вид растение From Wikipedia, the free encyclopedia
Кикиритка (науч. Arachis hypogaea) — зеленчук кој припаѓа на семејството бобови или мешункасти растенија (Fabaceae), а потекнува од Јужна Америка, Мексико и Средна Америка. Во Македонија најмногу се одгледува во околината на Струмица.
| Кикиритка | |
|---|---|
 | |
| Научна класификација | |
| Царство: | Растенија |
| Нерангирано: | Скриеносеменици |
| Нерангирано: | Евдикоти |
| Нерангирано: | Розиди |
| Ред: | Бобовидни |
| Семејство: | Бобови |
| Потсемејство: | Глушини |
| Род: | Кикиритки |
| Вид: | Кикиритка |
| Научен назив | |
| Arachis hypogaea L. | |
Стеблото на кикиритката расте околу 30 до 50 сантиментри. Има жолти цветови, а плодовите растат под земја. Лушпата е рапава и во неа има зрна прекриени со тенка кожичка. За кулинарски потреби се употребуваат зрната од кикиритките.
Кикиритките се богати со белковини, минерали, витамини Е и К и исто така, многу важно, не содржат холестерол. Една е од ретките мешунки кои се богати со витамин Д.
Се препорачува кикиритките да се купуваат со лушпа, бидејќи така ги содржат сите овие витамини и минерали. Докажано е дека доколку умерено се конзумираат кикиритките, доведуваат до помал ризик од срцев удар или мозочен удар, го намалуваат холестеролот, спречуваат воспалување и ги зацврстуваат клетките околу срцето.[1]
Старите Инки одгледувале кикиритки пред 3.500 години. Дури изработувале и садови во облик на кикиритки и ги украсувале со нив. Шпанските освојувачи во XV век кикиритките ги пренеле во Европа и пошироко низ светот, а интересно е што ова растение стигнало во Северна Америка дури во XVIII век, и тоа од Африка.
Во почетокот на летото грмушките на кикиритки ги прекривааат полињата. Откако цветовите ќе бидат опрашени, стеблата се спуштаат кон почвата, а жолтите цветови влегуваат под земја на длабочина од шест сантиметри. Плодовите се развиваат под земја во мешунки долги околу 4-5 сантиметри, во кои има од 1 до 4 зрна. Лушпата е рапава, а внатре има бледо жолтеникаво или жолто семе. Ископувањето на кикиритките се врши кон крајот на месец септември.
Кикиритките во Македонија се одгледуваат единствено во неколку села во пределот Подгор во подножјето на Беласица во Струмичко, поради поволните услови со значителна влага на почвата[2]. Одгледувањето на кикиритки е започнато на почетокот на шеесеттите години на XX век откако е донесено семето од агроном од Струмица кој бил на обука во Војводина[2]. Со текот на времето се променувани и носени семиња и од соседна Бугарија, при што и денес е забележлива разликата во самите плодови на кикиритките[2]. Денес најмногу кикиритки се одгледуваат во околината на селата Колешино, Мокриево, Борисово.
Во индустријата, кикиритките се користат на повеќе од 300 начини и тоа за производство на брашно, сапун, детергент, пластика, до различни креми, шампони и лекови. За разлика од многу други плодови кои во јадењата може и да не ги препознаете, тоа не е случај и со кикиритките, бидејќи тие имаат навистина препознатлив вкус. Кикиритките можат да се јадат пржени, печени, солени или несолени. Од нив се произведува добро познатиот путер од кикиритки, се произведува и масло од кикиритки, а исто така тие се дел од многу десерти и солени јадења. Во Македонија (и пошироко), најпознат производ од кикиритки се веројатно смоките.
| Хранлива вредност на 100 г | |
|---|---|
| Енергија | 2,385 kJ (570 kcal) |
21 g | |
| Шеќери | 0,0 g |
| Влакна | 9 g |
Масти | 48 g |
| Заситени | 7 g |
| Мононезаситени | 24 g |
| Полинезаситени | 16 g |
25 g | |
| Триптофан | 0,2445 g |
| Треонин | 0,859 g |
| Изолеуцин | 0,882 g |
| Леуцин | 1,627 g |
| Лизин | 0,901 g |
| Метионин | 0,308 g |
| Цистин | 0,322 g |
| Фенилаланин | 1,300 g |
| Тирозин | 1,020 g |
| Валин | 1,052 g |
| Аргинин | 3,001 g |
| Хистидин | 0,634 g |
| Аланин | 0,997 g |
| Аспараг. кис. | 3,060 g |
| Глутам. кис. | 5,243 g |
| Глицин | 1,512 g |
| Пролин | 1,107 g |
| Серин | 1,236 g |
| Витамини | |
| Тиамин (Б1) | (52 %) 0,6 мг |
| Рибофлавин (Б2) | (25 %) 0,3 мг |
| Ниацин (Б3) | (86 %) 12,9 мг |
| Пантот. кис. (Б5) | (36 %) 1,8 мг |
| Витамин Б6 | (23 %) 0,3 мг |
| Фолна кис. (Б9) | (62 %) 246 μг |
| Витамин Ц | (0 %) 0,0 мг |
| Витамин Е | (44 %) 6,6 мг |
| Минерали | |
| Калциум | (6 %) 62 мг |
| Железо | (15 %) 2 мг |
| Магнезиум | (52 %) 184 мг |
| Манган | (95 %) 2,0 мг |
| Фосфор | (48 %) 336 мг |
| Калиум | (7 %) 332 мг |
| Натриум | (0 %) 6 мг |
| Цинк | (35 %) 3,3 мг |
| Други состојки | |
| Вода | 4,26 g |
| |
| Постотоците се приближно пресметани според препораките за возрасни лица во САД. | |
_-_in_shell,_shell_cracked_open,_shelled,_peeled.jpg)
![Thumb](#/media/Податотека:Dragee_"Арахис_в_шоколаде"_02.jpg)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
