003 година, природно – научните книги беа префрлени во новоформираната библиотека на кампусот Адлерсхоф (Adlershof), кој е посветен исклучиво на природните науки. Откако просториите на Државната библиотека во 2005 година мораше да се испразнат, новата библиотека беше подигната во близина на главната зграда во центарот на Берлин.. Севкупно, Универзитетската библиотека содржи околу 6,5 милиони книги и 9000 списанија и весници и е една од најголемите универзитетски библиотеки во Германија. Како споредба, Елмер Холмс Бубст библиотеката во Њујоршкиот универзитет содржи околу 4,5 милиони книги.
Книгите на Institut für Sexualwissenschaft (Инстутот за сексуална наука) беа уништени за време на нацистичкото палење книги, а Институтот беше уништен. Според условите на Магнус Хиршфелд Фондацијата, владата продолжи со работа на институтот на универзитетот по смртта на својот основач. Сепак овие услови беа игнорирани. Во 2001 година, универзитетот сепак се стекна со архивата за сексологија од Роберт Кох Институтот која беше основана од приватната библиотека која беше донирана од страна на професорот Хеберле.
.jpg)
- Теодор Дајк Акланд (1851-1931), хирург и лекар
- Александар Алтман (1906-1987), рабин и научник на еврејската филозофија и мистицизмот
- Герхард Аншуц (1908 -), јуриспудент и „таткото на уставот“ на покраината Хесен
- Мишел Бачелет (1951 -), педијатар и епидемиолог, претседател на Република Чиле
- Азми Бишара (1956 -), арапско-израелски политичар
- Бруно Бауер (1809-1882), теолог, Библиски критичар и филозоф
- Јурек Бекер (1937-1997), писател (Јаков лажливецот)
- Елиезер Берковиц (1908-1992), рабин, филозоф и теолог
- Ото фон Бизмарк (1815-1898), првиот германски канцелар
- Дитрих Бонхофер (1906-1945), теолог и борец
- Макс Роден (1882-1970), физичар, добитник на Нобеловата награда за физика во 1954 година
- Готлиб Буркхарт (1836-1907), психијатар, првиот лекар кој ја изврши модерна психохирургија (1888)
- Мајкл Ц. Бурда, макроекономист
- Џорџ В. Буте (1877-1940), американски правник
- Азриел Карлебаџ (1909-1956), израелски новинар и уредник
- Ернст Касирер (1874-1945), филозоф
- Аделберт фон Хамисо (1781-1838), научник и писател
- Вилхелм Дилтај (1833-1911), филозоф
- В.Е.Б. Ду Боис (1868-1963), Афроамерикански активист и научник
- Пол Ерлих (1854-1915), лекар, добитник на Нобеловата награда за медицина во 1908 година
- Алберт Ајнштајн (1879-1955), физичар, добитник на Нобеловата награда за физика во 1921 година
- Фридрих Енгелс (1820-1895), новинар и филозоф
- Лудвиг Андреас Фојербах (1804-1872), филозоф
- Јохан Готлиб Фихте (1762-1814), филозоф, ректор на универзитетот (1810-1812)
- Херман Емил Фишер (1852-1919), основач на модерната биохемија, добитник на Нобеловата награда за хемија во 1902 година
- Вернер Форшман (1904-1979), лекар, добитник на Нобеловата награда за медицина во 1956 година
- Џејмс Франк (1882-1964), физичар, добитник на Нобеловата награда за физика во 1925 година
- Ернст Герке (1878-1960), експериментален физичар
- Џејкоб Грим (1785-1863), јазичар и книжевен критичар
- Вилхелм Грим (1786-1859), јазичар и книжевен критичар
- Фриц Хабер (1868-1934), хемичар, добитник на Нобеловата награда за хемија во 1918 година
- Ото Хан (1879-1968), хемичар, добитник на Нобеловата награда за хемија во 1944 година
- Сер Вилијам Реџиналд Халидеј (1886-1966), директорот на Кралскиот колеџ во Лондон (1928-1952)
- Роберт Хавеман (1910-1982), хемичар, соосновачот на Европската унија
- Георг Вилхелм Фридрих Хегел (1770-1831), филозоф
- Хајнрих Хајне (1797-1856), писател и поет
- Вернер Хајзенберг (1901-1976), физичар, добитник на Нобеловата награда за физика во 1932 година
- Херман фон Хелмхолц (1821-1894), лекар и физичар
- Густав Херц (1887-1975), физичар, добитник на Нобеловата награда за физика во 1925 година
- Хајнрих Херц (1857-1894), физичар
- Авраам Исус Хешел (1907-1972) рабин, филозоф, теолог
- Џејкобус Хенрикус ван 'т Хоф (1852-1911), хемичар, добитник на Нобеловата награда за хемија во 1901 година
- Макс Хубер (1874-1960), меѓународни адвокат и дипломат
- Кристоф Вилхелм Хуфеланд (1762-1836), основач на макробиотиката
- Вилхелм фон Хумболт (1767-1835), политичар, јазичар, и основач на Универзитетот
- Александар фон Хумболт (1769-1859), научник
- Јане Исинг (1902 -), Економист
- Херман Казак (1896-1966), писател
- Густав Кирхоф (1824-1887), физичар
- Роберт Кох (1843-1910), лекар, добитник на Нобеловата награда за медицина во 1905 година
- Албрехт Косел (1853-1927), лекар, добитник на Нобеловата награда за медицина во 1910 година
- Арнолд Кучински (Д. 1956), психијатар
- Арнолд фон Лазалух (1839-1886) минералог и петрограф
- Макс фон Лау (1879-1960), физичар, добитник на Нобеловата награда за физика во 1914 година
- Јешајаху Лејбовиц (1903-1994), израелски јавен интелектуалец и полимат (универзален човек)
- Василиј Леонтиф (1905-1999), економист, добитник на Нобеловата награда за економија во 1973 година
- Карл Либкнехт (1871-1919), Социјалистички политичар и револуционер
- Фридрих Лоефлер (1852-1915), бактериолог
- Херберт Маркузе (1898-1979), филозоф
- Карл Маркс (1818-1883), филозоф
- Ернст Маер (1904-2005), биолог
- Лиза Мајтнер (1878-1968), физичарка, добитничка на Енрико Ферми награда во 1966 година
- Феликс Менделсон Бартолди (1809-1847), композитор
- Теодор Момсен (1817-1903), историчар, добитник на Нобеловата награда за литература во 1902 година
- Едмунд Монтгомери (1835-1911), филозоф, научник, лекар
- Макс Планк (1858-1947), физичар, добитник на Нобеловата награда за физика во 1918 година
- Леополд фон Ранке (1795-1886), историчар
- Роберт Ремак (1815-1865), биолог за клетки
- Фридрих Вилхелм фон Шелинг Џозеф (1775-1854), филозоф
- Фридрих Ернст Даниел Шлајермахер (1768-1834), филозоф
- Бернард Шлинк (1944 -), писател, Der Vorleser (Читачот)
- Карл Шмит (1888-1985), германски правник, политички теоретичар, и професор по право.
- Менахем Мендел Шнерсон (1902-1994), рабин, филозоф, теолог
- Артур Шопенхауер (1788-1860), филозоф
- Ервин Шредингер (1887-1961), физичар, добитник на Нобеловата награда за физика во 1933 година
- Георг Зимел (1858-1918), филозоф и социолог
- Џозеф Б. Соловеичик (1903-1993), рабин, филозоф, теолог
- Херман Смит-Јохансен (1875-1987), спортистот кој го воведе крос-кантри скијање во Северна Америка
- Вернер Сомбарт (1863-1941), филозоф, социолог и економист
- Ханс Шпеман (1869-1941), биолог, добитник на Нобеловата награда за биологија во 1935 година
- Макс Штирнер (1806-1856), филозоф
- Јемима Чернович - Авидар (1909-1998), израелска авторка
- Густав Торниер (1859-1938), зоолог и палеонтологот
- Курт Тухолски (1890-1935), писател и новинар
- Рудолф Вирхоу (1821-1902), лекар и политичар
- Алфред Вегенер (1880-1930), научник, геолог, метеоролог и теоретичар
- Карл Бајерштрас (1815-1897), математичар
- Вилхелм Хајнрих Вестфал (1882-1978), физичар
- Вилхелм Виена (1864-1928), физичар, добитник на Нобеловата награда за физика во 1911 година
- Улрих фон Виламовиц - Молендорф (1848-1931), филолог
- Ричард Вилштетер (1872-1942), хемичар, добитник на Нобеловата награда за хемија во 1915 година
- Комитас Вардапет (1869-1935), ерменски свештеник, композитор, хорски водач, пејач, музички етнолог, музички педагог и музиколог
Постојат 40 добитници на Нобелова награда кои се поврзани со Хумболт Универзитетот и тоа:
- 1901 Џејкобус Хенрикус ван 'Т Хоф (хемија)
- 1901 Емил Адолф фон Беринг (физиологија или медицина)
- 1902 Херман Емил Фишер (хемија)
- 1902 Теодор Момсен (Литература)
- 1905 Адолф фон Бајер (хемија)
- 1905 Роберт Кох (физиологија или медицина)
- 1907 Алберт Абрахам Михелсон (физика)
- 1907 Едуард Бихнер (хемија)
- 1908 Пол Ерлих (физиологија или медицина)
- 1909 Карл Фердинанд Браун (физика)
- 1910 Ото Валах (хемија)
- 1910 Албрехт Косел (физиологија или медицина)
- 1910 Пол Хејзе (Литература)
- 1911 Вилхелм Виена (физика)
- 1914 Макс фон Лауе (физика)
- 1915 Ричард Вилштетер (хемија)
- 1918 Фриц Хабер (хемија)
- 1918 Макс Планк (физика)
- 1920 Валтер Нернст (хемија)
- 1921 Алберт Ајнштајн (физика)
- 1925 Густав Лудвиг Херц (физика)
- 1925 Џејмс Франк (физика)
- 1925 Ричард Адолф Цигмонди (хемија)
- 1928 Адолф Ото Реинхолд Виндаус (хемија)
- 1929 Ханс фон Ојлер-Хелпин (хемија)
- 1931 Ото Варбург Хајнрих (физиологија или медицина)
- 1932 Вернер Хајзенберг (физика)
- 1933 Ервин Шредингер (физика)
- 1935 Ханс Шпеман (физиологија или медицина)
- 1936 Петар Дебуе (хемија)
- 1939 Адолф Бутенанд (хемија)
- 1944 Ото Хан (хемија)
- 1950 Курт Алдер (хемија)
- 1950 Ото Дилс (хемија)
- 1953 Фриц Алберт Липман (физиологија или медицина)
- 1953 Ханс Адолф Кребс (физиологија или медицина)
- 1954 Макс Борн (физика)
- 1956 Валтер Бот (физика)
- 1991 Берт Сакман (физиологија или медицина)
- 2007 Герхард Ертл (хемија)
Во 2011 година QS World University Rankings ( Светското Универзитетско рангирање ) го стави Хумболт Универзитетот на 132-то место во светот, а на 6-тото место во Германија. Неговите предмети беа рангирани на следниов начин: на 27-то место се најдоа уметноста и општествените науки, на 186-тото место се најдоа инженерството и ИТ, на 65-тото место науката и биомедицината, на 49-тото место природните науки и на 59-тото место се најдоа општествените науки.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
