1830

1830 (MDCCCXXX) waor e gewoen jaor wat begós op 'ne vriedag op de Gregoriaanse kalender.

1827 - 1828 - 1829 - 1830 - 1831 - 1832 – 1833

Gebäörtenisse

• 8 jannewarie - Zös leje van de Tweëde Kamer die de tieënjaorlikse begroating biej sjtömming verwórpe, waere oet hun amb óntzèt.
• 22 jannewarie pès 3 fibberwarie - 't Verenigd Keuninkriek, Frankriek en Ruslandj erkènne krachtes 't Londense Protocol Griekelandj es ein ónaafhankelike monarchie.
• 25 fibberwarie - Victor Hugo's toneëlsjtök Hernani geit in de Comédie Française in Paries in première. De opveuring wirt door ein verdeild pebliek op tumult ónthaold.
• 16 miert - In Luuk richte Mathieu Polain, veurzitter van de Société de la Littérature nationale, Jean-Baptiste Nothomb, Philippe Lesbroussart en anger publiciste de Revue Belge, ein lètterkundig en wiesgeërig tiedsjrif ter bevordering van (patriotse) literatuur, op.
• 25 miert - De pangeran Diponegoro wirt óndanks ein vriejgeleide door lutenant-generaal baron De Kock in Magalan gevange genómme. Hiejmit kump ein eindj aan de opsjtand dae Diponegoro leijde taenge 't Nederlandse gezag. (De Java-aorlog van 1825-1830).
• 6 april - Organisatie van de Kirk van Jezus Christus van de Heilige van de Lètste Daag.
• 30 april - Louis de Potter, liberaal journalist en publicist, wirt waeges ein artikel in de Courier des Pays Bas van 1 fibberwarie op aanklach van samezjwaering taenge de sjtaat en 't aanzètte tot opsjtand, tot ach jaor ballingsjap veraordeild. Zien medesjtandersj François Tielemans (awt-redacteur van de Courier des Pays-Bas en van Le Belge) en Adolf Bartels (redacteur van de Catholique) kriege ein sjtraof van zeve jaor ballingsjap, drökker Jean-Baptiste de Nève ein veraordeiling tot vief jaor ballingsjap.
• 27 mei - Keuning Willem I trèk 't wètsveursjtèl op 't aopebaar óngerwies in en sjaf de óngerwiesdecrete van 14 juni en 14 augustus 1825 aaf. Daomit kump ein eindj aan de poletiek van inmenging in 't biezunjer óngerwies.
• 4 juni - Keuning Willem I sjaf de taalwètte van 1819 en 1822 aaf, die 't Nederlandsj es officiële taal in de Vlaamse provincies resp. de arrondissemènte Brussel en Leuve insjtèlle.
• 21 juni - De zetel van 't nuuj Hoag Gerechshof is veurtaan in Den Haag gevestigd.
• 5 juli - De Sjtate-Generaal besjlute dat de nuuj wètbeuk per 1 juli 1831 krach van wèt höbbe.
• 15 juli - De tweëde editie van Louis de Potters L'Union des catholiques et des libéraux dans les Pays-Bas wirt oetgebrach. 't Book wirt 't ideologische referentiewerk van 't unionisme, 't verbóndj van de liberale en katholieke oppositie taenge 't beleid van Willem I.
• 27 juli - In Frankriek bruk de julirevelutie oet; nao tweë daag van weulinge vluch keuning Karel X nao Èngelandj.
• 7 augustus - John Cockerill sjtich ein naamloze vennaotsjap veur de aanlègk van eine sjpaorverbènjing tösje Brussel en Antwerpe.
• 8 augustus - 't Franse parlemènt keus Lodewijk Filips van Orléans tot keuning van de Franse.
• 25 augustus - De opera La Muette de Portici (De Sjtómme van Portici) in de Keuninklike Muntjsjouwburg van Brussel óntaardt in relle en vörmp de aanleijing van de Belzje opsjtand taenge keuning Willem I.
• 26 augustus - Eine burgerwach ónger leijing van Emmanuel van der Linden d'Hooghvorst hersjtèlt de orde in 't rumoerige Brussel.
• 26 augustus - De eësjte tweë Belzje vlagge, genieëjd in 't atelier van Marie Abts, vervange de Nederlandse driekleur op de puij van 't Brusselse sjtadhoes.
• 30 augustus - Ein 6000 man sjterke troepemach ónger commando van de prins van Oranje en prins Frederik trèk zich biej Vilvoorde same.
• 15 september - De eësjte personetrein in de waereld riejt tösje Liverpool en Manchester. Op dezelfde daag wirt William Huskisson aangereje door de trein en woort zoa 't eësjte treinsjlachoffer.
• 23 september - 't Regeringslaeger trèk, ónger leijing van prins Frederik, vanoet Vilvoorde 't rumoerige Brussel bènne.
• 4 oktober - 't Veurluipig Bewèndj verklaort dat Belsj ein ónaafhankelike sjtaat zal waere.
• 6 oktober - 't Nederlandse leger mót de Citadel van Luuk opgaeve doordat de Lukenaere alle beveurrading óngersjöppe.
• 16 oktober - Willem, prins van Oranje reup in naovolging van 't Veurluipig Bewèndj de ónaafhankelikheid van de Zuidelijke provincies (beneje de Rien) oet.
• 3 november - In Belsj wirt 't Nationaal Congres verkaoze, dat de gróndjwèt van de nuuj sjtaat Belsj zal opsjtèlle en eine keuning aansjtèlle.
• 7 november - Generaal Daine vertrèk mèt 't Maasleger oet Mesjtreech.
• 11 november - Generaal Daine wirt Venlo bènnegelaote - Belsj zien noordelikste vèstingsjtad - pès 1839.
• 11 november - De nuje gemeinteraod van Luuk kump veur 't eësj biejein ónger leijing van Louis Jamme.
• 29 november - Poolse opsjtendelinge dringe 't palies van de Óngerkeuning bènne. Groatvors Constantijn Pavlovitsj wit te óntsjnappe.
• 5 december - De Symphonie fantastique van Hector Berlioz wirt veur 't eësj oetgeveurd in 't conservatorium van Paries.
• 20 december - Op ein conferentie van de groate mogendheje in Londe wirt 't rech op Belzje ónaafhankelikheid erkènd.

zónger datum

• D'r wirt ein kanaal gegrave door Veurne óm de marinehave Hellevoetsluis te verbènje mèt Rotterdam.
• Algerije wirt door de Franse ingenómme.

Gebore

Guido Gezelle,
gebaore mei 1830.

• 9 fibberwarie - Abdülaziz, Ottomaanse sultan (gesjtorve 1876)
• 15 miert - Marinus Wilhelmus van der Aa, Nederlandse auteur (gesjtorve 1905)
• 25 miert - Eliza Laurillard, Nederlandse dichter en dominee (gesjtorve 1908)
• 1 mei - Guido Gezelle, Vlaamse preester en dichter (gesjtorve 1899)
• 18 mei - Karl Goldmark, Hongaarse componist (gesjtorve 1915)
• 20 mei - Hector Malot, Franse sjriever (gesjtorve 1907)
• 8 september - Frederic Mistral, Franse dichter (gesjtorve 1914)
• 5 oktober - Chester A. Arthur, 21^ste president van de Verenigde Sjtate (gesjtorve 1886)
• 5 december - Christina Rossetti, Èngelsje sjriefster (gesjtorve 1894)
• Ónbekènde datum - Harriet, de allerawtste sjildpad in de waereld (gesjtorve 2006)

Gesjtorve

Paus Pius VIII,
gesjtorve 1 december 1830.

• 7 jannewarie – Thomas Lawrence (60), Èngelsje sjilder
• 17 fibberwarie - Marcos Portugal (67), Portugese componist
• 18 april - José Maurício Nunes Garcia (62), Braziliaanse componist, meziekpedagoog, organist en dirigent
• 16 mei - Jean-Baptiste Joseph Fourier (62), Franse wis- en natuurkundige
• 26 juni - George IV (67), keuning van 't Verenigd Keuninkriek van Groat-Brittannië en Ierlandj, keuning van Hannover
• 31 juli - Joseph Philippe de Clairville, Zjwitserse botanicus en entomoloog
• 15 september - William Huskisson, Britse politicus
• 23 september - Elizabeth Kortright Monroe (62), First Lady (vrouw van Amerikaanse president James Monroe)
• 1 december - paus Pius VIII (69), (paus van 1829 pès 1830)
• 8 december - Benjamin Constant (63), Franse sjtaatsman en sjriever
• 17 december – Simón Bolívar (47), Creools-Venezuelaans revolutionair leijer en sjtaatsman

Commons

In de categorie 1830 van Wikimedia Commons zeen media gerelateerd aan dit óngerwerp te vènje