Henri-Jean-Népomucène Crantz
lëtzebuergeschen Dokter a Botaniker / From Wikipedia, the free encyclopedia
Den Henri-Jean-Népomucène Crantz (och Heinrich Johann Nepomuck Crantz) gebuer de 25. November 1722 zu Rued bei Simmer, a gestuerwen den 18. Januar 1797 zu Oberzeiring bei Judenburg, war e Botaniker an Dokter aus dem deemolegen Herzogtum Lëtzebuerg.
Henri-Jean-Népomucène Crantz | |
---|---|
Widmungsblat vum Crantz senger Klassifizéierung | |
Gebuer |
25. November 1722 Rued |
Gestuerwen |
18. Januar 1797 Oberzeiring |
Nationalitéit | Éisträich |
Educatioun |
Universitéit Wien, Stater Kolléisch |
Aktivitéit | Botaniker, Gynekolog, Universitéitsprofesser, Dokter |
Member vun | Däitsch Akademie vun den Naturfuerscher Leopoldina |
Säi Papp de Pierre Crantz dee mat der Anne Simon bestuet war, war Buergermeeschter zu Rued.
No sengem Sekundärunterrecht an der Stad am Kolléisch, goung hien op Louvain fir Medezin ze studéieren.
Seng Fortschrëtter op der Universitéit ware sou brillant, datt d'éisträichesch Autoritéiten zu Bréissel, déi dovu Wand kritt haten, hien op Wien op d'Universitéit geschéckt hunn, well d'Maria-Theresia all déi gutt Wëssenschaftler an Diplomaten aus de "belsche" Provënzen och wollt zu Wien hunn.
Sou koum hie 1747 op Wien an huet do 1750 beim Gerard Van Swieten säin Doktorat gemaach. Gläich drop huet d'Maria Theresia hien op Paräis geschéckt, fir datt hie sech beim André Levret an Nicola Puzos sollt spezialiséieren.
Hie koum duerno 1754 op Wien zeréck a krut e Léierstull an Obstetrie deen extra fir hie geschaf gouf, an duerno huet hien och nach Physiologie a Medezin enseignéiert.
Ëm 1759 gouf hie Member vun der Società botanica fiorentina, der Botanescher Gesellschaft zu Florenz,[1] der éischter botanescher Gesellschaft an Europa. An der Zäit wou hien Hofrat an Éisträich war (géint 1762) huet hien och e Wierk geschriwwe mam Titel Materia Medica et Chirurgica juxta Systema Naturae digesta.
Ëm 1762 huet hien ugefaange sech fir d'Botanik z'intresséieren. Obschonn hien dem Linné seng Klassifikatioun a villen Deeler gutt fonnt huet, huet en awer drun auszesetze gehat datt villes am Detail net richteg géif beienee passen. De Crantz huet haaptsächlech drophigeschafft datt déi korrekt Observatioune virun der Systematik solle stoen. Hien huet dem Linné virgeworf, dee géif alles einfach a Këschten tesselen, an dann hätt et sech.
De Julius Sachs huet him do d'Partie gehalen. De Reproche goung dohin datt de Linné dacks ouni valabel Ursaach d'Binomen déi et scho laang gouf verännert huet. Den Haller den och dem Crantz senger Meenung war, huet sech och dofir decidéiert dem Linné net seng Successioun unzevertrauen.
Eent vum Crantz senge wichtege Wierker war, datt hien d'Planze mat Kräizbléien an déi mat den Dolden no hire Friichte klasséiert huet, eng Klassifikatioun op déi de Linné kee Wäert geluecht hat.
Seng Planzesammlung haaptsächlech vu Bléieplanzen (aus der Géigend vum Schneeberg, vu Semmering a vun der Adria), mat iwwer 2.500 Blieder war an de Besëtz vun engem vu senge Schüler komm. Deen huet se spéider dem Ungareschen Nationalmusée geschenkt.
Well hie grouss Meritter am éisträichesche Gesondheetswiesen hat (Verbesserung vun der Ausbildung vun den Hiewanen, a Verbesserung vum Levret senger Gebuertszaang) gouf hie 1777 vum Joseph II. geadelt a konnt den Titel Edler a sengem Numm droen.
De Rescht vu sengem Liewen huet de Crantz zu Judenburg a spéider am Gailtal gelieft.