Арманќој

Арманќој (Харман Ќој или Арманово; грчки: Εύοσμος, до 1955 г. Νέος Κουκλουτζάς, Неос Куклуѕас,^[2] до 1927 г. Χαρμάνκιοϊ, Харманќој^[3]) — предградие на западниот крај на пошироката област на Солун, Егејска Македонија и седиште на општината Корделио-Арманќој. Сè до 1920-тите било населено исклучиво со Македонци.^[4]

Арманќој Εύοσμος
Улица во Арманќој
Арманќој
Местоположба во областа Арманќој Местоположба на Арманќој во општината Корделио-Арманќој и областа Централна Македонија
Координати: 40°40.8′N 22°54.30′E
Земја	Грција
Област	Централна Македонија
Округ	Солун
Општина	Корделио-Арманќој
Надм. вис.	&1000000000000003500000035 м
Население (2021)[1]
• Вкупно	79.221
Час. појас	EET (UTC+2)
• Лето (ЛСВ)	EEST (UTC+3)

Старата црква „Св. Атанасиј“ од 1817 г.

Географија

Населбата се наоѓа во североисточниот дел на Солун, на 35 км од градскиот центар.

Историја

Во Отоманското Царство

Во XIX и почетокот на XX век Арманќој било село, а потоа турски чифлик во Вардарската нахија на Солунската каза,^[5] и се броело за едно од јагленарските села. Жителите на Арманќој се занимавале и со производство на житни култури. Во XIX век Арманќој била пријатна зелена населба со анови, дуќани и убави селски куќи.^[5] Во 1817 г. е изградена црквата „Св. Атанасиј“, прогласена за споменик на културата во 1983 г. Во 1848 г. рускиот славист Виктор Григорович („Очерк путешествия по Европейской Турции“) го опишал Орманкіой како македонско село.^[6][7] Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Харманќој (Harmankeui) е село со 32 домаќинства сочинети од 142 жители Македонци.^[8][9] Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 г. селото броело 260 жители, сите Македонци християни.^[8][10]

Целото село било под врховенството на Цариградската патријаршија и во него работела грчката пропаганда. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Харман-Ќој (Harman-Keuy) имало 336 жители Македонци под патријаршијата и 5 Грци, а во селото работело грчко училиште.^[11]

Според извештај на Димитриос Сарос од 1906 г. Харманќој (Χαρμάνκιοϊ) е словенојазично село во Солунската митрополија со 217 жители кои наводно имале грчка национална свест (или, поверојатно, не можеле да ѝ се спротивстават на патријаршиската власт). Во селото работеле грчко основно училиште и детска градинка со 53 ученици (43 машки и 11 женски) со 2 учители.^[12]

Од главната даночна книга од 1907 г. се гледа дека Арманќој вклучувал многу широка територија од Додулари, па до денешната улица „Лангада“ и од Даутбал до Солунската железничка станица. На територијата преовладувале житни масиви и неколку амбари и коњушарници, од кои поголемиот дел во сопственост на турски земјопоседници. Во 1905 г. тука рестрирани се 222 жители, тенденциозно наречени православни „Грци“.^[5]

Според Боривое Милоевиќ, пред Балканските војни Арманќој се состоел од 35 македонски куќи.^[13]

Во Грција

По Балканските војни во 1913 г. селото е припоено кон грчката држава согласно Букурешкиот договор. Таа година селото се води со 209 жители. Во текот на Првата светска војна тука се доведени грчки доселеници, така што во 1920 г. населението пораснало на дури 3.083 жители.^[4]

Во 1924 г. јужно од селото се доселени грчки колонисти од Турција, кои го основале селото Ново или Долно Арманќој, па така Арманќој почнало да се нарекува Старо Арманќој.^[14] Во 1927 г. е преименувано во Статмос (во прев. станица) заради Солунската воена железничка станица која се наоѓа во него. Подоцна името е сменето во Неос Куклудзас, а во 1955 г. името е повторно сменето, овојпат во Евосмос.

Во 1928 г. Арманќој имал 1.520 жители мешано население^[4], од кои 975 биле грчки дојденци (258 семејства),^[15] а останатите биле домородни Македонци.

На пописот од 1940 г. е забележан пад на 977 жители, а во 1951 г. накачување на 1.093 лица.^[4] По Граѓанската војна Арманќој доживеал голем пораст поради напливот од семејства дојдени од попасивните села во Егејска Македонија. Со овој раст, при крајот на 1952 г. дошло до спојување со соедната новооснована населба Ново Корделио и населбата Арманќој продолжила да расте.^[4] Најголем раст е забележан од 1990-тите и 2000-тите, кога населението неколкукратно се зголемило.

Стопанство

Населението се заниамва со градски занимања и малку со земјоделство.^[4] Арманќој има професионален фудбалски клуб „Агротикос Астрејас“, созаден во 1932 г. од дојденци од Мала Азија.

Население

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011	2021
Население	977	1.093	4.430	9.159	12.595	16.549	52.624	74.686	79.221

Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Културни и природни знаменитости

• Црква „Св. Атанасиј“ од 1817 г., прогласена за споменик на културата

Личности

• Иван Трајков (1892 - ?) — борец во МОО

Наводи

1. „Попис на населението од 2021 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
2. „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
3. „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
4. Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 345–346. ISBN 9989-9819-6-5.
5. Μπαλάσης, Ευγένιος (Ιούλιος 2009). Οικισμοί του Κάμπου της Θεσσαλονίκης την περίοδο 1900-1940 : Μεταπτυχιακή Εργασία Επιβλ. Καθ. Μ. Μυρίδης (грчки). Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Πολυτεχνικής Σχολή. Τμήμα Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών Τεχνικές και Μέθοδοι στην Ανάλυση, Σχεδίαση και ∆ιαχείριση του Χώρου Χαρτογραφική Παραγωγή και Γεωγραφική Ανάλυση. стр. 39. Проверете ги датумските вредности во: |year= (help)
6. Нарекувајќи го „бугарско“ под влијание на бугарската пропаганда.
7. Очеркъ путешествія по Европейской Турціи (съ картою окресностей охридскаго и преспанскаго озеръ) Виктора Григоровича (PDF) (Изданіе второе. изд.). Москва: Типографія М. Н. Лаврова и Ко. 1877. стр. 91.
8. Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
9. Македония и Одринско : Статистика на населението от 1873 г. София: Македонски научен институт – София, Македонска библиотека № 33. 1995. стр. 152–153. ISBN 954-8187-21-3.
10. Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 140. ISBN 954430424X.
11. Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 218–219.
12. Παπαδόπουλος, Στ. Ι (1975). „Η κατάσταση της παιδείας το 1906 στην ύπαιθρο του Κάζα Θεσσαλονίκης: (Μια ανέκδοτη έκθεση του Δημητρίου Μ. Σάρρου)“ (PDF). Μακεδονικά (грчки). Θεσσαλονίκη: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. XV (8): 136–137.
13. Милојевић, Боривоје Ж (1921). Јужна Македонија (PDF). Насеља српских земаља. стр. 36.
14. Χατζηκυριακίδης, Κυριάκος Στ. (2008). „(Παλαιό) Χαρμάνκιοϊ. Ιστορία, δημογραφία (τέλη 18ου αι. – αρχές δεκαετίας 1930)“. Μακεδονικά. 37: σελ. 173. Посетено на 8 јуни 2018.
15. Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012

Надворешни врски

• Арманќој на Ризницата ^?
• Портал на Арманќој Архивирано на 23 јуни 2006.