Ајтос (село)

Ајтос или Аетос (грчки: Αετός) — село во Леринско, Егејска Македонија. Тоа е исто така центар на Општина Суровичево.

За градот Ајтос во Бугарија, видите Ајтос.

Ајтос Αετός
Ајтос
Местоположба во областа Ајтос Местоположба на Ајтос во општината Суровичево и областа Западна Македонија
Координати: 40°39.38′N 21°33.15′E
Земја	Грција
Област	Западна Македонија
Округ	Лерин
Општина	Суровичево
Надм. вис.	&10000000000000612000000612 м
Население (2011)[1]
• Вкупно	759
Час. појас	EET (UTC+2)
• Лето (ЛСВ)	EEST (UTC+3)

Ајтос за време на Првата светска војна

Географија и местоположба

Селото Ајтос е оддалечено 12 км југозападно од Суровичево. Сместено е на надморска височина од 640 метри^[2]. Атарот опфаќа 16 км²и се наоѓа во полето, а веднаш над него се издига планината Радож, која е разгранок на Вичо планина. Според записите на Ѓорче Петров селото Ајтос се наоѓа 4 часа на југ од градот Лерин, и е расположено на јужната падина на разгранокот којшто се испушта од Невешката Планина на исток кон Островското Езеро^[3]. Тоа е едно од високите планински села во Леринската каза. Од него се гледа целиот Сариѓол. Граничи со селата Горицко, Невеска и Зелениче на запад, Негован на север, Љубетино на исток^[3]. На југ се граничи со Врапчанското и Зазерското Езеро и селата кои се расположени крај нив, имено: Свето Тодори и Инско^[3].

Историја

Името го добило од некој бег Аеги, кој живеел во соседното село Горицко, а Ајтос бил неговиот чифлик. Селото Ајтос се среќава во турските пописни дефтери од XV век, односно од опширниот пописен дефтер број 16 за Леринската нахија од 1481 година каде е запишано дека вкупно имало 59 христијански македонски семејства кои произведувале пченица до 69 товари, јачмен до 16 товари, 'рж до 13 товари, граор до 3 товари, бостан, овошје, лен, просо, леќа, обработувале лозја, чувлае свињи, кожурци и имало оревови дрвја и 10 воденици за што селото остварувало свкупен приход од 6839 акчиња^[4]. Ајтос била и сè до денес останала чисто македонска населба^[2]. Се претпоставува дека селото е формирано од пребегнати македонски семејства од напуштеното село Бегна (Островско) и други села. На основа на податоци според записите на Ѓорче Петров од 1896 година селото имало 125 куќи со 690 жители од кои 80 куќи со 440 жители биле македонски – егзархистички, а 45 куќи со 250 жители биле македонски – гркомански.^[3]. Во текот на Втората светска војна и во Грчката граѓанска војна селото настрада и даде повеќе жртви. Неколку семејства побараа спас во Југославија - околу 20 лица, а во источноевропските земји околу 40 лица. Подоцна се јавила и миграцијата во прекуокеанските земји.

Стопанство

Основните занимања на населението за земјоделството и сточарството.

Население

Селото во 1913 г. имало 830 жители, во 1920 г. - 758, во 1928 г. - 941, во 1940 г. - 1189, во 1951 г. - 1056, во 1961 г. - 1016, во 1971 г. - 823, во 1981 г. - 860 и во 1991 г. имало 819 жители.

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011	2021
Население	1189	1056	1016	823	860	819	857	759

Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Културни и природни знаменитости

• Црква „Св. Ѓорѓи“ од 1836 г.
• Ајтоски манастир („Св. Архангели“) од 1892 г.

Наводи

1. „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
2. Симовски, Тодор (1998). „Лерински округ (Х/1)“. Населените места во Егејска Македонија : географски, етнички и стопански одлики. дел. Скопје: Институт за национална историја. стр. 139.
3. Петров, Ѓорче (1896). превод: Марио Шаревски (уред.). Материјали по изучувањето на Македонија (2016. изд.). Скопје: Единствена Македонија. стр. 462–463. ISBN 978-608-245-113-8.
4. Соколоски, Методија (1973). Турски документи за историјата на македонскиот народ. II. Скопје: Архив на Македонија. стр. 320.