Брајковци

Брајковци — село во Општина Валандово, во областа Бојмија, во околината на градот Валандово. Селото е скоро целосно споено со соседното Балинци.

Брајковци
Воздушен поглед на селото
Брајковци Местоположба на Брајковци во Македонија Брајковци на карта
Координати 41°17′30″N 22°31′19″E
Регион	Вардарски
Општина	Валандово
Област	Бојмија
Население	384 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	2460
Повик. бр.	034
Шифра на КО	04005
Надм. вис.	110 м
Брајковци на општинската карта Атарот на Брајковци во рамките на општината
Брајковци на Ризницата

Потекло и значење на името

Името на селото првпат се сретнува во турски документи во XVI век. Името на селото потекнува од именски форми од македонскиот јазик, кое е придавно образување од личното име Брајко кое доаѓа од имињата Братислав, Битољуб, Братомир и слично.^[2]

Географија и местоположба

Воздушен поглед на селото со поглед на регионалниот пат 1401 низ него

Селото се наоѓа во јужниот дел на територијата на Општина Валандово, во средишниот дел на плодното Валандовско Поле.^[3] Селото е рамничарско, сместено на надморска височина од 110 метри. Од градот Валандово, селото е оддалечено 6 километри.^[3]

Низ селото поминува регионалниот пат 1401, кој ја поврзува Струмица со селото Марвинци.

Историја

Панорама на селото во 1931 година

Подрачјето на Брајковци е населено барем од хеленистичко време, за што сведочат остатоците од населба на наоѓалиштето Чукарски Пирој, источно од селото на левата страна од патот Валандово-Брајковци.^[4]

Селото било срамнето со земја при Валандовскиот земјотрес во 1931 година.^[5]

Стопанство

Атарот на селото зафаќа простор од 6 км², при што преовладуваат шумите со површина од 262,3 хектари, на обработливото земјиште отпаѓаат 252,6 хектари, додека на пасиштата 39,5 хектари.^[3]

Селото, во основа, има полјоделска функција. Во селото работат две продавници.^[3]

Од земјоделските култури најмногу се одгледува пченица, бостан, тутун, киви, обични и јапонски јаболки и друго.

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 312 —     1953 338 +8.3% 1961 366 +8.3% 1971 437 +19.4% 1981 450 +3.0%	Година Нас. ±% 1991 425 −5.6% 1994 424 −0.2% 2002 437 +3.1% 2021 384 −12.1%

Според податоците од 1873 година во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“, селото имало 34 домаќинства со 146 жители христијани.^[6]

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Брајковци живееле 180 жители, сите Македонци.^[7] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Брајковци имало 240 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.^[8]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 200 Македонци.^[9]

Селото е средно по големина, со зголемување на бројот на населението. Така, во 1961 година селото броело 366 жители, а во 1994 година бројот се зголемил на 424 жители, од кои 403 се Македонци, а 21 жител Срби.^[3]

Според пописот од 2002 година, во селото Брајковци имало 437 жители, од кои 413 Македонци и 24 Срби.^[10]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 384 жители, од кои 360 Македонци, 3 Турци, 14 Срби, 2 останати и 5 лица без податоци.^[11]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	180	240	312	338	366	437	450	425	424	437	384

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[12]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[13]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[15]

Општествени установи

Поглед на основното училиште „Даме Груев“ во селото

• Основно училиште „Даме Груев“, подрачно основно училиште во состав на ОУ „Јосип Броз Тито“ - Валандово^[16]

Самоуправа и политика

Во XIX век, Брајковци било македонско село во Дојранската Каза на Отоманското Царство.

Селото влегува во рамките на Општина Валандово, една од малкуте општини кои не биле изменети со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Валандово.

Во периодот 1955-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Валандово.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Валандовска градска општина, во која покрај селото Брајковци се наоѓале градот Валандово и селата Балинци, Грчиште, Марвинци, Пирава, Раброво и Честово. Во периодот 1950-1952, селото било дел од некогашната општина Марвинци, во која влегувале селата Балинци, Брајковци, Грчиште и Марвинци.

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 0292 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на основното училиште.^[17]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 342 гласачи.^[18] На локалните избори во 2021 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 333 гласачи.^[19]

Културни и природни знаменитости

Археолошки наоѓалишта^[4]

• Чукарски Пирој — населба од хеленистичко и римско време; и
• Манастир — старохристијанска базилика.

Цркви^[20]

• Црква „Св. Ѓорѓи“ — главна селска црква

Галерија

• 
  Влезот
• 
  Спортско игралиште
• 
  Воздушен поглед
• 
  Главната селска црква „Св. Ѓорѓи“
• 
  Куќи во селото

Поврзано

• Општина Валандово
• Валандово
• Бојмија