Старичани
From Wikipedia, the free encyclopedia
Старичани или Старичени (грчки: Λακκώματα, Лако̀мата; до 1927 г. Σταρίτσανη, Старицани[2]) — село во Костурско, Егејска Македонија, денес во општината Рупишта од Костурскиот округ на Западна Македонија, Грција. Селото отсекогаш било македонско и останало такво до денес.[3]
| Старичани Λακκώματα | |
|---|---|
 Улица во селото | |
  Старичани | |
|
Местоположба во областа   Старичани | |
| Координати: 40°25.46′N 21°12.4′E | |
| Земја | Грција |
| Област | Западна Македонија |
| Округ | Костурски |
| Општина | Рупишта |
| Општ. единица | Рупишта |
| Надм. вис. | 670 м |
| Население (2021)[1] | |
| • Вкупно | 78 |
| Час. појас | EET (UTC+2) |
| • Лето (ЛСВ) | EEST (UTC+3) |
Селото се наоѓа на 15 км југозападно од градот Костур и на 8 км југозападно од Рупишта. Лежи на надморска висина од 670 м на десниот брег на реката Галешово, во пазувите на планината Одре.[3]
Во Османлиското Царство
Селото се спомнува во османлиски дефтер од 1530 г. под името Истаричани и Ан Истаричани. Во двете маала имало 12 христијански семејства.[4] Во црквата на Старичани се чува вредна икона на Богородица од XIV век.[5] Според месните преданија, селото првично било поблиску до Бистрица и се нарекувало Порино. Порино имало 10 цркви — Св. Илија, Св. Атанас, Пресв. Богородица, Св. Троица, Св. Спас (Спасовден), Св. Никола, Св. Петка, Св. Костадин и Св. Благовештение (Благоевец). Поради прелевање на реката селото се преместило на сегашното место и го добило името Старичани.[3]
Црквата „Св. Благовештение“ во селото е живописана во 1827 г. од истакнатиот зограф Аргир Михајлов.[6]
На крајот од XIX век Старичани било чисто македонско село. Неговите жители биле познати ѕидари кои оделе на печалба во Цариград и Анадолија. Дел од нив останале да живат во Бугарија.[3] Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. Старичани имало 350 жители Македонци.[7][8]
На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Старичани е чисто македонско село во Костурската каза на Горичкиот санџак со 65 куќи.[9]
На почетокот на XX век целото население на Старичани било под врховенството на Цариградската патријаршија, но по Илинденското востание на почетокот од 1904 г. прешло под врховенството на Бугарската егзархија.[10] Истата година турските власти не им гозволиле на учителите Илија Живков од Битола и Калиопа Зисова од Рупишта да отворат народно училиште.[11] По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Старичани имало 520 Македонци, сите под егзархијата.[7][12]
Според Георги Константинов Бистрицки Старичени пред Балканските војни имало 60 македонски куќи,[7][13] а според Георги Христов покрај македонските имало и една влашка.[14] Боривое Милоевиќ („Јужна Македонија“) вели дека во приближно истиот поериод селото имало 54 македонски куќи, од кои 4 куќи биле погрчени.[15]
Селото било упориште на комитите во Костенаријата и на многу наврати е напаѓано од грчки андартски чети. Според зборовите на Христо Силјанов:
| „ | Имињата на селата Старичени, Езерец и Осничени станаа симболи на хероизам и мачеништво.[16] | “ |
Ноќта 23 спрема 24 (или 19) декември 1905 г. селото е нападнато од 200 андарти кои биле одбиени од месната милиција и четата на ВМОРО на чело со Кирјак Шкуртов.[17] Загинале две жени и запалени се 15 плевни.[18] Во 1909 г. во Старичани имало 52 македонски куќи под егзархијата и 8 прогрчки; второспоменатите ги држеле црквите и училиштето.[19]
Во Грција
За време на Балканските војни селото е окупирано од грчка војска и во 1913 г. влегло во состав на Грција. Таа година во него се попишани 340 жители.[3] Од 1914 до 1919 г. 41 жител на Старичани, а по 1919 г. уште 6 се преселиле во Бугарија по официјален пат.[20] Некои жители на Старичани се преселиле во селото Бошинос, Драмско,[21] а четири семејства се преселиле во Рупишта.[22] Во 1927 г. селото е преименувано во Лакомата. На пописот во следната 1928 г. се води со 290 жители.[3]
За време на Втората светска војна во селото се создадени огранок и чета на бугарската паравоена организација „Охрана“ на чело со Васил Маниолов.[23] На 29 април 1943 г. грчка паравоена чета од околу 600 лица го нападнало Старичани, кое пак го бранеле 33 милиционери. Селото е изгорено, ограбено и дел од неговите жители се масакрирани.[24] Според Тодор Симовски нападот се случил на 1 април 1943 г., а напаѓачите биле војници на ЕЛАС, при што загинале 40 жители и селскиот поп. По нападот мештаните добиле оружје од италијанските окупациски власти. 45 семејства од селото се иселиле во Бугарија и социјалистичките земји.[3]
За време на Граѓанската војна (1946-1949) селото силно настрадало, поради што 45 семејства се иселиле во источноевропските земји.[3]
| Име | Грчки | Ново име | Грчки | Опис |
|---|---|---|---|---|
| Саматско[25] | Σαμάτσκο | Корфула | Κορφούλα[26] | врв на планината Одре (826 м), И од Старичани[25] |
| Суитско[25] | Σουΐτσκο | Омало | Ομαλό[26] | |
| Соишта | Σόϊστα | Ватирема | Βαθύρεμα[26] | река |
| Бодацина[25] | Μποδατσίνα | Дасорема | Δασόρεμα[26] | река С од Госно, Десна притока на Осман Беј, лева притока на Галешово[25] |
| Друм[25] | Ντροῦμος | Дримос | Δρυμὸς[26] | врв С од Госно (696 м)[25] |
| Лесков Трап | Λέσκου Τρὰπ | Лептокаријас Рема | Λεπτοκαρυᾶς Ρέμα[26] | река |
Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:
| Година | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 434 | 201 | 226 | 176 | 176 | 217 | 194 | 97 | 78 |
- Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија
- Цркви
- „Св. Ѓорѓи“
- „Св. Благовештение“
- Кирјак Шкуртов (1872 - 1965) — македонски револуционер, војвода на ВМОРО
- Никола Иванов Кајушев — македонски револуционер од ВМОРО.[27]
- Нуле Јотов (1887 - ?) — борец во Балканските војни од четата на Васил Чакаларов[28]
- Стерјо Дачов (1917-?) — македонски национален деец, учесник во НОБ од Егејскиот дел на Македонија и учесник во Граѓанската војна во Грција.
- Митко Анастасовски - Врапчето (1926-2006) — политичар, национален деец и виден говорник, еден од основачите на ВМРО-ДПМНЕ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
