5 december

Gebäörtenisse

Gebore

Gesjtorve

5 december is 'nen daag op de Gregoriaanse en Juliaanse kalender. 't Is d'n 339en daag vaan e gewoen jaor en d'n 340e vaan e sjrikkeljaor; heinao koume nog 26 daog. 't Is de nationaole fiesdaag vaan Thailand; in Nederland veert me dezen daag Sinterklaosaovend.

63 v.Chr. - Cicero hèlt de veerde en lèste vaan zien veer Orationes in Catilinam.
633 - 't Veerde Concilie vaan Toledo heet plaots.
771 - Karel de Groete weurt keuning vaan de Fraanke nao de veurtijege doed vaan zie broor Carloman I.
1408 - Emir Edigu vaan 't Riek vaan de Gouwe Horde bereik Moskou.
1484 - Paus Innocentius VIII publiceert de böl Summis desiderantes affectibus, gemeind um de hekserij in 't Heileg Roems Riek te bekaampe.
1492 - Christoffel Columbus oontdèk Hispaniola. Heer lant bij Môle Saint-Nicolas in 't huieg Haïti.
1560 - Sjarel IX weurt keuning vaan Fraankriek.
1757 - Zevejaoregen Oorlog: In de slaag bij Beuthen boke de Pruse oonder Frederik II 'n beslissende euverwinning op de Oosteriekers.
1830 - De Symphonie fantastique van Hector Berlioz wirt veur 't eësj oetgeveurd in 't conservatorium van Paries.
1848 - President James K. Polk bevesteg de voonds vaan groete kwantiteite goud in 't zoezjus vereuvererd Californië; begin Gold Rush.
1865 - Spaons-Zuid-Amerikaansen Oorlog: Peru verbint ziech mèt Chili tege Spaanje.
1931 - Op orders vaan Jozef Stalin weurt de Kathedraol vaan Christus d'n Heiland in Moskou opgebloze.
1933 - Utah nump es 36e van de 48 sjtate 't 21e amendemènt aan. Hiejmit wirt de Dreuëglègking in de Vereinigde Sjtaote officieel beènjig.
1934 - Abessiniëcrisis: Fascistisch Italië begint 'nen aonval op Welwel in Ethiopië.
1935 - 't Ierste door kunsmaotege inseminatie verwèk kaaf weurt gebore in Elsloo.
1936 - De Sovjet-Unie nump 'n nui groondwèt aon. Kirgizië weurt 'n volweerdege Sovjetrippubliek.
1941 - Twiede Wereldoorlog: Ónger leijing van generaal Georgi Zjoekov sjtart 't Sovjetleger biej Moskou ein taengeoffensief taenge nazi-Duutsjlandj.
1946 - New York weurt gekoze tot permanente zetel vaan de Vereinigde Naties.
1952 - Sinterklaos weurt veur d'n ierste kier oontvaange op tèllevisie door Mies Bouwman.
1983 - De junta in Argentinië weurt oontboonde.
1991 - Leonid Kravtsjoek weurt verkoze tot ierste president vaan de Oekraïne.
1995 - De regering vaan Sri Lanka melt de val vaan Jaffna, e belaankriek bolwerk vaan de Tamiltiegers.
2013 - Militante valle 'ne basis vaan 't Ministerie vaan Defensie aon in Sanaa, de hoofstad vaan Jeme.

852 - Zhu Wen, keizer vaan China (gestorve 912)
1377 - Jianwen, keizer vaan China (gestorve 1402)
1443 - Paus Julius II (gestorve 1513)
1495 - Nicolaes Cleynaerts, [Belsj|Zuid-Nederlandse]] filoloog (gestorve 1542)
1537 - Ashikaga Yoshiaki, sjogoen vaan Japan (gestorve 1597)
1547 - Ubbo Emmius, Nederlandsen historicus en geograaf (gestorve 1625)
1595 - Henry Lawes, Ingelse componis (gestorve 1662)
1687 - Francesco Geminiani, Italiaanse componis (gestorve 1762)
1782 - Martin Van Buren, achste president vaan de Vereinegde Staote (gestorve 1862)
1836 - Vincenzo Vannutelli, Italiaanse kardinaal (gesjtorve 1930)
1879 - Harie Meijers, Nederlands-Limbörgse fietsrenner (gestorve 1928)
1886 - Pieter Oud, Nederlandse politicus en gesjiedsjriever (gesjtórve 1968)
1890 - Fritz Lang, Oasterieks-Amerikaanse filmregisseur (gesjtórve 1976)
1901 - Walt Disney, Amerikaansen animator (gestorve 1966)
1901 - Werner Heisenberg, Duitse natuurkundege, Nobelpries in de Natuurkunde 1932 (gestorve 1976)
1902 - Strom Thurmond, Amerikaanse politicus (gestorve 2003)
1903 - Johannes Heesters, Nederlands-Duitse zenger (gestorve 2011)
1903 - C. F. Powell, Britse natuurkundege, Nobelpries in de Natuurkunde 1950 (gestorve 1969)
1916 - Hilary Koprowski, Pools-Amerikaanse viroloog, oontwikkeler vaan 't poliovaccin (gestorve 2013)
1925 - Anastasio Somoza Debayle, Nicaraguaanse politicus (gestorve 1980)
1927 - Bhumibol Adulyadej (Rama IX), keuning vaan Thailand (gestorve 2016)
1932 - Sheldon Lee Glashow, Amerikaanse natuurkundege, Nobelpries in de Natuurkunde 1979
1932 - Little Richard, Amerikaanse rock-'n-roll-arties
1938 - J.J. Cale, Amerikaanse bluesmuzikant (gestorve 2013)
1944 - Jeroen Krabbé, Nederlandsen acteur
1946 - José Carreras, Sjpaanse operazenger
1955 - Emile Hendrix, Nederlands-Limbörgse springruiter
1955 - Marianne Weber, Nederlandse zangeres
1960 - Fred Rutten, Nederlandse voetballer en trainer
1966 - Patricia Kaas, Franse zangeres
1967 - René Shuman, Nederlands-Limbörgse popmuzikant
1968 - Margaret Cho, Amerikaanse actries
1985 - Nico Verdonck, Belzjen otocoureur

nov - december - jan

63 v.Chr. - Publius Cornelius Lentulus Sura (ca. 51), Romeinse staotsmaan
334 - Li Ban, keizer vaan Cheng Han (ca. 46)
902 - Ealhswith, keuningin-gemaol vaan Alfred de Groete
1212 - Dirk vaan Are, bisjop vaan Utrech
1244 - Johanna vaan Constantinopel (ca. 44)
1355 - Jan III vaan Braobant (ca. 55)
1560 - Frans II vaan Fraankriek (16)
1758 - Johann Friedrich Fasch (70), Duitse componis en violis
1784 - Phillis Wheatley (31), Senegalees-Amerikaanse slavin en diechteres
1795 - Wolfgang Amadeus Mozart (35), Oesteriekse componis
1827 - Enrico Acerbi (42), Italiaansen dokter
1870 - Alexandre Dumas (68), Franse sjriever
1886 - Petrus Hofstede de Groot (84), Nederlandse theoloog
1891 - Peter II vaan Brazilië (66)
1925 - Wilhelmina Drucker (Dolle Mina) (78), Nederlandse feministe
1926 - Claude Monet (86), Franse sjèlder
1927 - Fjodor Sologoeb (64), Russische sjriever
1931 - Willem Tholen (71), Nederlandse kunssjilder
1936 - Frans Erens (78), Nederlands-Limbörgse sjriever
1951 - Abanindranath Tagore (80), Indiase beeldende kunsteneer
1963 - Karl Amadeus Hartmann (58), Duitse componis
1965 - Joseph Erlanger (91), Amerikaanse zenuwendokter, Nobelpries in de Geneeskunde 1944
2002 - New Win (91 of 92), Burmese militair en politicus
2006 - David Bronstein (82), Sovjet-Oekraïense sjaker
2007 - Karlheinz Stockhausen (79), Duitse componis
2012 - Dave Brubeck (91), Amerikaansen jazzpianis
2012 - Oscar Niemeyer (104), Braziliaansen arsjitek
2013 - Nelson Mandela (95), president van Zuud-Afrika
2014 - Fabiola vaan 't Belsj (86)
2017 - Michael van Hohenzollern-Sigmaringen (96), lèste keuning vaan Roemenië