Кастелоризо
From Wikipedia, the free encyclopedia
Кастелоризо или Мегисти (грчки: Καστελλόριζο или грчки: Μεγίστη) — грчки остров и општина кој се наоѓа во југоисточниот дел на Егејско Море и припаѓа на групата острови Додеканези[2]. Се наоѓа на околу 2 километри од јужниот брег на Турција, околу 570 километри југоисточно од Атина и 125 километри источно од Родос, речиси на половина пат помеѓу Родос и Анталија и 280 километри северозападно од Кипар[2]. Кастелоризо е дел од регионалната единица Родос[3].
| Кастелоризо Καστελλόριζο | |||
|---|---|---|---|
 Поглед кон Кастелоризо | |||
| |||
  Кастелоризо | |||
|
Местоположба во областа 2011 Dimos Megistis.png | |||
| Координати: 36°09′N 29°35′E | |||
| Земја | Грција | ||
| Област | Јужен Егеј | ||
| Округ | Родос | ||
| Површина | |||
| • Општина | 11,98 км2 (463 ми2) | ||
| Најг. вис. | 273 м | ||
| Најм. вис. | 0 м | ||
| Население (2011)[1] | |||
| • Општ. | 492 | ||
| • Општ. густина | 0,41/км2 (1,1/ми2) | ||
| Час. појас | EET (UTC+2) | ||
| • Лето (ЛСВ) | EEST (UTC+3) | ||
| Пошт. бр. | 851 11 | ||
| Повик. бр. | 22460 | ||
| Рег. таб. | ΚΧ, ΡΟ, PK | ||
| Мреж. место | www.megisti.gr | ||
Островот станал популарен во последниве години меѓу туристите кои бараат изолирано место во Додеканези, благодарение на филмот „Mediterraneo“, добитник на Оскар од 1991 година, од Габриеле Салваторес, кој бил снимен на островот и го опфаќа периодот за време на Втората светска војна.
Име и етимологија
Официјалното име на островот, Мегисти значи „најголемо“, но само со 11.98 км2 во областа, тој е најмалиот остров во Додеканезите. Името, сепак, се однесува на фактот што е најголем во малиот архипелаг[2]. Ова име се користело во антиката[4], но сега ретко се користи на грчки, а името Кастелоризо е вообичаено од 12 век. Постојат неколку хипотези за потеклото на ова име[5]. Кастело потекнува од италијанскиот збор „castello“, што значи „замок“[5]. Во вториот дел од името има некои аргументи. Аргументите се центрирани на следните можни потекла на „ризо“:
- Ризо се добива од италијанскиот збор „росо“ што значи „црвено“, име кое е добиено или од црвеникава боја на карпите на островот, или од црвеникава боја на замокот на зајдисонце, или од бојата на грбот на Големиот мајстор на витезите на Родос, Хуан Фернандес де Ередија, кој се наоѓал над портата на замокот. Овие аргументи се широко дискредитирани бидејќи карпите на островот не содржат црвен пигмент и името Кастелоризо веќе било во употреба по доаѓањето на Витезите[2].
- Ризо е грчки збор што значи корен
Историја
Стар период
Островот бил колонизиран од Доријските Грците, кои го нарекле „Мегисте“[6]. Натписите пронајдени во подножјето на замокот на витезите, потврдуваат дека за време на хеленистичкиот период островот бил управуван од Родос.
Средновековен период
За време на периодот на Византија, Кастелоризо бил дел од провинцијата Острови, чиј главен град бил Родос.
Во 1306 островот бил освоен од страна на витезите Болничари, како дел од нивната експедиција за освојување на островот Родос, кој станал центар на нивната крстоносна држава[2][7]. Витезите го обновиле замокот, кој подоцна се користел како затвор за непослушните витези. Околу 1440 островот бил окупиран од египетскиот султан Џемал-ел-дин Јусуф, кој го уништил замокот[2]. Десет години подоцна го освоил Алфонсо V од Арагон, крал на Неапол, кој во 1461 година го обновил замокот и испратил гувернер од Каталонија. Круната на Арагон го задржала островот до 1512 година, кога бил освоен од отоманскиот султан Сулејман I[2].
На 22 септември 1659 година, за време на војната на Крит, островот бил освоен од Венеција, а замокот повторно бил уништен, но Османлиите повторно го вратиле.
Современ период
Помеѓу 1828 и 1833 година островот се приклучил кон грчките бунтовници, но по завршувањето на Грчката војна за независност се вратил во владеење на Отоманското Царство[2].
Во 1912 година, за време на либиската војна меѓу Италија и Отоманското Царство, жителите побарале од Џовани Батиста Амеглио, шеф на италијанските окупациски сили на Родос, нивниот остров да биде припоен кон Италија. Ова било одбиено, а на 14 март 1913 месното население го затворил турскиот гувернер и неговиот отомански гарнизон и прогласило привремена влада[8]. Во август 1913 година, грчката влада испратила од Самос привремен гувернер поддржан од жандармерија. Но, и тие биле протерани од страна на жителите на 20 октомври 1915 година. На 28 декември 1915 година, француската морнарица го окупирала островот по налог на про-француската локална партија која се плашила од турски репресалии. Французите брзо го блокиралеостровот поради обидот за пристигнувањев на грчки сили на островот. Турските сили одговориле на француската окупација со гранатирање на островот, во 1917 година успевајќи да го потопат британскиот носач на авиони HMS Ben-my-Chree. Во Договорот од Севр, островот бил даден на Италија, а италијанската морнарица го презела островот од француските сили на 1 март 1921 година[8], но договорот никогаш не бил ратификуван. Договорот од Лозана го потврдил италијанското владение на Кастелоризо.
Конвенцијата од 1932 година помеѓу Италија и Турција, која ја дефинира морската граница меѓу двете сили, ги додели сите островчиња на малиот архипелаг околу Кастелоризо, освен Ро и Стронгили на Турција. Во текот на 1930-тите, островот претставувал стопирно место на француски и британски хидроавиони. За време на Втората светска војна, на 25 февруари 1941 година, британските командоси го окупирале островот, но италијанските сили од Родос го освоиле неколку дена подоцна. По британската окупација, стравувајќи од германска инвазија, дел од жителите избегале во Газа во Палестина[9]. Кога Италија капитулирала (8 септември 1943), островот повторно бил окупиран од страна на сојузничките сили, и останал под нивна окупација за остатокот од војната. Во јули 1944 година, депонија за гориво се запалила, која се проширила на соседната депонија за муниција, со што уништила половина од домовите на островот.
Кастелоризо бил доделен на Грција со Париските мировни договори, 1947 година. Во мај 1945 година островот сè уште бил под британска администрација, но на 15 септември 1947 година делотворно стапил под грчка администрација. Островот формално се приклучил кон грчката држава на 7 март 1948 година, заедно со другите острови од Додеканези.
Островот станал популарен во последниве години, меѓу туристите кои бараат изолирано место во Додеканези, благодарение на филмот „Медитеранот“, добитник на Оскар од 1991 година, од Габриеле Салваторес, кој филм бил снимен на островот. Кастелоризо бил единствената територија на Европската унија каде што затемнувањето на Сонцето на 29 март 2006 година било видливо во негова целост.
Географија
Кастелоризо е (со исклучок на блискиот остров Стронгили) најисточниот грчки остров и се наоѓа во Левантско Море. Се наоѓа околу 2 километри од анадолскиот приморски град Каш, повеќе или помалку на половина пат помеѓу Родос и Анталија. Кипар е околу 280 километри на југоисток. Долг е 6 километри и 3 километри широк, со површина од 9,2 квадратни километри. Островот има триаголен облик. Островот има три ’ртови: Агиос Стефанос (север), Нифти (исток) и Паунти (југозапад); меѓу првите два има широк и сместен залив, главното пристаниште на островот, каде што се наоѓа единствениот град на островот. Агиос Стефанос, најблизок до Анадолија, е 2250 метри јужно од модерниот турски град Каш. Нифти лежи на поголемо растојание од анадолскиот брег. Островот е планински, со високи и стрмни крајбрежја, кои стануваат потешки за пристап на запад. Почвата е составена од варовник и произведува само мали количини на маслинки, грозје и грав. На островот нема извор на вода за пиење. Општина Мегисти ги опфаќа островите Ро и Стронгили, како и неколку помали островчиња. Општината има вкупна површина од 11.978 квадратни километри[10].
Клима
Кастелоризо има блага клима во текот на зимата и пријатна клима во текот на целата година. Новата метеоролошка станица од Националната опсерваторија на Атина била поставена во Кастелоризо во летото 2018 година, додека постарата станица од Хеленската национална метеоролошка служба работи на островот.
Геологија
Островот е речиси исклучиво составен од варовник утврден во Мезозоичкиот/Кенозоичкиот период. Како резултат на недостаток на значајна флора која го покрива островот, пределот покажува многу одлики на карстификација. Постојат голем број на познати морски пештери вклучувајќи ја итн. Сина пештера, која е многу поголема од онаа во Капри. Истражувањето извршено во 2006 година од страна на членовите на SELAS Caving Club од Грција открило вертикални пештери во многу делови на островот. Најдлабоките откриени досега биле опфатени на длабочина од 60 метри во март 2006 година и ќе бидат предмет на понатамошно истражување во иднина од страна на истиот тим.
Опис
Куќите на градот се тенки и се одликуваат со дрвени балкони и прозорци од анадолски тип[11]. Зад брегот, многу куќи сè уште се во разурната состојба. На влезот во пристаништето, на источната страна, стојат остатоците од една поранешна италијанска владина куќа, изградена во 1926[мртва врска] година од страна на италијанскиот архитект Флорестано Ди Фаусто, кој исто така дизајнирал и некои од најважните згради во италијанскиот период во Родос[8]. Во близина е поранешната отоманска џамија на островот, која датира од втората половина на XVIII век и која била обновена и повторно отворена како музеј од 2007 година. Од овде започнува градскиот кеј, кој се протега по сите три страни на пристаништето. Централниот плоштад - Платеја Етелондон Кастелорису се наоѓа на средината на источната страна, во близина на пристаништето на бродот. Од спротивната страна на пристаништето има добар поглед од оваа гледна точка кон Пера Мерија, западниот кеј, и манастирите на Св. Илија и Агија Тријада.
Над кејот на источната страна се наоѓа патека која води до витешкиот замок (14 век). Од него денеска е останато дел од плоштадот, кула, остатоци од цилиндрична кула во источниот агол, и кон морето друга цилиндрична кула[12]. Дорски натпис, врежан во карпата, потврдува постоење на претходна тврдина на истото место за време на антиката[12]. Во кулата има голема покриена цистерна[12].
На источната страна од градот, се стигнува до предградието Хорафија, каде што има плоштад опкружен со црквата Св. Ѓорѓи (1906), со висока византиска купола и Катедралата на Светите Константин и Елена (1835). Таа има три кораби поделени со монолитни гранитни столбови од храмот на Аполо Ликиос во Патара (Анадолија)[11]. Понатаму на исток е малиот залив познат како Мандраки, средното пристаниште на островот.
Западно од градот, надвор од врвот на островот познат како Вигла (270 м), се наоѓа Палајокастро (стариот замок), античката акропола на островот. Оваа утврдена височина има класично потекло: нејзиниот план е правоаголен и има димензии 60 на 80 метри[12]. Во неговиот ентериер се наоѓаат древни кули, изградени со квадратни варовнички блокови. Изграден на темелите на замокот, исто така, постои и дорски натпис, кој датира од 4 или 3 век п.н.е. На источната страна има остатоци од портата[12].
Архипелаг
Во оваа област има многу островчиња; Волос, во близина на Калкан, Очендра, Фурнахија, Прасониси, Ро, Трагонера, Марати, Стронгили, Дасија, Алиментарија, Кекова, покрај многуте карпи. Најважниот меѓу овие островчиња е Кекова, кој не е населен, и кој има површина од 4,5 квадратни километри. Сите овие островчиња биле предмет на спор помеѓу Италија и Турција до 1932 година. Според Конвенцијата од 1932 година меѓу Италија и Турција, сите овие островчиња, со исклучок на Ро и Стронгили, биле доделени на Турција.
Сообраќај
Островот е поврзан со Родос, Пиреја и Каш со траект. Честотата на патници е како што следува:
- Кастелоризо - Родос - Сими - Тилос - Нисирос - Калимнос - Пиреја: 2 патувања/неделно (зимски период)[13]
- Кастелоризо - Каш: 1 патување/неделно (зимски период)[14]
Воздушната врска е обезбедена од Олимпик Ер, кој работи од аеродромот Кастелоризо 4 пати неделно (зимски период)[15]. Постои еден мал автобус во служба на градот и се користи за собирање туристи од аеродромот.
Демографија и економија
Населението и економијата го достигнале својот врв на крајот на XIX век со околу 10.000 луѓе кои живееле на островот. Во тоа време, Кастелоризо бил сè уште единственото безбедно пристаниште по должината на патеката помеѓу Макри (денешен Фетхие) и Бејрут[8]. Неговите пловечки бродови тргувале со производи од Анадолија (јаглен, дрва, борова кора) против египетските производи (ориз, шеќер, кафе и предива) и ги пренесувале анадолските житни култури на Родос и Кипар[8]. На островот имало и производство на јаглен (многу баран во Александрија, каде што се користел за наргиле). Рибарската индустрија, главно, сунѓери, исто така била важна[8].
Во почетокот на XX век започнало распаѓањето на економијата на островот, забрзано со падот на Отоманското Царство и депортацијата на анадолските Грци во 1923 година. Кон крајот на 1920-тите населението на островот паднало на 3.000, додека 8.000 жители живееле во странство, претежно во Австралија, Египет, Грција и САД. Во тоа време во градот имало 730 населени куќи, додека 675 биле веќе празни и во рушевини[8].
Населението, според пописот од 2011 година, изнесува 492 луѓе и сите живеат во градот Мегисти. Во општината се опфатени и островите Ро и Стронгили, без постојани жители. Многу од емигрантите живеат во Австралија.
Наводи
Извори
Надворешни врски
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
