Mauritshoes

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

't Mauritshoes is e rieksmuseum in D'n Haag gewijd aon sjèlderkuns. Oondaanks tot 't museum relatief klein is, vint me hei tientalle wereldbekinde sjèlderije, veural vaan Hollandse meisters oet de 'Gouwen Iew' meh ouch väöl oet de Zuieleke Nederlen, zoewie werke oet d'n achtienden iew. De ganse verzaomeling is oongeveer 800 sjèlderije groet. De sjèlderije zien veur e groet deil contemporain mèt 't gebouw, wat aon d'n Hofvijver ligk en steit op d'n Top 100 vaan Nederlandse UNESCO-monuminte.

't Stadspaleis is tösse 1633 en 1644 gebouwd door Jacob van Campen mèt assistentie vaan Pieter Post, in de stijl vaan 't Hollands classicisme. De bouwheer waor Johan Maurits vaan Nassau-Siegen, 'ne prins vaan Oranje dee veural bekind is es gouvernäör vaan Staots-Braziel.

't Veerkenteg gebouw steit op 'nen hoege sókkel. 't Froont heet 'n kroenlies gedrage door Ionische zuile. 't Ingezwenk daak en 't gebruuk vaan brikke is typisch Hollands. Doortot 't mèt natuurstein veurzeen middedeil get oetstil ('ne zoegeneumde risaliet), liek 't gebouw op 'n Romeinse tempel. Dit bouwideaol is nog typisch veur de renaissance.

Vaanaof 1685 waor 't Mauritshoes e 'Hotel vaan Staot': hoeg gaste vaan de Staote-Generaol waore hei gelogeerd. In 1704 woort 't gebouw door 'ne brand versjendeleerd. De restauratie mós weure gefinanceerd mèt 'n loterij; ze kaom in 1720 veerdeg.

De bouw

De bouw vaan 't Mauritshoes doort ouch al zoe laank umtot Johan Maurits in 1636 veur good zeve jaor nao 't Braziel góng en dus geine spood waor. Ouch waor de bouw gehinderd door de brögk die dao laog. Die moch neet weure aofgebroke ietot 'n nui brögk mèt poort nao de Binnenhof waor gebouwd. Dit woort de Grenadeerspoort; 't oontwerp is vaan Pieter Post.

Interieur

Ietot Johan Maurits oet 't Braziel trökkaom, had heer al tropisch hout nao Nederland gesjik veur 't trappehoes. Zelf naom heer nog allemaol deur dinger mèt wie velle, Indiaanse waopes, koraole, opgezètte bieste en sjèlderije mèt Braziliaonse tafferele (slaove, plante, dörper). Die woorte in de vestibuul en 't trappehoes gehaange. Väöl deur dinger gaof heer weg aon aander voorste. Femilieportrètte kaome in de Groete Zaol aon d'n achterkant vaan 't hoes. In de hal op de ierste verdeping hóng heer portrètte vaan leie vaan aander voorstehoezer. Zien slaopkamer en wèrkkamer waore op de ierste verdeping links. In zien wèrkkamer hónge sjèlderije euver d'n oorlog tege de Spanjole. In zien slaopkamer stoont e boorsbeeld vaan ziene wèrkgever, de voors vaan Brandeburg.

Kort naotot 't Mauritshoes in 1644 waor opgelieverd, verhuisde Johan Maurits in 1647 nao Duitsland, boe heer stadhawwer vaan Kleef woort. Heer maakde daonao allein vaan zie Haags paleiske gebruuk bij diplomatiek bezeuk.

Tösse 1987 en 1988 maakde de Limbörgse sjèlder Ger Lataster 'n groete abstrakte plefónfsjèldering bove 't trappehoes, mèt de naom Icarus Atlanticus.

Oetbreiing

In 2007 maakde 't museum bekind tot 't wouw oetbreie. Daoveur wèlt 't museum e deil vaan de Sociëteit De Witte goon gebruke. Die ligk aon de euverkant vaan de straot; oonder de Korte Vijverberg door kin 'nen tunnel weure gemaak.^[1] Op 22 juni 2010 woort 't veurluipeg oontwerp heiveur gepresenteerd door arsjitek Hans van Heeswijk; in december vaan datzelfde jaor mós 't definitief oontwerp veerdeg zien.^[2] Begin 2012 begóste de werke aon 't plein, in 't twiede kwartaol vaan 2013 start de renovatie vaan 't Mauritshoes zelf. 't Museum geit daan midde 2014 weer ope.^[3]. E deil vaan de collectie weurt mèt de verbouwing oondergebrach in 't Gemeintemuseum; 'n aander deil kump in bruuklien vaan nog aander musea.

Es museum besteit 't Mauritshoes sinds 1822; 't hètde toen nog Keuninklek Kabinèt. D'n iersten directeur waor Johan Steengracht van Oostcapelle. 't Museum begós mèt 200 sjèlderije, e cadeau vaan keuning Wöllem I oet dee zien persoenleke collectie.