Информациски и комуникациски технологии за развој (ИКТ) е општ термин кој се однесува на примена на Информациски и комуникациски технологии (ИКТ) во областа на социо-економски развој, меѓународен развој и човекови права. Основната хипотеза зад овој пристап е се повеќе и подобро информирање и комуникација кое го промовира развојот на едно општество (тука спаѓаат подобри приходи, образование, здравство, безбедност или било кој друг аспект на човековиот развој ). Во нашето време, најмногу материјални и ефективни начини за подобрување на информациски и комуникациски текови во општеството се состојат во поттикнување на ИКТ.
Доминантниот термин кој се користи во оваа област е "ИКТЗР". Алтернативи вклучуваат ИКТР и информатика за развој.
ИКТР (Информатички и комуникациски технологии и развој) е примена на технолошки решенија за проблемите на земјите во развој. Во теоријата, тоа се разликува од информатички и комуникациски технологии за развој (ИКТРЗР). ИКТРЗР се фокусира на користење на дигитална технологија за добивање на специфични развојни цели (особено на Милениумските развојни цели). ИКТР е многу пошироко во употреба од ИКТ кај земјите во развој. Ова е разлика која ретко се сфаќа и се користи во пракса.[1]
Постои - сосема слободна - заедница на истражувачи што е создадена на годишните ИКТЗР конференции, од кои втората[2] се одржа во Лондон, Англија. Главната одлика на оваа заедница е интеграција на двете технички и општествени науки и истражувачите кои работат во оваа област.
Концептот на ИКТЗР може да се толкува дека се занимава со маргинализираните популации насекаде во светот, но најчесто се поврзани со работа во земјите во развој. Тој се занимава со директна примена на информатичката технологија за намалување на сиромаштијата. ИКТ може да се примени и во директна смисла, кога неговата употреба носи директни придобивки на маргинализираното население или во индиректна смисла, при што им помага на ИКТ хуманитарните организации или невладини организации или влади или бизниси со цел да се подобрат општите социо-економски услови.
Полето станува признаено како област за интердисциплинарни истражувања што може да се забележи од страна на поголем број на конференции, работилници и публикации.[3][4][5] Таквите истражувања се поттикнати делумно и од потребата за научно потврдени репери и резултати кои може да се користат за мерење на ефикасноста на тековните проекти.[6]
ИКТ е од централно значење за повеќето модерни економии денес. Многу меѓународни развојни агенции ја признале важноста на ИКТЗР, на пример, GICT секцијата на Светската банка има тим од околу 200 членови од персоналот задолжени да работат во областа на ИКТ. Центарот за глобална мрежа, исто така, ги промовира иновациите и напредокот во ИКТЗР.Global Knowledge Partnership (GKP) Архивирано на 29 ноември 2010 г. е првата мрежа во светот со повеќе чинители, заедничка за јавниот сектор, приватниот сектор и организациите на граѓанското општество со цел да се сподели знаењето и градење на партнерства во ИКТЗР.
Земјите во развој далеку заостануваат зад развиените земји во употребата на компјутери и интернет пристап. На пример, во просек само 1 од 130 лица во Африка има компјутер[7], додека во Северна Америка и Европа 1 на секои 2 лица имаат пристап до интернет.[8] 90% од учениците во Африка никогаш не допреле компјутер.[9]
Сепак, локалните мрежи може да обезбедат значителен пристап до софтвер и информации дури и без користење на интернет врска, на пример, преку употреба на Википедија ЦД или eGranary дигитална библиотека.
Еден добар пример за влијанието на ИКТ е запознавањето на земјоделците со пазарната цена и на тој начин доаѓа до зголемување на нивните приходи.[10][11] Е-центарот на заедницата на Филипините има развиено мрежно место за промоција на неговите локални производи во светот.[12] Друг пример е употребата на мобилни телекомуникации и радио емитување против политичка корупција во Бурунди.[13]
Историјата на ИКТЗР може да се подели во три периоди:[14]
- ИКТЗР 0.0: средината на 1950-тите до крајот на 1990-тите години. Во овој период (пред создавањето на терминот "ИКТЗР"), фокусот бил на компјутери/обработка на податоци за канцелариски апликации за власта и приватниот сектор како и организации за земјите во развој.
- ИКТЗР 1.0: крајот на 1990-тите години до крајот на 2000-. Комбинирано со доаѓањето на Милениумските развојни цели и меинстрим употреба на интернетот во индустријализираните земји довело до брз пораст на инвестициите во ИКТ инфраструктура и ИКТ програми/проекти во земјите во развој. Најтипична апликација е телецентар, кој се користи да се донесат информации за развој на прашања како што е здравството, образованието и земјоделието во сиромашните заедници.
- ИКТЗР 2.0: крајот на 2000-тите и наваму. Нема јасна граница меѓу фаза 1.0 и 2.0, но има предлози да се пресели во нова фаза која вклучува промена од телецентрите кон мобилни телефони како архетипска примена; постои помала загриженост за Е-подготвеност и поголем интерес за влијанието на ИКТ за развој и повеќе се фокусира на сиромашните како производители и иноватори со ИКТ (за разлика од корисниците на ИКТ-засновани на информации).
Анализи
ИКТЗР иницијативи и проекти може да бидат дизајнирани и имплементирани од страна на меѓународните институции, владите (на пример, е-Мексико иницијатива), консултанти (на пример, непрофитни компјутери,[15]), приватни компании (на пример, Intel's Classmate), невладини организации (на пример, Меѓународниот институт за комуникација и развој) или виртуелни организации (на пример, Лаптоп за секое дете). Проектите обично може да се евалуација на истражување, прелиминарни истражувања, или конструктивни истражувања.[5]
Во 2010 година Извештај од истражување за Ресурсниот центар за управување и социјален развој [16] заклучил дека "Многу малку ИКТЗР активности се покажале одржливи ... Неодамнешните истражувања ја нагласиле потребата да се префрлат од технологија зависна од пристап, каде што акцентот е на технички иновации кон приод кој ја нагласува иновативната употреба на веќе воспоставената технологија (мобилни телефони, радио, телевизија). "[17] Сепак, од 27 апликации на ИКТ за развој како е-влада, Е-учење и Е-здравје било заклучено дека има можности за голем успех како и зајакнување на друштвените мрежи и зголемување на безбедноста (особено за жените).
Центарот за развој на Обединетите нации во Бангкок издал список на повеќе од 100 студии за случаи на решавање на едно или повеќе од следните прашања:[18]
- Пристап и инфраструктура
- Градење на капацитети и образование
- E-владеење и е-влада
- Животната средина и земјоделството
- Слободен софтвер
- Пол и ИКТ
- Здравство и медицина
- Политика и социјална анализа
- Технички иновации за развој
Проблеми
Проекти кои распоредуваат технологии во недоволно развиените подрачја се соочуваат со добро познати проблеми во врска со криминал, проблемите на прилагодување на социјалниот контекст и инфраструктурни проблеми.
Во многу сиромашни региони на светот потребни се законски и политички мерки за да се олесни или овозможи примена на ИКТ, особено во однос на монополот со комуникациски структури и цензура на закони.
Повеќе истражувања и планирања се од клучно значење за да се минимизираат проблемите и да се зголемат резултатите во спроведувањето на ИКТЗР проекти. Истражувањето треба да е свртено кон корисникот со цел да се направи дизајн на технологијата кој ќе биде лесен за восприемање што е особено важно во руралните области на земјите во развој, каде што голем предизвик е образованието на децата.
Прашањето во врска со писменоста е еден од клучните фактори зошто проектите не успеваат во руралните области, образованието и писменоста буквално претставуваат основа за дигитална и информациска писменост па со тоа потребно е да се направи соодветно образование и обука за корисникот со цел да разбере како да манипулира со апликации за да добие информации кои му се потребни. Потребно е постојано следење на заедницата за да се види дали проектот е успешно имплементиран и дали се користи.
Во случајот на Индија, технолошкиот напредок е повеќе од видлив во реалноста: достапноста на мобилни телефони дозволи повеќе луѓе да се здобијат со мобилни телефони уште пред да научат да користат лични компјутери и работни околини. Затоа непознавањето на работа со компјутери може да се види како проблематично бидејќи се создава дигитален јаз ако предвидени технолошки уреди се компјутери, па поделеноста меѓу компјутерската технологија и луѓето предизвикува тешкотии за некои иницијативи од ИКТЗР проектот да стапат на сила. На пример, во руралните делови на Индија, Министерството за образование ја отфрли OLPC иницијативата[19] поради недостаток на средства и обучени професионалци за одржување на настава на компјутер. Додека затворање на дигиталниот јаз може да се постигне преку обука на наставници, со што технологијата може да се користи за наставниот процес, постои уште еден проблем за неуспех да се признае технологијата како алатка во процесот на учење. Проучување како ученици и/или студенти кои комуницираат со користење на технологијата е од витално значење за развој и дизајнирање технологии за нив.
Проекти во маргинализираните руралните области се соочени со најзначајните пречки, но, бидејќи луѓето во руралните области се маргинализирани на дното на пирамидата, напорите за развој треба да направат најмногу разлика во овој сектор. ИКТ имаат потенцијал да ги мултиплицираат ефектите за развој[20] и на тој начин се исто така значајни во руралната арена.[21]
Сепак, воведувањето на ИКТ во овие области е најчесто многу скапо и постојат следниве бариери:[22]
- Недостигот на инфраструктура: нема електрична енергија, нема вода, лоши патишта, итн.
- Недостаток на здравствени услуги: болести како ХИВ, туберкулоза, маларија кои се сè почести.
- Недостаток на вработување: практично нема работни места во маргинализирани рурални области.
- Глад: гладни корисници имаат проблем со концентрацијата.
- Неписменост: Кориснички интерфејси со текст кои не работат многу добро, иновативни човекови компјутерски интерфејси (види интеракција човек- компјутер) се задолжителни.
- Недостаток на средства за одржување на проектот: некои проекти може да се остават да се влошуваат со време, бидејќи одржување е спорадично ако компонентата паузира за да се добијат квалификувани луѓе или да се направи поправка ..
- Недостаток на средства за одржување на проектот поради грантови со краток поглед
- Недостаток на поддршка од локалната самоуправа
- Социјални контексти: на потенцијалните корисници кои живеат во руралните маргинализирани области често не може лесно да се види местото на ИКТ поради општествениот контекст и поради пречки како глад, болести и неписменост.
- Можност за поттикнување на одлив на интелигентен кадар.[23]
- Корупцијата е еден од факторите кои го попречуваат спроведувањето на ИКТ проекти во руралните области.
- Обуки и семинари мора да се спроведуваат во согласност со соодветно време за земјоделците, да бидете сигурни дека нивната секојдневна рутина не е засегната.
- Многу апликации не се лесни.
- Проектите понекогаш не се управувани од потребите и не се релевантни за локалната средина.[23]
Друг значаен проблем може да биде избор на софтвер инсталиран на една технологија [24] - инструктори обучени во друг сет на софтвер, (на пример Ubuntu[25]) може да се очекува да имаат тешкотии во навигацијата на компјутери донирани со различен софтвер (на пример Windows XP).
Уште еден значаен проблем е, исто така, злоупотребата на електронскиот отпад на опасни начини. Палење на технологијата за да се добијат метали од неа ќе испушти отровни гасови во воздухот.[26]
Сепак, додека трае обуката, сите може да донираат поддршка, хардвер и софтвер, а тоа е тешко за друга витална компонента на технологијата, интернет пристап, да биде ставен на располагање со намалена стапка. "Во околу половина од земјите во Африка, една година на dial-up Интернет чини повеќе од просечниот годишен приход."[27][28]
Правни прашања
Еден од главните предизвици во надминување на дигиталниот јаз е да се прошири влијанието на соодветните политики од оние извршени од страна на телекомуникацискиот авторитет на целиот јавен сектор. Додека повеќето од националните дигитални агенди се предводени од националните телекомуникациски власти, како што се САД Федералната комисија за комуникации и NTIA, случајот на Чиле покажува дека средствата успеваат од страна на органот Телеком да претстават помалку од 5% од вкупните средства потрошени од страна на целокупната власт на ИКТ за полиси и проекти (ги шират над 22 владини сектори), ги спроведува националниот оддел за здравство, Министерството за образование или одделот за финансии.[29][29] Расположливите средства за ИКТЗР за јавниот сектор се големи, поголеми од оние потрошени за технологија и инфраструктура на власта.
Земји и меѓународни организации најчесто не знаат која агенција управува со кои видови на ИКТ-фондови, и честопати не се прави обид да се следат овие ресурси. Од ИКТ развојот се повеќе од обезбедува пристап до технологии, па логичен заклучок треба да биде да се координираат фондовите и проектите кои се спроведуваат од страна на телекомуникациите и технологиите и власта со оние управувани од страна на здравството, образованието и финансиите.
Првата задача во координацијата обично се состои од преземање на попис на средствата на располагање на целиот јавен сектор. Ова генерално не се прави, а дури и глумците и носителите на одлуки имаат кохерентна слика за она што е направено. Заеднички резултат се двојни напори и недостаток на синергија.[29]
Научени лекции
Од клучно значење во правење било кој напор на ИКТЗР успешен е делотворно партнерство меѓу четири клучни чинители:
- Јавниот сектор (власти - од развиените земји, земјите во развој, меѓународните органи и единиците на локалната самоуправа)
- Приватниот сектор (компании што им припаѓаат на членови на целната публика, мулти-национални организации кои сакаат да ги прошират своите пазари, про-сиромашни или социјални компании)
- Неформалниот сектор (НВО, групи за застапување)
- Претставници од целната публика
InfoDev има објавено 6 лекции од анализа на 17 нивни пилот програми. Овие лекции се поддржани од различни примери, како и список на препораки:[30]
- Лекција 1: Вклучување целни групи во проектот и надзорот.
- Лекција 2: При изборот на технологија за проект за интервенција при сиромаштија, да се посвети посебно внимание на барањата на инфраструктурата, локалната достапност, барања за обука и технички предизвици. Поедноставните технологии често даваат подобри резултати.
- Лекција 3: постојните технологии-особено телефон, радио и ТВ-често може помалку скапо да пренесуваат информации на локалните јазици и на поголем број на луѓе отколку што може поновата технологија. Во некои случаи, претходниот може да го подобри капацитетот на вторите.
- Лекција 4: ИКТ проекти кои допираат до руралните средини може да придонесат повеќе за Милениумските развојни цели од проекти засновани во урбаните средини.
- Лекција 5: Финансиска одржливост е предизвик за ИКТ иницијативи за развој.
- Лекција 6: Проекти кои се фокусираат на ИКТ обука треба да содржат практикантска работа и компонента за вработување.
Одржливост и приспособливост
Во моментов, главните две перспективи кои доаѓаат од овој сектор е да се нагласи потребата од надворешна помош за изградба на инфраструктура, така што проектите да може да постигнат одржливост, како и потребата да се развие и да се изгради.
Сè поголема перспектива во ова поле е дека исто така треба да се изградат проекти кои се одржливи и размерливи, наместо да се фокусира на оние кои мора да се опкружени со огромни количини на надворешно финансирање и не можат да преживеат долго. Одржување на приспособливост на проектот е огромен предизвик на ИКТ за развој; како цел корисникот да продолжи да ја користи платформата. ИКТЗР не е единечна имплементација, туку тоа е сложен процес кој треба да се преземе постојано, како за напредокот на секој проект кој се развива околу локалното образование за приспособливост на технологијата.
Исто така, голем број на земји во развој ги покажале своите вештини во ИТ (информатичка технологија). Користењето на овие вештини треба да се изгради на ИКТЗР проекти и да се допре до локалниот потенцијал и клучните локални партнери во развојот на овој сектор. Рамнотежа на трговијата кај овие земји се должи на увозот на хардвер и софтвер.
Критики и предизвици
Како што расте во популарност, особено во меѓународен развоен сектор, ИКТЗР, исто така, постојано трпи и критики. Прашања се покренати за тоа дали проектите кои се имплементирани со огромни трошоци се всушност дизајнирани да бидат размерливи или дали со овие проекти ќе се направи доволно влијание за да се произведе забележлива промена.[31][32] На пример, во Шри Ланка новинарот Nalaka Gunawardene тврди дека илјадници пилот проекти биле носени без оглед на генерализација, размерливост и одржливост, што значи дека овие проекти секогаш ќе бараат надворешно финансирање да продолжат со работа и дека нивното влијание е ограничено.[33]
Понатамошни критики на ИКТЗР се однесуваат на влијанието на ИКТ врз традиционалните култури итн. културен империјализам кој може да се шири со ИКТ. Со тоа се нагласува дека локалниот јазик, содржините и софтверот се добар начин за да им помогнат во ублажување на влијанието на ИКТ во развојот на области.[34]
Потенцијалот на ИКТ сериозно е загрозен од дигиталниот јаз и јазот помеѓу луѓе со пристап до информациите и оние без таквиот пристап[32]. Ова прашање било доведено во првите редови на меѓународната агенда и се воделе жестоки дебати во некои големи меѓународни политички средби како што е состанокот на Г8 во Окинава, Јапонија во јули, 2000 година.[35] Anriette Esterhuysen, застапник за ИКТЗР и човековите права во Јужна Африка,[36] посочила дека некои ИКТЗР проекти често даваат поголем акцент на тоа како ИКТ може да им помогне на своите корисници економски, наместо да им помагаат да се создаде општество каде ќе преовладуваат социјална правда и еднакви права. Таа смета дека одржливиот развој може да се постигне ако луѓето можат да зборуваат слободно за човековите права.[37]
Друга страна на критики против ИКТЗР е дека неговите проекти се на долг рок и ретко се еколошки. Корисничките заедници често не се одговорни да се ослободат од токсичните електронски остатоци кога опремата се распаѓа и е надвор од поправка. Транспорт на опрема за рециклирање на објекти е скапа, а опремата често се отстранува неправилно што придонесува за загадување на животната средина.
Елементи на успешни ИКТЗР проекти во Африка
Тоа се елементи кои д-р П. Клинт Роџерс ги забележал во успешни ИКТЗР проекти:
• зголемена постојна економска активност, се фокусира на силните точки да ги направат дури и подобри.
• Зголемување на важност со вклучување на крајниот корисник од самиот почеток на проектот.
• Изградба на постоечката инфраструктура (на пример, радио, телевизија, мобилни телефони) и / или крајниот корисник има преглед како да е едноставена инфраструктура.
• Размислете што може една африканска заедница да понуди на другите, а не она што другите може да го понудат на африканските заедници.
ИКТЗР проекти обично се обидуваат да вработат по ниски цени, ниска технологија која може да биде одржлива за развој на животната средина. Предизвикот е голем, бидејќи се проценува дека 40% од светското население има помалку од $ 20 годишно на располагање за да ги дадат во ИКТ. Во Бразил, најсиромашните 20% од населението живее со само $ 9 годишно (US 0,75 $ месечно).[38]
Од Латинска Америка се знае дека на границата помеѓу ИКТ како неопходно добро и ИКТ како луксузно добро е приближно околу "магичен број" $ 10 по лице месечно или $120 годишно.[38] Ова е цената кон која ИКТ луѓе се стремат и затоа е општо прифатено како минимум. Во контекст на оваа реалност, телецентри, десктоп виртуелизација и multiseat конфигурација и во моментов се чини дека се повеќе едноставни и заеднички патеки до прифатливи компјутери.
ИКТЗР проекти треба правилно да се следат и спроведуваат, како дизајн на системот и корисничкиот интерфејс и треба да бидат соодветни на целните корисници. Ако ИКТЗР проекти се инсталираат без соодветна координација со заедница на корисник, имаат тенденција да паднат за кратко време од главните цели. На пример, во користењето на ИКТЗР проекти во земјоделските сектори каде што мнозинството од населението се сметаат за технолошки неписмени, може да стане застарена.
Остроумни апликации за машинско учење, размислување, планирање и перцепција имаат потенцијал да донесат големи придобивки на маргинализираните популации во широк спектар на области, вклучувајќи ги здравството, образованието, транспортот, земјоделството и трговијата. Како пример, со учење и размислување може да се прошири медицинската грижа на оддалечените региони преку автоматски дијагнози на ограничена медицинска експертиза и транспорт на ресурси. Машинската интелигенција еден ден може да помогне во откривање, следење и одговарање на природните, епидемиолошки, или политички пореметувања. Методи развиени во рамките на вештачка интелигенција може дури и да помогнат да се откријат причински влијанија во големи програми и затоа е подобро да се разбере како да се дизајнира поефикасно здравствениот и образовниот систем. И идеи и алатки, создадени во пресекот на вештачката интелигенција и електронска трговија може да обезбедат нови насоки за подобрување и проширување на категоријата економски концепти како микро-финансирање и микро-работа.
Машинското учење има особено значење за помагање на населението во регионите во развој. Без преседан, големи количини на податоци се генерираат во светот за развој на здравјето на луѓето, трговија, комуникации и миграција. Автоматски методи на учење се развиени во рамките на заедницата и може да помогнат да ги разграничат од увид од овие податоци за природата и динамиката на општествените односи, финансиски врски и трансакции, модели на човековата подвижност, ширењето на болести и итни предизвици како на потребите на населението така и на лицата во криза. Модели и системи кои се потпора на такви податоци би можеле еден ден да бидат водичи за јавната политика, обликот на изградба на одговори на кризата и да помогнат да се формулира ефектива на долгорочни интервенции.
Користење на мобилни телефони како дел од ИКТЗР иницијативи се покажало како успешно за брза дистрибуција и мобилната телефонија има овозможено за сиромашните луѓе да имаат лесен пристап до корисни и интерактивни информации.[39] На пример, во Индија вкупниот број на мобилни телефони достигнал 851,70 милиони во јуни 2011 година, меѓу кои 289.570.000 дошле од руралните области со повисок процент на зголемување од урбаните.[40] Неочекуваниот раст на достапност и покривање на услуги на мобилната телефонија ја зголемила својата важност не само како средство за двонасочната комуникација, но и поради леснотијата на пристапот до информации.
Мобилните телефони сега се исто така способни за многу повеќе од размена на информации помеѓу двајца луѓе преку повик или СМС пораки. Напредни модели на мобилни телефони, исто така може да чуваат фотографии, снимање на видео, примаат радио честоти да се вклучат во локалните AM / FM станици, споделување и примање на мултимедијални пораки и дури да се поврзат на интернет и речиси сите одлики кои доаѓаат кога се поврзани со Интернетот. Сите овие одлики го прават уште подобар уред за помош во ИКТЗР проекти.
- Претприемништво и барање на работа
- Мобилните телефони ги намалуваат трошоците за водење на бизнис, а во некои случаи, технологијата дури и му овозможува на корисникот да започне. Добар пример за ова е случајот на многу жени во Пакистан кои биле во можност да почнат мали бизниси кои нудат разубавување и фризерски услуги без да плаќаат за поставување на козметички салони. Клиенти лесно можеле да им се јават преку нивните телефонски броеви да закажат средба и да уживаат во нивните услуги.
- Лесен пристап до информации
- Мобилните телефони им овозможуваат на корисниците пристап до вредни информации како што се цени, арбитража и пазар или трговски можности кои можат подобро да ги подготват за идните бизнис трансакции. Мобилната телефонија ги овласти фармерите и рибарите да го реализираат својот потенцијал како стопанственици и тие директно да се вклучат во процесите за преговори со своите клиенти. На страна на купувачот, исто така може да ги користи своите мобилни телефони за да дознае каде има најдобар квалитет и добра цена за производи кои се наоѓаат на пазарот.
- Неефикасности на пазарот
- Со користење на мобилни телефони, исто така може да се поправи неефикасноста на пазарот и враќање на рамнотежата во снабдувањето на пазарот. Информациите и услугите кои можат да бидат достапни преку мобилни телефони ќе спречат експлоатација од страна на посредници или трговци и ќе обезбедат можности за вработување (особено за жените од руралните средини), намалување на информациски празнини, освен трошоците и времето, и зајакнување на пристапот на давателите на услуги од руралните луѓе. Дозволува дознавање на релевантни информации во врска со образованието, вонредни состојби, пазари, време, итн, исто така може да ги поттикне жените економски.
- Замена на транспорт
- Подобрувањето на протокот на информации помеѓу купувачите и продавачите се направи за поефикасно пренесување на информации без да патуваат. Ова е особено значајно во руралните области каде што трговците треба да патуваат во урбаните средини едноставно да проверат за побарувачката и да преговараат за цените. Мобилните телефони ја елиминираат потребата за чести патувања како трговци и може да бидат сигурни дека побарувачката за нивните производи постои дури и пред да заминат од нивните рурални домови.
- Катастрофи
- Во случај на тешка суша, поплави, војни или слаби економии, мобилни телефони може да се користат не само за подобрување на бизнис можности, но исто така и за чување на контакт со домот. Мобилните оператори исто така се докажани како неверојатно корисни во катастрофи и при напори за известување за вонредни состојби поврзани со комуникациска инфраструктура.
- Образованието и здравството
- Мобилните услуги се користат за ширење на локално генерирани и локално релевантни образовни и здравствени информации.
- Социјалниот капитал и социјална кохезија
- Мобилните услуги им овозможуваат на учесниците да дејствуваат заедно и поефикасно да ги извршуваат заедничките цели со промовирање на соработката меѓу друштвените мрежи.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
