From Wikipedia, the free encyclopedia
Основно образование и воспитание — дејност од голем непосреден и општествен интерес и се врши како јавна служба. Основното образование и воспитување е задолжително.
Меѓународната стандардна класификација на образованието го смета основното образование за еднофазно, каде што програмите обично се осмислени да обезбедат основни вештини за читање, пишување и математика и да воспостават цврста основа за учење. Ова е ISCED ниво 1: Основно образование или прва фаза од основното образование.[2]
Основното образование во Македонија е задолжително и бесплатно и трае девет години. Наставата во прво одделение ја изведува наставник по одделенска настава, педагог или наставник за предучилишно воспитание. Наставата во второ и трето одделение ја изведува наставник по одделенска настава или педагог. За изведување на наставата по англиски јазик од прво до трето одделение се вклучува наставник по англиски јазик. Вториот циклус ги опфаќа четврто, петто и шесто одделение. Наставата во четврто одделение ја изведува наставник по одделенска настава или педагог, освен за наставата по англиски јазик и за наставата по македонски јазик за учениците од припадниците на заедниците кои наставата ја остваруваат на јазик и писмо различни од македонскиот јазик и неговото кирилско писмо. Наставата во петто одделение продолжува да ја изведува наставник по одделенска настава или педагог, освен за наставата по англиски јазик и за наставата по македонски јазик за учениците од припадниците на заедниците кои наставата ја остваруваат на јазик и писмо различни од македонскиот јазик и неговото кирилско писмо, а по природни науки и техничко образование се вклучуваат и предметни наставници. За изведување на наставата по физичко и здравствено образование од прво до петто одделение се вклучува и наставник по физичко и здравствено образование. Наставата од шесто до деветто одделение ја изведуваат предметни наставници.[3]
Во предаграрните култури, децата учеле следејќи го својот нагон за игра. Немало потреба од задолжително образование.[4] Во аграрните култури, земјоделството, одгледувањето, размената и градењето вештини можело да се пренесат од возрасни на деца или од мајстор на чирак. Општествата се согласуваат околу потребата нивните деца да учат и да ги попримаат нивните културни обичаи и верувања. Тие се обидуваат да го направат тоа неформално во семејството или со собирање на децата и задолжување на учител кој ќе се справи со задачата. Ова добро функционирало за земјопоседниците, но децата на безземните од седумгодишна возраст работеле како слуги. Во еден извор од почетокот на XV век, еден француски гроф советувал дека благородниците ловци треба да „изберат момче слуга од седум или осум години“ и дека „...ова момче треба да биде претепано додека не му се всади страв од непочитување на наредбите на своите господари“. Во документот се наведени задачите што момчето требало да ги извршува секојдневно и дека момчето ќе спие на мансардата над кучкарникот за да се грижи за потребите на кучињата.[4][5]
Верските заедници станале носители на образованието и ги определувале наставниот план и програма. Приоритет било да научат да рецитираат делови од нивниот свет текст. За да може нивното општество да напредува, усното предание морало да се замени со пишани текстови; некои ученици морале да запишуваат делови. Учениците во манастирите морале да го читаат напишаното на верски јазик, не само на народен јазик. Ова довело до формално образование во медресите и училиштата. Мартин Лутер изјавил дека спасението зависи од сопственото читање на Светото писмо на секое лице.[4]
За време на грчката и римската доба, момчињата биле образувани од нивните мајки до седумгодишна возраст, а потоа, според културата на нивното место и време, тие започнувале со формално образование. Во Спарта до дванаесет години, во воена академија се развивала физичка подготвеност и борбени вештини, но и читање, пишување и сметање,[6] додека во Атина нагласокот бил на разбирање на законите на полисот, читање, пишување, аритметика и музика, со гимнастика и атлетика,[7] и учење на моралните приказни на Хомер. Девојките целото образование го добивале дома. Во Рим, основното училиште било наречено лудус; наставната програма се развивала низ вековите со изучувањето на латинскиот и грчкиот јазик. Во 94 година, Квинтилијан го објавил систематското образовно дело Institutio Oratoria.[7] Тој направил разлика помеѓу наставата и учењето и дека детето од 7 до 14 години учи преку сетилно искуство, учи да формира идеи, развива јазик и памтење. Тој им препорачал на наставниците да ги мотивираат своите ученици правејќи ги часовите интересни, а не со физичко казнување.[7] Тривиумот (граматика, реторика и логика) и квадривиумот (аритметика, геометрија, астрономија и музика) биле наследство од римскиот наставен план и програм.[7]
Додека хуманизмот забележал голема промена во второстепената наставна програма, првостепената наставна програма останала непроменета.[8] Се верувало дека со проучување на делата на великаните, древните луѓе кои владееле со царствата, ќе се стекне способност да се успее на кое било поле. Момчињата од ренесансата учеле латинска граматика од петгодишна возраст користејќи ги истите книги како и римското дете. Постоеле граматики на Донат и Присцијан, потоа Цезаровите коментари, по што следела латинската Вулгата на Свети Јероним.[9]
Иако гимназиите биле основани за да обезбедат основно образование, тие барале од нивните ученици да поседуваат одредени вештини при уписот. Особено очекувале да знаат да читаат и пишуваат на народен јазик. Имало потреба од нешто поосновно.[10]
Жан Пијаже бил одговорен за воспоставување рамка која го опишува интелектуалниот, моралниот и емоционалниот развој на децата.[11] Докторирал во 1918 година и вршел постдокторски истражувања во Цирих и Париз.[12] Неговите мисли се развиле во четири фази:
Користејќи ја оваа рамка, може да се испита нивото на развој на детето. Неговата теорија вклучувала четири фази: сензомоторен период, предоперативен период, конкретен оперативен период и формален оперативен период.[14]
Теоријата на Лев Виготски[15] се засновала на социјално учење, каде што други поупатени (МКО) му помагаат на детето да напредува во зоната на проксимален развој. Во рамките на зоната на проксимален развој, постојат вештини кои детето може да ги прави, но треба да му се покажат за да премине од желба кон независно знаење.[15] Помошта или инструкциите стануваат облик на наставни скелиња; овој поим и идеја биле развиени од Џером Брунер, Дејвид Вуд и Гејл Рос.[16] Тие се во доменот на:[17][18] интелектуални, физички, вештини за учење, јазични и емоционални состојби.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
