Remove ads
Реинкарнација, буквално значи „повторно да се родиш во тело“. Се смета за доктрина или метафизичко верување дека некој основен дел од живото битие (во некои варијации се однесува само на луѓето), после смртта сè уште живее и се раѓа во ново тело. Овој основен дел најчесто се нарекува дух или душа, „повисоко јас“ или „вистинското јас“, „божествена искра“ или едноставно „јас“. Според ова верување, во текот на секој живот во физичкиот свет се добива нова личност, но еден дел од „јас“ е постојан во текот на сите животи, таканаречени - инкарнации.[1]
Верувањето во реинкарнација е древен феномен. Оваа доктрина е централен принцип во индиските религиозни традиции: во хиндуизмот, јогата, вишнаизам, шиванизам, џаинизам и сикизам. Некои древни грчки филозофи исто така верувале во реинкарнација, а денес се појавува како верување во бројни модерни паганизми и во некои од движењата на Њу ејџ, меѓу кои и во спиритизмот, меѓу практикантите на африканските традиции, следбениците на езотеријата, Кабалата, суфизмот, гностицизмот. Будистичкото верување во реинкарнација се разликува од она на хиндуизмот и на Њу ејџ, по тоа што вели дека не постои непроменлив дел од „душата“ кој се реинкарнира.
Во текот на последниве децении, значаен број на авторитети од Запад го прифатија верувањето во реинкарнација.[2] Сепак, скептиците сметаат дека треба да се изврши поголем број на истражувања за да може да се зборува за реинкарнацијата.
Remove ads
| Дел од статиите Хиндуизам | |
 | |
| Историја · Божества | |
| Секти · Митологија | |
| Верувања | |
|---|---|
| Реинкарнација · Мокша | |
| Карма · Самсара · Маја | |
| Нирвана · Дарма | |
| Јога · Ајурведа | |
| Југа · Вегетаријанство | |
| Бакти · Арта | |
| Текстови | |
| Упанишади · Веди | |
| Багават гита | |
| Рамајана · Махабхарата | |
| Пурана · Аранјака | |
| Сродни статии | |
| Хиндуизам по земји | |
| Водачи · Мандир · | |
| Касти · Мантра | |
| Речник · Празници | |
| Мурти | |
Источните филозофски и религиозни верувања се разликуваат во своето верување во реинкарнација, пред сè во врска со природата на душата (позната како „џива“ или „атман“).
Концептот на реинкарнација (заедно со карма, самсара и мокша) најпрвин се појавил во Индија, од не-Ариевци, и надвор од системот на касти. Будизмот и џаинизмот се продолжение на тие традиции, а потоа го презеле браманистите. Првите записи кои ја содржат оваа идеја се раните Упанишади.[3][4]
Будизам
Според записите, Буда зборувал за концепт на реинкарнација кој многу се разликува од концептите на било кој друг индиски учител: кога еден човек умира, друг се раѓа, исто како што пламенот од свеќата која се гаси може да запали друга свеќа.[5][6]
Значи, според будизмот, не постои постојан и непроменлив дел од „јас“, и не постои селење на душата во таква смисла. Она што се прераѓа не е личноста, ниту душата. Будизмот не го отфрла процесот на прераѓање, самсара, туку вели дека тоа се одвива во пет или шест области од постоењето. Според тоа, многу ретко се случува човек да се роди повторно во наредниот живот како човек.[7] Сепак, тибетските будисти веруваат дека нивниот лама се прераѓа постојано како човек.
Хиндуизам
Според хиндуизмот, душата (атман) е бесмртна, додека телото е она што се раѓа и умира (како што е запишано и во Багават Гита. Идејата дека душата (на секое живо суштество со свест - вклучувајќи ги и животните, а не само луѓето) се реинкарнира, ја вклучува кармата, што е уште еден концепт за првпат запишан во Упанишадите. Карма буквално значи „акција“, „делување“, и претставува збир на нечии делувања и силата која ја одредува наредната инкарнација. Циклусот на смрт и прераѓање, воден од кармата, е самсара.[8]
Хиндуизмот учи дека душата постојано се инкарнира, заробена од материјалните енергии, а сака да се инкарнира поради уживањата што ги нуди физичкиот свет, кои се можни само кога имаш тело.[9] Според хиндуизмот, не се сите овоземни задоволства грешни, но учи дека тие не можат да донесат вистинска среќа и мир, затоа што светот каков што го знаеме е илузија, налик на сон, а да си фатен во стапицата на самсара (циклусот на прераѓање) значи дека не ја знаеш вистинската природа на нашето постоење.
После бројни прераѓања, кога душата конечно ќе се замори од минливите задоволства на овоземниот свет, ќе започне да ги бара повисоките форми на среќа, до кои се стигнува само преку духовно искуство. Конечно, душата сфаќа дека е бесмртна, за разлика од телото (и егото). Кога сите желби на душата ќе исчезнат, душата повеќе не се прераѓа.[10] Се вели дека тогаш душата влегува во мокша, односно дека е спасена од самсара.[11]
Џаинизам
Џаинизмот се разликува од првите две во тоа што смета дека кога човек ќе насобере доволно позитивна карма, ќе се прероди како божество (дева). Ваквото верување може да се најде и во некои од школите на хиндуизмот.[12]
Таоизам
Таоистичките записи велат дека Лао Це се појавувал на Земјата како различни личности во различни времиња, почнувајќи од времето на Тројцата возвишени и петте цареви.[13]
Еден важен текст на таоизмот, Чуанг це (од 4 век п.н.е.), вели: „Раѓањето не е почеток. Смртта не е крај. Постоењето нема ограничувања; постои континуитет без почетна точка. Постоењето без ограничување е просторот. Континуитетот без почетна точка е времето. Постои раѓање, постои смрт. Низ нив се минува без да се види портата на божественото.“
Remove ads
Старите грчки филозофи
Меѓу Старите Грци, Сократ, Питагора, и Платон верувале и подучувале на реинкарнација. Неколку стари извори потврдуваат дека Питагора тврдел дека се сеќава на некои свои минати животи.[14] Постојат редица нагрчко-египетски записи кои се однесуваат на Хермес Трисмегист/Тот, каде доктрината на реинкарнација е централна тема.
Христијанство
Најголемиот дел од христијаните не ја прифаќаат темата „реинкарнација“. Сепак, повеќето христијански цркви, учат за „животот после смртта“, односно за задгробен живот. Христијаните кои се припадници на Њу ејџ движењата, велат дека реинкарнацијата била дел од раното христијанство, но дека со време е создадена предрасуда, како и поради лошите преводи, овие учења се изгубени или нејасни.[15]
Богомилите на балканот исто така верувале во реинкарнацијата.[16]
Натамошна христијанска заедница која во своето учење(слично на богомилското) ја прифаќа реинкарнацијата е прахристијанската заедница Универзален живот. Реинкарнацијата ја претставува мошне поразлично од источните религии или Њу ејџ движењата, меѓу другото целосно отфрлајќи ја можноста човечките души да се реинкарнираат во животински или дури растителни тела, а процесот на реинкарнирање не е нешто што за душите ќе биде бесконечно достапно.[17]
Remove ads
Реинкарнацијата е сложена тема, бидејќи за неа се кажани толку будалаштини што многумина денес однапред ја отфрлаат. Повеќето луѓе не знаат дека постојат и приличен број сериозни истражувања што се спроведуваат за реинкарнацијата. Во последните неколку десетици години расте бројот на научници со голем углед кои компилирале голем број на податоци на таа тема. Меѓу нив се Џоел Витон и Мајкл Њутн.[18]
Главната движечка сила на истражувањата на Витон и Њутн со хипнозата се темели на едноставен и зачудувачки факт. Кога луѓето се ставаат под хипноза, тие често се сеќаваат на она што изгледа како сеќавање на минати животи. Истражувањата покажале дека повеќе од дваесет проценти од сите поединци кои можат да се хипнотизираат, можат и да се сетат на такви сеќавања. Овој феномен во голема мерка го признаваат и скептиците.
За да го спроведе своето истражување, Витон собрал група од триесетина луѓе. Во групата имало луѓе од сите слоеви, од возачи на камиони до експерти за компјутери, при што некои од нив верувале во реинкарнација, а други не. Еден по еден ги хипнотизирал и поминал буквално илјадници часови снимајќи сè што зборувале за своите наводни претходни животи.
Податоците биле фасцинантни. Еден од зачудувачките аспекти е големиот степен на истоветност на искуствата на испитаниците. Сите зборувале за бројни минати животи, а некои дури и за дваесет или дваесет и пет, иако практичната граница е досегната кога Витон ги вратил во нивните, како што тој ги нарекува “пештерски животи”, кога еден животен век не можел да се разликува од друг. Сите добиени податоци укажуваат дека на душата не ѝ е својствен полот, и многумина барем во еден живот живееле како спротивен пол. Сите исто така зборувале дека целта на животот е да се развиваат и да учат, и дека бројните животи го олеснуваат тој процес.[19]
Многумина од испитаниците после трауматските сеќавања од минатите животи на кои се сетиле, доживеале длабоко психичко и физичко оздравување, и дале неверојатно точни историски податоци за времето во кое живееле. Некои дури зборувале со за нив непознати јазици. Додека повторно проживувал еден свој живот во кој бил Викинг, еден човек триесет и седум годишен бихевиористички научник, извикувал зборови за кои лингвистичките авторитети подоцна утврдиле дека се на старонорвешки јазик.[20] Истиот човек откако е вратен во својот минат живот во Персија, почнал да пишува со писмо на арапски стил, кој стручњакот за блискоисточни јазици го идентификувал како автентичен сасанидски пахлевиец, одамна изумрен месопотамски јазик кој бил во употреба меѓу 226 и 651 година од нашата ера.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads