Fiangonan' i Jerosalema

Ny Fiangonan' i Jerosalema na Eglizin' i Jerosalema dia ny fianakaviambe kristiana izay lazaina, araka ny lovantsofina kristiana, fa naorin' i Jakôba ilay Marina izay nitarika ity vahoaka ity taorian' ny fahafatesan' i Jesoa avy any Nazareta.

Fiangonana voalohany

Ny mpikambana tao amin' ity Fiangonan' i Jerosalema ity dia Jiosy mbola nanaja ny lalàn' i Mosesy, izay atsoina hoe Nazôreana indraindray, nefa tsy fantatra marina ny momba azy noho izy ireo nihataka ny tontolo namokatra ny Testamenta Vaovao^[1]. Taorian' ny fanomboana tamin' ny hazo fijaliana dia niseho tamin' ny mpianany sy tamin' ny "rahalahy tsy omby dimanjato miaraka" i Jesoa (1Kôr. 15.5-7)^[2][3]. Ireo vondron' olona atao hoe Nazôreana ireo (izay Jodeô-Kristiana tia vavaka, mazoto mamonjy ny Tempoly), dia nivondrona teo ambany fahefan' i Jakôba ilay Marina fa i Paoly avy any Tarsisy kosa namorona ny fianakaviambe kristiana helenista izay notarihin' i Stefana (na Etiena) (Asa 6.5)^{[4] [5]}.

Ny fiainana andavanandron' izany fiangonana jiosy izany dia maneho olona tso-piainana izay niara-niaina sy niombom-pananana ka niara nizara mofo tamin' ny famamakiana izany sady niara-nivavaka, izay nanao asa fanasitranana nampalaza azy ireo, araka an' i Flavio Jôsefa^[6]. Ny fisokafan' izany fiangonana izany amin' ny Jentilisa (na Jentily) dia nanomboka tamin' ny niovan' ilay kapiteny rômana atao hoe Kôrnelio sy ny Kônsily tao Jerosalema teo an-tenantenan' ny taonjato voalohany. Tsy nisy anefa fomba ahalalàna fa nisy Jentilisa niova ho Kristiana tamin' izany fotoana izany tao Jerosalema ary ny anarana hoe Kristiana koa dia mbola tsy nampiasaina^[7].

Ny fandosiran' ny Fiangonan' i Jesosalema nankany Pela

Araka ny lovantsofina taterin' i Eosebio avy any Kaisarea^[8] sy i Epifaniôsy avy any Salamisy^[9], taoriana kelin' ny Fikomiana jiosy lehibe (taona 66-73 taor. J.K.) dia nahazo fampiomanana tamin' ny alalan' ny faminaniana momba ny fandravana ny Tanàna Masina ny mpino tao amin' ny Fiangonan 'i Jerosalema. Noho izany dia nandositra an' i Jerosalema ka nanorim-ponenana tao amin' ny tanànan' i Pela (i Tabaqat Fahil any Transjordania ankehitriny) izy ireo. Ny fahamarinan' izany lovantsofina izany dia toherin' i S. G. F. Brandon noho ny fisian' ny zavatra sarotra porofoina (ohatra ny datin' ny fandosirana, ny fanorenam-ponenana tany amin' ny tontolo jentiisa tsy tia azy ireo)^[10]. Araka an' i J. Bourgel, ny mpino tao amin' ny Fiangonan' i Jerosalema, sahala amin' ireo Jiosy maro hafa, dia nankany Rôma ka namponenina an-keriny tao Pela^[11].

Jereo koa

• Jodeô-kristianisma

Loharano sy fanamarihana

1. Étienne Nodet, "Qui sont les premiers chrétiens de Jérusalem ?", in Aux origines du Christianisme, éd. Gallimard/Le monde de la Bible, 2000, p. 238-245
2. "ary niseho tamin' i Kefasy Izy, dia vao tamin' ny roa ambin' ny folo lahy koa. Rehefa afaka izany, dia niseho tamin' ny rahalahy tsy omby dimam-jato Izy, ny ankamaroan' ireny dia mbola velona mandraka ankehitriny, fa ny sasany efa nodi-mandry." (1Kor. 15.5-7).
3. "ary niseho tamin' i Sefasy, vao tamin' ny roa ambin' ny folo. Manaraka izany dia niseho tamin' ny rahalahy tsy omby diman-jato izy, ary mbola velona mandraka ankehitriny ny ankamaroan' ireny, fa ny sasany ihany no efa nody mandry." (1Kor. 15.5-7).
4. "Dia sitraky ny olona rehetra ny teniny, ka nifidy an' i Stefana izy, lehilahy feno finoana sy ny Fanahy Masina, aryFilipo sy Prokoro sy Nikanora syTimona sy Parmena ary Nikoleo(proselyta avy any Antiokia)," (Asa 6.5).
5. "Nankasitrahan' ny olona rehetra izany teny izany, ka dia nofidiny Etienalehilahy feno finoana sy ny Fanahy Masina, Filipo, Prokora, Nikanora,Timona, Parmenasy, ary Nikolà, proselita avy any Antiokia." (Asa 6.5).
6. Étienne Nodet, "Qui sont les premiers chrétiens de Jérusalem ?", in Aux origines du Christianisme, éd. Gallimard/Le monde de la Bible, 2000, p. 239.
7. Étienne Nodet, "Qui sont les premiers chrétiens de Jérusalem ?", in Aux origines du Christianisme, éd. Gallimard/Le monde de la Bible, 2000, , p. 243
8. Eusèbe de Césarée, Histoire Ecclésiastique 3, 5, 3
9. Epiphane de Salamine, Panarion 29,7,7-8; 30, 2, 7; Poids et Mesures 15
10. Samuel G. F. Brandon, The Fall of Jerusalem and the Christian Church, London, SPCK, 1957, 167-184 p.
11. Jonathan Bourgel, D'une identité à l'autre ? : la communauté judéo-chrétienne de Jérusalem : 66 - 135, Paris, Le Cerf, 2015