Remove ads
Комедија дел арте (италијански commedia dell'arte) — вид италијанска комедија со исто утврдено сценарио во кое се менуваат стереотипните, најчесто љубовни заплети; успехот зависи првенствено од умешноста на актерите, бидејќи поединечните изведби, вклучувајќи ги монолозите, дијалозите, вообичаените досетки и шеги, се препуштени на импровизацијата[1].
Комедијата дел арте не е театарски род туку различен начин на изведба на театарските претстави. Дефиницијата дел арте всушност значела „занает“ и исто така имала и други имиња како: commedia all'improvviso (комедија на импровизацијата) или commedia degli Zanni (комедија на Ѕаниеви) и др.
Remove ads
За првпат дефиницијата за комедија дел арте се среќава во 1750 во комедијата „Комичниот театар“ (итал.Il teatro comico) на Карло Голдони. Венецијанскиот автор зборува за оние глумци кои ја изведуваат „комедијата дел арте“ употребувајќи маски и импровизирајќи ги своите улоги, со помош на професионални глумци (за првпат значи во Западниот Театар се среќава група од професионални глумци а не аматери), и го употребува зборот "arte" во смисла на струка, занает, односно на целата група од сите оние кои ја извршуваат таа професија. Значи Commedia dell'arte во смисла на „професионална комедија“ односно комедија на професионалци. Впрочем, во италијанскиот јазик зборот "arte" имал две значења: првото - уметност - како плод на човековиот ум, а другото занает, работа, професија.
Преминот од ренесансната комедија, со висок стил и изведувана од страна на аматери кон комедија дел арте се случува меѓу 16 и 17 век благодарение на серија од среќни околности кои настануваат во тој период.
Првата од тие околности е раѓањето на приватните театри, пред сѐ во Венеција каде благородничките фамилии отпочнуваат политика на распространување, во рамките на градот, на нови простори посветени за изведба на комедии и мелодрами со плаќање. Токму таквите театри му даваат поттик на уличниот изведувач, жонглер и дворски забавувач да се испроба во посложени сценарија. Од таа причина некои улични глумци започнуваат да се собираат и ги создаваат патувачките глумечки трупи.
Remove ads
Главните ликови се слугата и неговиот господар, а основната интрига ја сочинува судирот меѓу старите и младите, глупавите и паметните, сиромашните и богатите. Во постојаните ликови на комедија дел арте, кои носат карактеристични костуми и маски, спаѓаат: Доторе (итал. Dottore), зборлест интелектуалец од Болоња; Панталоне (итал. Pantalone), приглуп татко, отмен трговец или излажен сопруг од Венеција; итриот слуга Арлекин (итал. Arlecchino) или Скапино (итал. Scapino)или Бригела (итал. Brighella) од Бергамо односно Пулчинела (итал. Pulcinella) од Неапол; Коломбина (итал. Colombina); фалбаџијата Капитано (итал. il Capitano); Тартаља (итал. Tartaglia) стариот нотар кој пелтечи; Пјер и др.
Арлекин, 1671 
Бригела, 1570 
Коломбина, 1683 
Доторе, 1653 
Паљачо, 1600 
Панталоне, 1550 
Скарамуча 
Скапино 
Ил Капитано 
Изабела 
Ковиело 
Пулчинела
Преку патувачките трупи комедијата дел арте се шири низ Европа, извршувајќи големо влијание на германската, француската и англиската комедија и лакрдија (Молиер, Шекспир и др.). Влијанието на комедијата дел арте е видливо денес во англиската пантомима, во европските куклени претстави, во балетот и операта.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads