Fanjakan' i Linta

From Wikipedia, the free encyclopedia

Ny Fanjakan' i Linta na Fanjakan' Ilinta dia fanjakana tany amin' ny ilany atsimo-andrefan' i Madagasikara, ao amin' ny faritra Mahafaly, tany amin' ny lohasahan' ny reniranon' i Linta. Naorin' ny mpifindra monina avy any amin' ny faritr' i Afrika Atsinanana tamin' ny taonjato faha-17 ity fanjakana ity. Iray amin' ny fanjakana efatra lehibe tao amin' ny faritra mahafaly ny Fanjakan' i Linta. Ireo fanjakana ireo, izay niorina tamin' ny taona 1750 tany ho any, dia nahitana ny Fanjakan' i Sakatovo sy ny Fanjakan' i Menarandra ary ny Fanjakan' i Onilahy, izay samy nofehezin' ny andriana tao amin' ny tarana-mpanjaka Maroserana[1]. Ankazontaha no renivohitry ny Fanjakan' i Linta[2]. Nahavita niaro ny fahaleovantenany ny Mahafaly, izay nalaza tamin' ny fanoherana, teo anatrehan' ny fikasan' ny Antandroy sy ny Sakalava avy any Menabe hanjakazaka aminy[1]. Nandroso ilay fanjakana noho ny varotra nifanaovany tamin' ny fanjakana hafa teto Madagasikara sy tamin' ny mpivarotra eorôpeana.

Fiforonan' ilay anarana

Avy amin' ny anaran' ny reniranon' i Linta, izay mamakivaky ny faritra atsimon' i Madagasikara, ny anarana hoe "Fanjakan' i Linta". Ao amin' ny fiarahamonina malagasy nentim-paharazana dia nomena anarana araka ny toerana ara-jeôgrafika manan-danja matetika ny fanjakana, toy ny renirano na ony, ny tendrombohitra na ny lemaka. Ny lohasahan' i Linta dia faritra manan-danja ho an' ny mponina ao an-toerana.

Tantara

Naorin' ny mpifindra monina avy atsy Afrika Atsinanana tamin' ny taonjato faha-17 ny Fanjakan' i Linta. Nilaza ho manana razambe iombonana an' i Olombetsitoto ny Maroserana mahafaly, izay mety misy ifandraisany amin' ny Maroserana sakalava any amin' ny ilany avaratra-andrefan' ny Nosy. Niaina tamin' ny taonjato faha-16 i Olombetsitoto. Nandritra ny taonjato roa nanaraka dia nizarazara ny taranany, ka namorona fanjakana maromaro, anisan' izany ny an' i Linta. Ankazotaha na Ankasontaha no renivohitr' ilay fanjakana.

Anisan' ny fanjakana efatra noforonin' ny taranaky ny Maroserana mahafaly, tarana-mpanjaka avy any Anôsy, tao amin' ny ilany atsimo-andrefan' i Madagasikara, ny Fanjakan' i Linta. Ireo fanjakana ireo, izay niorina teo anelanelan' ny taonjato faha-17 sy faha-18, dia nahitana ny Fanjakan' i Sakatovo sy ny Fanjakan' i Menarandra ary ny Fanjakan' i Onilahy.

Tany amin' ny taonjato faha-18 dia toerana nisy fanjakana maro niara-nisy ny faritra atsimo-andrefan' i Madagasikara, indrindra ny an' ny Mahafaly. Amin' ny ankapobeny dia nahaleo tena ireo fanjakana ireo, na dia nisy ny fihavanana sy ny disadisa teo amin' izy samy izy, ary koa tamin' ny fahefana avy any ivelany (toy ny mpivarotra Arabo sy Eorôpeana izay nivarotra tao amin' ilay faritra).

Nandroso ny fanjakana noho ny varotra nifanaovany tamin' ny fanjakana hafa teto Madagasikara sy tamin' ny mpivarotra eorôpeana. Ny omby sy ny vary sy ny katsaka ary andevo no tena naondrana.

Na dia tsy mpanjaka amin' ny hevitra hentitr' io teny io i Olombetsitoto dia lazaina ho razamben' ny Maroserana mahafaly. Izy no heverina ho nananganana ny taranaka mpanjaka. Taorian' i Olombetsitoto dia nisy mpanjaka maromaro nitondra ny Fanjakan' i Linta. Sarotra ny hamantarana marina ny anaran' ireo mpanjaka voalohany, fa izany olona izany angamba no nanamafy ny fahefan' ny Maroserana tany amin' iny faritra iny, ka nanangana tamin' ny fomba ôfisialy ilay fanjakana.

Talohan' ny taona 1800 dia nifandimby ny mpanjaka fito tao amin' ny Fanjakan' i Linta. Io fitoniana ara-tarana-mpanjaka io dia maneho fandaminana ara-pôlitika misy rafitra, miaraka amin' ny fampitana fahefana ao anatin' ny taranaka mpanjaka. Toerana stratejika ho an' ny mponina ao an-toerana i Linta, indrindra fa ho an' ny Antandroy sy ny mponina ao amin' ny faritra.

Nanana fifandraisana tamin' ny fanjakana mpifanolo-bodirindrina aminy ny Fanjakan' i Linta, indrindra fa ny Fanjakan' i Menarandra sy ny Fanjakan' i Sakatovo ary ny Fanjakan' i Onilahy. Nahitana firaisankina sy fifandirana ary fifanakalozana ara-kolontsaina izany fifandraisana izany, izay nanampy tamin' ny famolavolana ny tantara ara-pôlitikan' ny ilany atsimo-andrefana amin' i Madagasikara.

Ny tantaran' ny Fanjakan’ i Linta dia mifamatotra akaiky amin' ny ady teo amin' ny foko samihafa sy ny firaisankina sy fifandonana amin' ny fanjakana hafa any atsimo, toy ny fanjakana mahafaly hafa sy ny fanjakana bara.

Nifandona tamin' ny fanjanahan-tany frantsay tamin' ny faran' ny taonjato faha-19 ny Fanjakan' i Linta, toy ny fanjakana malagasy hafa rehetra. Tsy nanakana ny fampidirana ilay faritra tao amin' ny rafitra mpanjanaka ny fanoherana tao an-toerana.

Kolontsaina

Niharan' ny kolontsaina afrikana sy ny kolontsaina malagasy tao amin' ny faritra hafa ny kolontsain' ny Fanjakan' i Linta. Nalaza tamin' ny asa tanana ny vahoakan' ilay fanjakana, anisan' izany ny fanaovana sokitra hazo sy ny fandrariana. Nahafantarana azy koa ny mozika sy dihy nentim-paharazana.

Nanao fombafomba manokana ny mponina tao, toy ny fombafomba fandevenana. Anisan' ny marika lehibe indrindra amin' ny vakoka ara-kolontsaina ny zavakanto momba ny fandevenana mahafaly, indrindra fa ny aloalo. Tsy natao hanamarihana ny fasana fotsiny ny aloalo, fa koa hanehoana ny finoana sy ny saranga nisy teo amin' ny fiarahamonina ao anatin' ireo fanjakana ireo.

Nivelona tamin' ny fiompiana sy ny fambolena ny mponina tao amin' ny Fanjakan' i Linta, sady nanana kolontsain' ny mpiady mahery. Toy ny tany amin' ny fanjakana hafa tany atsimo dia mariky ny fananan-karena sy ny fananam-pahefana ny fananana omby. Mitatitra ny lovantsofina am-bava fa olo-manan-kaja ny mpanjakan' i Linta, izay ninoana fa nanana hasina (hery ara-panahy).

Lova

Namela lova lehibe teto Madagasikara ny Fanjakan' i Linta. Nisy fiantraikany teo amin' ny kolontsaina malagasy ny kolontsain' ilay fanjakana ary mbola reharehan' ny mponina any amin' ny faritra mahafaly ny tantarany.

Fanovozan-kevitra

  • Alain Bernard, Essai sur la transition de la société Mahafaly vers les rapports marchands, Éditions de l'Office de la recherche scientifique et technique outre-mer, Paris, 1978, 405 p. (ISBN 2-7099-0506-X) (texte remanié d’une thèse soutenue à l’Université de Paris 10 en 1976)
  • Campbell, Gwyn (2012). David Griffiths and the Missionary "History of Madagascar". Leiden, the Netherlands: Brill. ISBN 978-90-04-20980-0.
  • Clément Séverin Charles, Les Mahafale de l’Onilahy : des clans au royaume, du 16e siècle à la conquête coloniale, Université de Paris 1, 1986, 588 p. (thèse de 3e cycle)
  • Eggert, Karl (1981). "Who are the Mahafaly? Cultural and social misidentification in southwestern Madagascar". Omaly sy anio: Hier et aujourd'hui Archived Aprily 24, 2021 at the Wayback Machine (PDF). 13–14. Antananarivo: Université de Madagascar, Département d'histoire. pp. 149–176.
  • Jeffrey C. Kaufmann, "Faly aux vazaha : Eugǹe Bastard, taboo, and Mahafale Autarky in southwest Madagascar, 1899", in History in Africa (New Brunswick, NJ), 26, 1999, p. 129-155
  • LeHoullier, Sara (August 2010). Madagascar (Travel Companion). Other Places Publishing. ISBN 978-0-9822619-5-8.
  • Lotte Schomerus-Gernböck, Die Mahafaly : eine ethnische Gruppe im Süd-Westen Madagaskars, D. Reimer, Berlin, 1981, 232 p. (ISBN 3-496-00184-4)
  • Nicole Boulfroy, "L'art funéraire des Mahafale (sud-Ouest de Madagascar)", in Anthropologie de l'art : formes et significations : arts de l'Afrique, de l'Amerique et du Pacifique, ORSTOM, Paris, 1988, p. 30-38
  • René Battistini, Géographie humaine de la plaine côtière mahafaly, Éditions Cujas, 1964, 197 p. (thèse complémentaire)

Jereo koa

Loharano sy fanamarihana

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.